In Nederland bestaan verscheidene organisaties en stichtingen met als doelstelling: het in de lucht houden van vliegend historisch erfgoed. Eén daarvan is Stichting Vroege Vogels, gevestigd in de ‘Early Birds’-hangar op vliegveld Lelystad Airport. De stichting is eigenaar van een aantal historische vliegtuigen, waarvan een deel vliegwaardig.
Het begin
Stichting Vroege Vogels (Early Birds Foundation) is in 1976 opgericht door Jaap van Mesdag. Deze ‘Engelandvaarder’ probeerde in 1942 vanuit bezet Nederland naar Engeland te vluchten, maar werd opgepakt door de Duitsers. De rest van de oorlog bracht hij in gevangenschap door. Na de Tweede Wereldoorlog maakte Van Mesdag carrière in de zakenwereld, onder meer bij Heinz in de Verenigde Staten. Later verdiende hij zijn geld met het vervoer van Franse wijnen naar Nederland. In de jaren 70 kocht hij met een paar vrienden in Frankrijk een oude rotatiemotor. Deze motor, afkomstig van een vliegtuig uit de Eerste Wereldoorlog, wisten ze te restaureren. Op verzoek van de stichting ‘L’amicale Jean-Baptiste Salis’ (gevestigd op La Ferté Alais in Frankrijk) restaureerden de Vroege Vogels vervolgens enkele rotatiemotoren, in ruil voor een De Havilland DH 82a Tiger Moth. Dit bleek het begin van een verzameling oude vliegtuigen en vliegtuigmotoren, waarvan het merendeel uit de beginperiode van de luchtvaart.
P-51 Mustang
In juli 2016 koos een P-51D Mustang vanaf vliegveld Lelystad het luchtruim. Deze Mustang met registratie PH-JAT stond al meer dan vijf jaar in een hangar op Lelystad. Toch wisten maar weinigen van het bestaan van deze ‘Nederlandse’ Mustang. Het jachtvliegtuig maakte na een jarenlange restauratie in 2012 haar eerste vlucht vanaf Lelystad. Vanwege problemen met onder meer de propeller heeft het nog vier jaar geduurd voordat de Mustang weer de lucht in kon. De Mustang is gerestaureerd door de Vroege Vogels, die het toestel ook in eigendom heeft.
De P-51 werd door de stichting in 1995 vanuit de Verenigde Staten naar Nederland gehaald. Het toestel kwam in een container aan op Schiphol. In een hangar van KLM werd het toestel van alle verf en plamuur ontdaan. Omdat de Mustang eerder als racevliegtuig was gebruikt tijdens de Air Races in Reno waren alle schroeven en oneffenheden weg geplamuurd. In de daarop volgende jaren heeft het op Schiphol opgeslagen gestaan. In 2004 is op Lelystad begonnen aan de daadwerkelijke restauratie om de Mustang weer vliegwaardig te maken. Alle onderdelen zijn nagekeken en zo nodig gereviseerd. In 2010 vond de eerste ‘engine run’ plaats van de Merlin motor en twee jaar later vloog de P-51 weer, voor het eerst na negentien jaar. Het toestel kreeg de markings en naam van ‘Trusty Rusty’, een Mustang van de 357e Fighter Group. Met de registratie PH-JAT werd de P-51 in het register ingeschreven, als eerbetoon aan de jongere broer van Jaap van Mesdag. Jan-Bart ‘Jat’ van Mesdag vloog tijdens de Tweede Wereldoorlog als jachtvlieger bij de RAF. In maart 1945 is hij omgekomen bij een crash met zijn P-51 Mustang.
Fokker D.VII
De Mustang is niet het enige beroemde jachtvliegtuig van de stichting. De Fokker D.VII is één van de bekendste jachtvliegtuigen ter wereld en de beste Duitse jager uit de Eerste Wereldoorlog. De Fokker D.VII van Vroege Vogels is een replica, maar wel één met originele onderdelen en een originele Mercedes motor. De historie van deze motor is grotendeels bekend. Vanuit Duitsland is het motorexemplaar na de Eerste Wereldoorlog via Canada in Australië terechtgekomen. In Tasmanië werd deze motor uiteindelijk gevonden door de Stichting.
Hoewel het dus een replica is, zijn radiateur, propeller, benzinetank en enkele instrumenten originele Fokker D.VII onderdelen. In 2006 kwam dit reconstructie-project gereed, waarmee het de enige vliegwaardige Fokker D.VII in Europa is. De Fokker is uitgevoerd in het kleurenschema van de Luchtvaart Afdeling (LvA, zoals de luchtmacht toen heette), dat in de jaren 20 met dit type vloog.
Aeronca 7DC Champion
De Aeronca Champion is een wat minder bekende tijdgenoot van de Piper J3 Cub. De ‘Aeronautical Corporation of America’ ontwierp dit toestel in de jaren 40, met het idee een vliegtuig te bouwen dat ruimer en comfortabeler was dan de Cub van concurrent Piper. Met ruim 8000 geproduceerde exemplaren was de Champion een redelijk succesvol vliegtuig. Veel Champions werden als L-16 geleverd aan het Amerikaanse leger en luchtmacht, ter vervanging van de Piper Cub. Toch was de Cub uiteindelijk een groter succes, met bijna 20.000 gebouwde exemplaren in diverse varianten. De PA-18 Super Cub werd zelfs tot begin jaren 80 geproduceerd.
De ‘Champ’ van Vroege Vogels wordt op dit moment met name gebruikt als lesvliegtuig, om de vliegers te leren vliegen en met name te leren landen met een staartwieltoestel. Door de constructie van het onderstel, met telescopische veerpoten, is het zeer geschikt om deze landingen te oefenen.
Werkend museum
De hangar van de stichting is voor publiek geopend op woensdagen en zaterdagen van 11 tot 16 uur. Omdat het een ‘werkend museum’ is, zijn er altijd medewerkers die bezig zijn met restauratie of onderhoud aan een van de toestellen. En die medewerkers zijn meestal ook wel bereid een praatje te maken of iets uit te leggen. De stichting “Vroege Vogels” bestaat op dit moment uit een dertigtal vrijwilligers. Dit zijn technici (al dan niet uit de luchtvaart), vliegers maar ook gewoon mensen met belangstelling voor de historische luchtvaart. Nieuwe vrijwilligers, die op hun vrije dag willen helpen bij het in stand houden van de vloot, zijn altijd welkom. Meer informatie over de stichting vindt u op de website.
Uddel
MBO