Up in the Sky zocht naar de nieuwste snufjes voor de General Aviation op de AERO Friedrichshafen, van 5 tot en met 8 april 2017, en vond veel elektrisch aangedreven vliegtuigen.
AERO Friedrichshafen is de iets kleinere, maar capabele, broer van de bekende grote luchtvaartshows zoals “Le Bourget” of “Farnborough”, met focus op General Aviation, van sportvliegtuigen tot onbemande vliegtuigen, en van gyrocopters tot grote zakenvliegtuigen. Elf enorme hallen, 80.000 vierkante meter opervlakte, ruim 700 exposanten uit bijna 40 landen en een kleine 150 tentoongestelde vliegtuigen.
(c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Stand van zaken elektrisch vliegen
De Extra 330LE met Siemens technologie vliegt. Volledig elektrisch kan de D-EPWR ongeveer een uur vliegen en daarbij onder andere ingezet worden als sleepvliegtuig voor zweefvliegtuigen. Onder de motorkap zit een indrukwekkende partij elektrotechniek. Sinds vorige maand is de Siemens Extra 330LE drievoudig wereldrecordhouder, met snelheidsrecords op specifieke parcours, tot 342 km/uur. Siemens gaat samen met Airbus verder met de ontwikkeling van hybride elektrische voortstuwing voor regionale vliegtuigen.
Siemens Extra 330LE | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Siemens Extra 330LE detail van motor | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
MGM COMPRO is leverancier van elektromotoren, batterijen, opladers en power management systemen. MGM COMPRO heeft een indrukwekkende set oplossingen voor een range aan type vliegtuigen, van zweefvliegtuigen tot aan de Skyleader 400, een tweepersoons Light Sports Aircraft. De opstelling van de motor en toebehoren is steeds zeer overzichtelijk: (elektro)motor, propeller, aansturing en batterij(en).
Skyleader 400 elektrische opstelling motor | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Op de AERO Friedrichshafen stonden veel andere voorbeelden van volledig elektrisch aangedreven vliegtuigen zoals de Song 120 duwprop met dubbele staart. Ook de Crossover van Eurosport Aircraft was aanwezig, een twin duwprop die zowel met rotax, hybride als volledig elektrisch uitgerust kan worden.
Song 120 opvouwbare duwprop | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Erg indrukwekkend was de Archaeopteryx van Ruppert Composite uit Zwitserland. Een hangglider die afhankelijk van de vlucht geconfigureerd kan worden als foot launched, tow launched, maar ook een configuratie met wielen. Ook de aandrijving is flexibel te kiezen, per vlucht kan gekozen worden om de elektromotor wel of niet mee te nemen. Zonder termiek kan de Archaeopteryx een uur elektrisch vliegen, en uiteraard is hij opvouwbaar mee te nemen in de aanhanger.
Archaeopteryx met opvouwbare duwprop | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Pipistrel heeft met de ALPHA Electro een volwaardig Light Sports vliegtuig, een side-by-side conventionele tweezitter, volledig elektrisch aangedreven. Vliegduur ongeveer 1 uur.
Pipistrel ALPHA Electro | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Ook in het helicopter en gyrocopter domein zijn er elektrische ontwikkelingen. Rotorschmiede heeft een volledig elektrisch aangedreven lichtgewicht helicopter gepresenteerd met twee counter roterende hoofdrotors. VOLTA is de volledige elektrische helicopter die de Franse universiteit ENAC presenteerde, klassiek met hoofdrotor en staartrotor.
VOLTA | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
AutoGyro heeft de volledig elektrische Ecavalon gepresenteerd, een tweepersoons side-by-side gyrocopter.
Ecavalon | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Wat futuristischer zijn de Volocopter 2X van E-Volo en de Whisper van Franse makelij. Geïnspireerd op de onbemande octo-copters zijn er tweezits personen versies gemaakt, waarvan de Volocopter 2X daadwerkelijk al bemand heeft gevlogen. Zie hier de toekomst van persoonlijk vervoer?
Volocopter 2X | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Whisper | (c) Rob Ruigrok | UpintheSky
Uitdagingen
In gesprek met een vertegenwoordiger van het Tsjechische Phoenix Air blijkt toch dat veel klanten nog kiezen voor de conventionele versie van, in dit geval, de Phoenix Air, dus met Rotax motor lopend op fossiele brandstof. Op de vraag hoe dit komt, komen er drie uitdagingen aan het licht voor elektrisch vliegen:
- Ten eerste de vliegduur. Veel verder dan 1 uur vliegduur komt de industrie nog niet. Het is wachten op nieuwe batterij technologie, die men overigens de komende jaren wel verwacht.
- De tweede uitdaging is het opladen. Na een vlucht van 2 uur zal er zonder snellaadmogelijkheden tot 12 uur opgeladen moeten worden. De hoop en verwachting is dat ontwikkelingen vanuit de auto industrie hierin ook op vliegvelden gaan helpen, inclusief de aanleg van (gecombineerde) infrastructuur.
- Tot slot blijkt dat er op het gebied van elektrisch vliegen nog veel gestandaardiseerd zal moeten worden. Er zijn nu simpelweg nog te veel verschillende technieken en aansluitingen die niet compatibel zijn om er grootschalig infrastructuur voor aan te leggen.
Een uitdaging voor de luchtvaart industrie om dit alles te stroomlijnen. Als dit lukt ziet de toekomst voor elektrisch vliegen in de General Aviation, met alle voordelen ten opzichte van fossiel vliegen (uitstoot, geluid, kosten), er goed uit.
Regelgevers gaan helpen
Bijkomend voordeel de komende jaren is de tijdens de AERO beurs door EASA aangekondigde zeer grote vereenvoudiging van de CS-23, de luchtwaardigheid regelgeving voor General Aviation vliegtuigen. Trevor Woods, Directeur Certificatie bij EASA, gaf tijdens een briefing samen met de directeuren van Piper en Pipistrel aan dat EASA (en ook de FAA) in samenspraak met de industrie de huidige 377 zeer gedetailleerde luchtwaardigheidseisen gaat vervangen door 67 algemene doelstellingen. De industrie krijgt hierbij de gelegenheid om zelf met voorstellen te komen hoe aan de doelstellingen wordt voldaan. EASA en de industrie zijn ervan overtuigd dat deze nieuwe regelgeving innovaties sneller mogelijk maakt en de veiligheid vergroot. EASA en de directeuren erkenden dat de huidige regelgeving nieuwe ontwikkelingen wel eens in de weg staat, zoals bijvoorbeeld elektrisch vliegen. Zowel de nieuwe EASA als FAA regelgeving voor de General Aviation wordt in augustus 2017 actief.