Arthur Japin | De gevleugelde
Hardcover | 319 pagina’s | € 21,99
ISBN 978-90-29538-96-1
Uitgeverij De Arbeiderspers | 2015
Recensie door Jaap Schellinger
De gevleugelde is een roman over de Braziliaanse vliegtuigpionier Alberto Santos-Dumont (1873 – 1932).
Eerst wat feiten op een rij: Alberto Santos-Dumont brengt zijn jeugd door op de koffieplantage van zijn vader in Brazilië. Mede geïnspireerd door de boeken van Jules Verne raakt hij gefascineerd door het idee om te vliegen. In 1891 verhuist hij naar Frankrijk waar hij in Parijs studeert. Nadat hij als passagier enige ballonvluchten heeft gemaakt gaat hij zijn eigen ballonnen ontwikkelen en bouwen. In 1898 maakt hij zijn eerste vlucht in een door hem gebouwde ballon, de Brazil. Omdat ballonnen niet bestuurbaar zijn, legt hij zich toe op het ontwikkelen van bestuurbare luchtschepen (dirigibles). In 1901 vliegt hij met zijn luchtschip nr. 6 om de Eiffeltoren en is daarmee de eerste mens die daadwerkelijk navigeert in de lucht. In de periode 1898-1905 heeft hij elf bestuurbare luchtschepen ontwikkeld. Daarna legt hij zich toe op het ontwikkelen van zwaarder-dan-lucht toestellen. In 1906 maakt hij zijn eerste vlucht met een dergelijk toestel. Daarna heeft hij nog meerdere vliegtuigen gebouwd. Zijn laatste ontwerp, de Demoiselle, werd het eerste vliegtuig dat in serie werd geproduceerd. In 1910 verkoopt hij zijn vliegtuigfabriek. In 1932 pleegt hij zelfmoord in Brazilië.
Nu de roman van Japin. Als romanschrijver hoeft Japin de geschiedenis niet letterlijk te volgen. En dat doet hij dan ook niet. Hij maakt ruim gebruik van zijn vrijheid om eigen invalshoeken te kiezen en accenten te leggen.
Interesse in de geschiedenis van de luchtvaart was voor mij de primaire reden om dit boek te lezen. De openingsscène, waarin (vrij uitgebreid) beschreven wordt hoe na zijn overlijden, het hart van Santos-Dumont uit zijn lichaam wordt ontvreemd, deed mij in eerste instantie twijfelen of ik het juiste boek te pakken had. Zijn jeugd, doorgebracht op de grote en welvarende koffieplantage van zijn vader, vormt het onderwerp van het eerste deel van het boek. Het taalgebruik is wennen: poëtische zinnen afgewisseld met soms merkwaardige termen zoals bijvoorbeeld “de granieten krochten van het geheugen”. En tot zover nog geen ballon, luchtschip, laat staan een vliegmachine in zicht. De lezer die het boek gekocht heeft uit nieuwsgierigheid naar de vliegtuigpionier, zijn ontwerpen en zijn vluchten, begint de moed bijna te verliezen.
Maar de volhouder wordt wel beloond. Het tweede deel leest makkelijker en geeft veel informatie over Alberto als luchtvaartpionier. Hier staan de door hem ontwikkelde ballonnen en met name zijn bestuurbare luchtschepen centraal. De periode waarin hij ook zwaarder-dan-lucht toestellen bouwt en vliegt blijft echter buiten beschouwing.
Japin beschrijft de ambitie en drijfveren die het Albert mogelijk maken telkens weer aan een ongewisse opstijging te beginnen, op indringende wijze. Daarbij heeft hij ook gebruik gemaakt van enkele originele teksten van Santos-Dumont. Doordat de auteur veel ruimte geeft aan ogenschijnlijke bijzaken, ontstaat er een helder tijdsbeeld: het handelen van Alberto wordt in een begrijpelijke (sociale) context geplaatst.
Samenvattend is De gevleugelde een zeer persoonlijk boek over luchtvaartpionier Alberto Santos-Dumont. Het is zeker geen complete biografie, en niet iedereen zal het eens zijn met de keuzes die Arthur Japin maakt. Ook het taalgebruik zal voor menigeen wat weerbarstig overkomen. Maar ondanks deze punten blijkt De gevleugelde een boek te zijn dat meer indruk maakt dan je in eerste instantie had gedacht: om het volledig tot zijn recht te laten komen moet je het eigenlijk twee keer lezen.
[bol_product_links block_id=”bol_564ae9efd72bd_selected-products” products=”9200000040900125″ name=”De gevleugelde” sub_id=”Arthur Japin” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
Boekrecensies
Elke dinsdag een recensie van een luchtvaartboek in de boekenrubriek.
Uddel
MBO
Recensent. Anne is MA in Book & Digital Media (Universiteit Leiden) en is soms op de spottersplaats bij Schiphol te vinden, uitsluitend als de patatkraam er staat. Anne is verantwoordelijk voor de boekenrubriek.