De Lockheed F-104 Starfighter was een legendarische straaljager, die in groten getale bij veel luchtmachten in West-Europa heeft gevlogen. Niet verwonderlijk dus dat er na hun actieve diensttijd nogal wat van deze koude oorlog toestellen hun weg hebben gevonden naar diverse musea en vliegbases, om daar als gate guard te dienen. Maar wat doet zo’n Mach2-jet op een bedrijventerrein in het Overijsselse Hasselt? Up in the Sky ging op onderzoek uit en kwam terecht bij de 71-jarige Jan Veening, oud-directielid van de Schagen Groep (bouw en infrastructuur).
Hoe is het zo gekomen, een Starfighter bij de ingang van het terrein van je voormalige werkgever?
Dat is een lang, maar boeiend verhaal. Het was vroeger een jaarlijks terugkerende vraag om voor de staf van wegenbouwbedrijf Schagen een excursie met een educatief karakter te organiseren. Zo waren we een keer met een VIP-bus onderweg naar de NAVO-vliegbasis Geilenkirchen, net over de grens bij Brunssum. Het had heel wat voeten in aarde gehad, maar uiteindelijk mochten we zelfs een Boeing E3 AWACS-vliegtuig van binnen bezichtigen. Je kent ze wel, dat zijn van die gemodificeerde 707’s met een roterende antenneschotel (ruim negen meter diameter) boven op de romp.
Onderweg daar naar toe reden we over de provinciale weg N273 en passeerden in Baarlo (Limburg) de BMW-garage van Piet Smedts. Daar stonden een paar militaire vliegtuigen voor het gebouw, ik herinner mij een Starfighter en een F-4 Phantom. En ik hoorde directielid Johan Schagen zeggen: “Dat zou ik ook nog wel eens willen, een vliegtuig in de tuin.” Die uitspraak kwam uit de mond van iemand die zelf ooit een vliegbrevet had.
En toen heb je op de terugweg de straaljager gekocht?
Nee, nee, zo is het niet gegaan. Maar ik was de straaljagers in Baarlo niet vergeten, toen ik in 2001 als organisator werd aangesteld voor het 50-jarig jubileum van de firma. Daar hoorde uiteraard een cadeau voor de directie bij. Maar wat koop je voor mensen, die alles al hebben? Een vliegtuig voor in de tuin? Eerst maar eens overlegd met de toenmalige voorzitter van de personeelsvereniging, Harry Oosterwijk. Die was er meteen voor in. Het was weliswaar een gewaagd plan, maar het zou ook iets speciaals zijn. Want wie heeft dat nou, een vliegtuig in de tuin? En bij het ontvangen van cliënten had je onmiddellijk iets om over te praten. Ja, en als dat nou pacifisten zijn en het over oorlogstuig willen hebben? We waren het snel over het antwoord eens. De straaljager, die bij ons zou staan, deed in ieder geval niet meer mee aan oorlogshandelingen!
Vervolgens Piet Smedts in Baarlo gebeld en een afspraak gemaakt. Harry en ik zijn er samen naar toe geweest. Piet bleek een heel stel vliegtuigen te hebben. En een Benetton Formule 1 auto van Schumacher. En een Centurion tank. Maar er een verkopen? Dat was moeilijk omdat ze staatseigendom moesten blijven. Hij had een uitzondering, een Lockheed Starfighter, die hij tegen een Sukhoi-jet, waar hij er twee van had, had geruild met een Duits museum.
Wat kost dat, een straaljager?
Tja, dat vroegen wij ons ook af, wat moet zoiets kosten? Wij hadden er geen flauw idee van. Piet noemde een prijs, waar we erg van schrokken. We kregen ook het gevoel dat Piet eigenlijk alleen maar zaken wilde doen met mensen uit zijn wereldje. En daar hoorden wij niet bij. Dat veranderde op slag toen ik op een foto aan de muur wees en zei: “Piet, dat ben jij in de cockpit van een Alpha Jet.” Opeens keek hij me met respect aan. Ik wist kennelijk iets van vliegtuigen. Waarop hij vroeg wat we dan wel konden betalen. Ik wist toen spontaan te melden dat we een budget hadden van minder dan de helft van zijn vraagprijs. De waarheid was dat we helemaal geen budget hadden, maar alleen een fantasie. En dat de machine dan compleet met tiptanks en in perfecte staat op ons terrein moest worden opgesteld. Na nog een tijdje over vliegen en vliegtuigen gepraat te hebben, zei Piet dat de koop dan maar door moest gaan.
Terug in de auto: “Harry, we hebben een vliegtuig gekocht!” We moesten het thuis natuurlijk nog wel uitleggen. En het moest geheim blijven. De uiteindelijke financiële constructie vroeg van alle personeelsleden een bijdrage naar rato van hun salaris tot ongeveer de helft van de koopprijs van de straaljager. De rest is door de Schagen-bedrijven betaald.
Hoe ging de aflevering van het vliegtuig in z’n werk?
Met Piet Smedts afgesproken wanneer de levering moest plaatsvinden en de directie werd verteld dat ze het bewuste weekend niet op het terrein mochten komen. Die vrijdagavond in september 2001 kwam het gevaarte op een dieplader aan met een stel monteurs en een kraan. Alles in de stromende regen. Mijn bijdrage bestond uit koffiezetten en uitdelen. En rond het ochtendgloren stond er een heuse Starfighter, pontificaal voor ons kantoor aan de Hanzeweg in Hasselt. Tijdens de voorbereiding van het transport sloeg mij de schrik nog wel om het hart. Want hoe houd je dat geheim? Als een journalist dat ding onderweg ziet, er achteraan gaat en het met foto’s de volgende morgen in de krant staat? Enfin, dat is gelukkig niet gebeurd. Oorspronkelijk werd de machine voor ons kantoor geplaatst. Later was daar meer parkeerruimte nodig en kwam het toestel bij de ingang van het terrein te staan.
Kun je nog wat details vertellen over de One-o-four in Hasselt?
Onze Starfighter is een F-104G, gebouwd door Sabca (België) in 1964. Prijs destijds 1,42 miljoen USD. Het vliegtuig heeft jarenlang bij de luchtmacht van onze oosterburen gevlogen met de registratie 26+02. Het totaal aantal vlieguren bedraagt 1.488. De straaljager is aan ons geleverd zonder motor, schietstoel, instrumentenpaneel, raketten, bommen en kanon. Het toestel heeft in eigen beheer nog een opknapbeurt gekregen en is tentoongesteld met de nepregistratie D-8029. Overigens is de jet fighter begin dit jaar nog een paar dagen van z’n plaats geweest. Hij was toen te zien in de IJsselhallen in Zwolle.
Is er tot slot nog iets dat je kwijt wilt aan de lezers van Up in the Sky?
Ik wil graag een paar dingen ontzenuwen, die op internet over onze Starfighter vermeld staan. In de eerste plaats klopt het niet dat het vliegtuig een cadeau van de staf van Schagen was. Nee, het was een geschenk van het voltallige personeel van alle Schagen bedrijven. Verder wordt een verkoopprijs van 175.000 gulden gesuggereerd. Dat bedrag klopt echt niet, maar het juiste bedrag houd ik geheim. Ten slotte lees je ook wel dat wij het vliegtuig te leen hebben van PS Aero, het bedrijf van Piet Smedts. Dat moet je lezen als ‘eeuwigdurende lening tegen een eenmalig bedrag’.
Pre-order nu: schaalmodel van de gloednieuwe KLM A321neo
Nu te bestellen in de webshop! Let op: limited edition.
Verschillend
