Op vrijdag 5 mei 2017 nam de Griekse luchtmacht afscheid van de RF-4E, de foto-verkenningsversie van de F-4 Phantom. In meerdere opzichten betekende dit het einde van een tijdperk.
De RF-4E was een echt “foto-toestel”: met de uitdienststelling van dit type in Griekenland verdwijnen de laatste gespecialiseerde fotoverkenningsvliegtuigen uit Europa. De verkenningstaak is steeds meer overgenomen door drones, of gevechtsvliegtuigen uitgerust met foto-pods. Ook betekent het een einde van de film: de RF-4E is het laatste verkenningsvliegtuig uitgerust met analoge camera’s.
Fotodag
Op donderdag 4 mei stelde de vliegbasis Larissa voor een select gezelschap van ongeveer 600 geïnteresseerden al de poorten open. Van over de hele wereld, waarvan meer dan vijftig uit Nederland, waren er fotografen naar Griekenland afgereisd om afscheid te nemen van dit klassieke vliegtuigtype. De laatste drie overgebleven RF-4E Phantoms vlogen in formatie langs en taxieden langs het aanwezige publiek. Voor de gelegenheid had één Phantom een speciale beschildering gekregen. Een andere Phantom had nog een jubileumbeschildering van het 60-jarig bestaan van het squadron in 2013. De jongste van de drie toestellen was nog in klassieke camouflagekleuren gestoken, vergelijkbaar met de USAF Phantoms uit de jaren ’70 en ’80.
Afscheidsceremonie
Vrijdag 5 mei was de dag van de officiële afscheidsceremonie, deze was publiek toegankelijk. Enkele duizenden belangstellenden waren naar de vliegbasis gekomen om het officiële afscheid bij te wonen. De Griekse luchtmachtstaf was uiteraard ook aanwezig. Na een korte ceremonie vlogen de drie Phantoms in formatie met twee andere vliegtuigen voorbij. Na het verbreken van deze formatie vlogen de drie RF-4E’s nog een laatste keer voorbij. De speciaal beschilderde Phantom taxiede na de landing naar het platform voor het aanwezige publiek.
Verkenningsvloot
Eind jaren ’70 ontving de Griekse luchtmacht acht RF-4E Phantom fotoverkenners als onderdeel van een grotere order voor F-4 toestellen bij McDonnell Douglas. De RF-4’s kwamen in dienst bij 348 MTA (‘Mira Taktikis Anagnorisis’, Tactisch Verkennings Squadron). Begin jaren ’90 werd de Griekse verkenningsvloot aanzienlijk uitgebreid met een twintigtal tweedehands RF-4E’s afkomstig van de Duitse luchtmacht. In totaal nam de Griekse luchtmacht 27 toestellen over van de Duitsers, waarvan zeven nooit operationeel zijn ingezet maar gebruikt als bron van reserve-onderdelen. De Duitse Phantoms behielden hun zwart-groene kleurenschema, maar ook onderhuids waren er verschillen met de ‘Amerikaanse’ toestellen. Door aanpassingen in het vleugelontwerp verschilden de vliegeigenschappen van beide versies enigszins. Verder konden de Duitse Phantoms ook vanuit de achterste stoel bestuurd worden. In de Amerikaanse toestellen was dit niet zo, daar was de achterste zitplaats bedoeld voor de navigator.
Camera’s
In de neus van de RF-4E was ruimte voor maximaal vier verwisselbare camera’s. Afhankelijk van de missie konden verschillende soorten camera’s worden geïnstalleerd, die zowel schuin naar voren, als schuin naar opzij en recht naar beneden foto’s konden maken. Hiermee was het mogelijk om zelfs van grote hoogte (tot 50.000 voet, 15 kilometer) zeer gedetailleerde opnamen te maken.
Ervaren
Up in the Sky sprak exclusief met Luitenant-kolonel Ioannis Noulopoulos, een zeer ervaren Phantom vlieger van 348 MTA: “Na mijn militaire vliegopleiding ben ik meteen begonnen op de RF-4E Phantom. In 21 jaar heb ik meer dan 2100 vlieguren opgebouwd op de RF-4E.”
Hoewel fotoverkenning de hoofdtaak was van de RF-4E, konden sommige toestellen worden uitgerust met Sidewinder luchtdoelraketten om zich te kunnen verdedigen tegen vijandige vliegtuigen. ‘Basic Fighter Manoeuvres’ (luchtgevechten) werden dan ook regelmatig geoefend door de piloten van de 348 MTA. Lt.kol. Noulopoulos legt uit: “Mijn ‘Phinal Phlight’, mijn allerlaatste vlucht op de Phantom, was een BFM missie tegen F-16’s. Dit was vorige maand al, maar het was een memorabele vlucht. In een luchtgevecht is de F-4 natuurlijk niet echt opgewassen tegen de F-16, dus het was zeker niet makkelijk!”.
Laagvliegen
Lt.kol. Noulopoulos: “Wat ik het meest zal missen? Het laagvliegen met de Phantoms. Ons squadron, 348 MTA, was een echt fotoverkenningssquadron. Laagvliegen tijdens verkenningsmissies is van levensbelang. We willen zo lang mogelijk onontdekt blijven, als we vliegen boven vijandelijk gebied. Eén ding wat ik zeker niet ga missen, is het gegier van de APU. Aan dat vreselijke lawaai voor het opstarten heb ik altijd een hekel gehad.”
Toekomst
Hoe zijn toekomst er uit ziet, is nog onduidelijk. Lt.kol. Noulopoulos: “De meeste van mijn collega-vliegers bij dit squadron weten nog niet waar ze straks terechtkomen – ikzelf weet het ook nog niet. Sommigen zullen overgaan naar de F-4E op Andravida, anderen zullen worden omgeschoold naar de F-16. Misschien zijn er ook die instructeur worden, of overgaan naar transport. We zullen zien!”
Digitaal
De uitdienststelling van de RF-4E betekent ook het einde van het enige speciale fotoverkenningssquadron van de Griekse luchtmacht. Sinds de oprichting in 1953 heeft het squadron 181.000 vlieguren gemaakt op vier verschillende vliegtuigtypen, waarvan ruim de helft op de Phantom. Welk squadron en vliegtuigtype de verkenningstaak precies gaat overnemen binnen de Griekse luchtmacht is nog onbekend. Griekenland beschikt wel al over de DB-110, een geavanceerde digitale fotoverkenningspod, waarmee de F-16 kan worden uitgerust.
Uddel
MBO