Een paar weken geleden schreef ik een longread onder meer naar aanleiding van het thema level playing field over de EU luchtvaart strategie die de Europese Commissie ons in het vooruitzicht stelde. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de Europese Commissie op 2 december met de voorstellen zou komen, maar de Europese Commissie kan een zeker gevoel voor theater niet worden ontzegd. Eurocommissaris Violeta Bulc van transport koos er uiteindelijk voor om de Europese strategie op 7 december te ontvouwen. World Aviation Day! Een mooier moment was niet denkbaar.
Op die dag wordt jaarlijks in de luchtvaartwereld herdacht dat de bijbel van de luchtvaart, de Chicago Conventie, getekend werd door de landen die toentertijd aanwezig waren in Chicago. 7 December 1944 om precies te zijn en het Verdrag gaat inmiddels zijn 72e levensjaar in. In al die jaren is de commerciële luchtvaart aanzienlijk veranderd en kennelijk meende de Europese Commissie dat deze dag bij uitstek geschikt was om de visie van de Europese Commissie openbaar te maken over hoe het verder zou moeten met de Europese luchtvaart in een veranderend mondiaal speelveld. Commissaris Bulc verwoordde het zo: “European aviation is facing a number of challenges and today’s Strategy sets out a comprehensive and ambitious action-plan to keep the sector ahead of the curve. It will keep European companies competitive, through new investment and business opportunities, allowing them to grow in a sustainable manner. European citizens will also benefit from more choice, cheaper prices and the highest levels of safety and security.” Stoere taal en het optimisme straalt er van af. Hoewel een deel van de ideetjes al eerder was uitgelekt, hoop je toch stiekem dat er nog wat extra in het vat zit. Helaas moet ik iedereen teleurstellen.
Naast het feit dat er geen verrassingen uit de hoge hoed van Mevrouw Bulc tevoorschijn zijn gekomen, is de aanpak van de Commissie ook erg voorzichtig en als we kijken naar de uitdagingen waarmee Europa en de Europese luchtvaart sector worden geconfronteerd, worden naar mijn stellige oordeel nauwelijks oplossingen aangedragen die tegemoet komen aan die uitdagingen. Om er een paar te noemen. Dat de Europese Commissie al jaren lang de wens koestert om met de grote blokken en belangrijkste landen alles omvattende akkoorden af te sluiten is al lang bekend en ook nu ziet de Commissie dat als een goede oplossing om de intercontinentale connectiviteit tussen Europa en de rest van de wereld te verbeteren. Europa moet met één mond spreken en handelen. Dat de Europese luchtvaartmaatschappijen daar wel het een en ander bij te verliezen hebben schreef ik al eerder, met name wanneer de liberalisering van markttoegang verder gaat dan (louter) het verkeer tussen de beide blokken. Met name bij het ongelimiteerd verlenen van vijfde en zevende vrijheid hebben Europese carriers een boel te verliezen.
Sommigen hadden gehoopt dat Europa een ferme vuist zou gaan maken in de ”strijd” tegen oneerlijke praktijken (van met name de Gulf carriers). Ook daar komen we helaas van een koude kermis thuis. De Commissie stelt in het document (slechts) maatregelen tegen oneerlijke praktijken te overwegen. Daar zullen ze in de Golf regio zeker van gaan schrikken. Voorlopig zullen we het dus moeten doen met de oude verordening uit 2008. ICAO zal primair de kolen uit het vuur moeten gaan halen als het aan de EU ligt, maar deze consensusorganisatie heeft nog een lange weg te gaan alvorens in dat forum overeenstemming zal worden bereikt over wat eerlijk is en wat niet.
Dat de contractuele relatie tussen werkgevers en werknemers met name door de opkomst van LCC’s aan verandering onderhevig is, schreef ik ook al eerder. Ik kan mij voorstellen dat met name de vakbonden reikhalzend uit hebben gekeken naar mogelijke maatregelen die de Commissie in petto had om de sociale onrust enigszins te kanaliseren. Ook op dat gebied gaan we wellicht teleurgesteld 2016 in. Uit de voorgestelde acties valt te lezen dat “The Commission will publish a practice guide on applicable labour law and the competent court, to be issued by the European Judicial Network in civil and commercial matters and will consider the need for further clarification of applicable law and competent courts vis-à-vis employment contracts of mobile workers in aviation.”
Dat de Commissie hoge normen stelt aan veiligheid, security en milieu valt te prijzen, maar ook daar is er geen trendbreuk waarneembaar. Europa gaat voornamelijk voort op de ingeslagen weg. Het gebruik van Drones wordt gereguleerd als onderdeel van de –aanpassing van de – EU veiligheidswetgeving.
Voor wat betreft de introductie van een systeem van Market based measures om klimaatveranderingen de baas te worden zijn alle ogen nu gericht op ICAO. In september 2016, wanneer de ICAO Assembly bijeen komt, wordt duidelijk of de bij ICAO aangesloten Staten er klaar voor zijn.
De manier waarop de Europese Commissie de toekomstige uitdagingen op het terrein van luchtruim en luchthavens congestie te lijf wil gaan ben ik niet vergeten, maar daar kom ik een andere keer op terug.
Met de gekozen aanpak heeft de Commissie wellicht beoogd om het midden te kiezen van hetgeen de liberale landen binnen de Unie willen en wat de meer behoudende landen als ideale aanpak hadden willen zien. De vraag is of de Commissie daar uiteindelijk in geslaagd is. De Europese luchtvaartsector is verdeeld. De (overgebleven leden van de) AEA missen in de strategie adequate maatregelen om de concurrentiepositie van (lees: EU) luchtvaartmaatschappijen te versterken. ACI Europa daarentegen is blij met het document. Voorman Olivier Jankovec stelde dat de Commissie het bij het rechte eind heeft; een pragmatische benadering gericht op groei van de luchtvaartsector als aanjager voor groei en werkgelegenheid in de EU. Ook de (Nederlandse) VNV had kennelijk op meer gehoopt.
Het is nu aan Nederland dat in de eerste helft van 2016 het EU voorzitterschap bekleedt om alle EU lidstaten op één lijn te krijgen en een zinvol actieprogramma overeen te komen met concrete maatregelen, waarmee Europa aan de slag kan gaan. Dat wordt nog een hele heksentoer vermoed ik.
Verschillend
