Op 19 september is het honderd jaar geleden dat luitenant vlieger H.J. Roeper-Bosch, luitenant ter zee vlieger K. Muller en luitenant vlieger R. Drost als eersten hun vliegtuigen op de drassige grond zetten van wat zou uitgroeien tot de vijfde luchthaven van Europa.
2016 is een jubileumjaar voor Schiphol, en dat wordt gevierd met tal van festiviteiten.
Afgelopen vrijdag was de aftrap met een zeer interessante lezing voor de pers door Jan Willem de Vijn en Ruud Wever over de ontstaansgeschiedenis van Schiphol. Voormalig directeur communicatie van Schiphol, tevens historicus, Jan Willem de Vijn heeft nauwgezet speurwerk naar de allereerste jaren van Schiphol gedaan, en wist dit op enthousiaste wijze te presenteren. Het lijkt misschien een wat droge tak van wetenschap; het uitpluizen van allerlei archieven, maar de resultaten zijn verrassend, en het gevolg is dat het verleden zeer levend wordt. Een voorbeeld:
Al in 1914 beginnen de voorbereidingen voor de aanleg van een tweede vliegveld naast Soesterberg binnen de Stelling van Amsterdam. Een commissie met daarin onder andere kapitein Hendrick Walaardt Sacré, commandant Luchtvaartafdeling, doet onderzoek naar een gunstige locatie en komt met een voorstel. Jan Willem de Vijn heeft dit voorstel uit de archieven te voorschijn weten te krijgen, en je gelooft je ogen niet als je de simpele begroting ziet waarmee Mainport Schiphol is gestart. Voor 180.000,- gulden zou men de beschikking krijgen over 4 kavels van elk 5 hectaren, 4 vliegtuigloodsen, een barak voor 100 man (het ging toen nog om een militair vliegveld) en nog wat aanvullende werkzaamheden. En dan is het interessant om te zien dat de Opperbevelhebber 2 kavels ruim voldoende vond, en dat de manschappen ook wel in tenten konden gehuisvest worden. Ook de kosten voor dempen en draineren (2500 gulden) moesten ruim gehalveerd worden. Bezuinigen is van alle tijden!
Begonnen met ruim 16 hectaren, groeide vliegkamp Schiphol in de eerste wereldoorlog tot 76 hectaren. Op 17 mei 1920 werd het militaire vliegkamp een burgerluchthaven, en opende KLM zijn eerste luchtlijn Amsterdam-Londen. Dit op zich nuchtere feit wordt pas echt interessant wanneer je hoort dat de passagiers op de rug van een paar sterke mannen van en naar de vliegtuigen worden gebracht omdat het veld zo ontzettend sompig is. Franse vliegers spraken dan ook van Schiphol les Bains.
Nadat jan Willem de Vijn aan de hand van allerlei aan de vergetelheid onttrokken documenten de geschiedenis tot de twintiger jaren tot leven had gebracht, nam Ruud Wever, ruim dertig jaar directiewoordvoerder van Schiphol, het stokje over. Schiphol van 1920 tot nu. Daar valt natuurlijk erg veel over te vertellen, en dat deed Ruud Wever ook. Ik licht er een paar punten uit die mij het meest frappeerden. Zo dacht ik dat de windrichting altijd al aangegeven werd met een windzak. In de beginjaren werd echter op Schiphol de windrichting aangegeven met planken die op het veld werden neergelegd.
Een ander memorabel feit is dat de Olympische Spelen die in 1928 in Amsterdam werden gehouden, een enorme stimulans voor de groei van Schiphol waren. Daardoor groeide het aantal passagiers naar ruim 16.000.
Grappig om te weten is dat Schiphol in eerste instantie meer geld verdiende aan de betalende bezoekers die de luchthaven op de verschillende terrassen kwamen bekijken, dan aan de komende en vertrekkende vliegtuigen. Vliegtuigen betaalden 1 cent per pk. aan landingsgeld.
Verder benadrukte Ruud Wever de belangrijke rol die Jan Dellaert bij de ontwikkeling van Schiphol heeft gespeeld. Dellaert begon in 1920 als stationschef op Schiphol, werd in 1926 havenmeester en in 1950 directeur van de luchthaven Schiphol. Hij is de bedenker en grondlegger van het revolutionaire tangentiële systeem: start en landingsbanen die als raaklijnen om het centrale stationsgebouw (terminal) liggen. Men spreekt ook wel van het one terminal concept.
Schiphol is inmiddels allang niet meer een luchthaven waar alleen maar vliegtuigen landen en vertrekken. Het is een moderne stad geworden met alle mogelijke voorzieningen: Airport City. Vanaf zijn ontstaan heeft Schiphol altijd geanticipeerd op de toekomst. Daardoor is Schiphol nu de een van de vijf belangrijkste luchthavens van Europa, die op 19 oktober 2011 zijn miljardste passagier ontvangen heeft. En de groei gaat door!
Samenvattend: een interessante lezing door twee zeer deskundige sprekers. Het zou mooi zijn als ze hun kennis in een jubileumboek zouden bundelen.
Jaap Schellinger
De Queen of the Skies is terug!
Dertig jaar lang vloog de PH-BFG in het KLM-blauw de wereld over. In 2019 ging ze met pensioen, maar nu is ze terug..
Een uniek stukje luchtvaartgeschiedenis. Bestel nu in de webshop van Up in the Sky - gratis verzonden!