Sytze van der Zee – De vliegmensch
Paperback | 310 pagina’s | 24 foto’s | € 7,90
ISBN 97890 8975 1959 | Just Publishers 2012
Recensie door Jaap Schellinger
Als we het over Nederlandse vliegtuigbouwers hebben, denken we direct aan Fokker. Dat er naast Fokker nog een grote vliegtuigontwerper en bouwer is geweest, is veel minder bekend. Met zijn boek De vliegmensch wil Sytze van der Zee Frits Koolhoven (1886-1946) uit de vergetelheid halen, en hem de plaats in de luchtvaartgeschiedenis geven die hem toekomt.
In het boek ligt de nadruk op de periode 1910-1940, waarin Koolhoven met enorme energie, doorzettingsvermogen en creativiteit bezig is met het ontwerpen en bouwen van vliegtuigen. Beschreven wordt hoe Frits Koolhoven (F.K.), in eerste instantie geboeid door motoren, in 1910 in contact komt met vliegtuigen, en er vanaf dat moment volledig door gefascineerd raakt. In dat jaar haalt hij ook zijn brevet, als een van de eerste Nederlanders. Wat hij vervolgens wil is het zelf ontwerpen en bouwen van vliegtuigen. Dit wordt zijn droom en zijn passie, en hij stelt zijn hele leven in dienst van het verwezenlijken van deze droom. Het begint met zijn eerste ontwerp, de tweedekker Heidevogel. Daarna ontwerpt hij nog ruim 70 vliegtuigen, variërend van lesvliegtuigen, luchttaxi’s en sportvliegtuigen tot militaire en verkeersvliegtuigen. Lang niet al deze ontwerpen worden daadwerkelijk gebouwd, en niet alle wél gebouwde prototypes worden een succes. Maar er zaten zeer succesvolle toestellen bij. Zoals de FK 23, een geduchte jager en de FK 8, een gevechtsvliegtuig, artillerieverkenner en lichte bommenwerper waarvan er 1.700 zijn gebouwd. In totaal zijn er ongeveer 3.000 toestellen op basis van Koolhovens ontwerpen vervaardigd.
Deze productieve periode eindigt met NV. Koolhoven Vliegtuigen, een moderne fabriek gevestigd op vliegveld Waalhaven in Rotterdam met op het laatst meer dan duizend werknemers. De fabriek wordt in mei 1940 door de Duitse luchtmacht platgebombardeerd wat het einde inluidt van zijn levenswerk en daarmee ook van het ‘Koolhoventijdperk’. Deze slag komt Koolhoven nooit meer echt te boven. Hij wordt depressief en trekt zich terug in zijn huis op het Kaageiland. In 1946 sterft hij aan een hersenbloeding.
Naast veel aandacht voor de luchtvaarttechnische kant van Koolhovens loopbaan, besteedt de auteur ook aandacht aan enkele andere aspecten die zijn carrière hebben beïnvloed zoals zijn relatie met Fokker. Fokker is altijd de grote concurrent geweest. Hoewel Koolhoven zelf – en hierin staat hij niet alleen – van mening is dat de Koolhovens vaak superieur zijn aan de Fokkers, gaan tot zijn grote ergernis veel opdrachten van KLM en de Luchtvaartafdeling der Koninklijke Landmacht (LVA) naar Fokker.
Een ander aspect waar de auteur aandacht aan besteedt is de persoon Michel Holzmann. Dit is iemand met een zeer uitgebreid internationaal netwerk, die door Koolhoven wordt ingehuurd om overal ter wereld zijn vliegtuigen aan de man te brengen. Deze man is een door veel landen gezochte zwendelaar, en zijn diverse oplichterspraktijken worden misschien wat te uitgebreid beschreven.
Tot slot is er nog het hete hangijzer van Koolhovens lidmaatschap van de NSB. Volgens ingewijden werd hij lid omdat hij bang was om anders naar Duitsland gestuurd te worden om daar vliegtuigen te bouwen voor de Duitsers. Iets wat hij absoluut niet wilde, zeker niet nadat de Duitsers zijn fabriek hadden vernietigd. Overigens zegde hij in 1943 zijn lidmaatschap op. Sytze van der Zee behandelt deze kwestie zeer zorgvuldig en het lijkt er uiteindelijk op dat Koolhoven niet veel te verwijten valt.
Samenvattend biedt De vliegmensch een zeer interessante inkijk in een wat minder bekend deel van de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis.
[bol_product_links block_id=”bol_560a6846a657e_selected-products” products=”1001004011825831″ name=”De vliegmensch” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
Boekrecensies
Elke dinsdag een recensie van een luchtvaartboek in de boekenrubriek.