Anthoy Fokker en Albert Plesman zijn bekende Nederlandse luchtvaartpioniers. Er is ook een onbekende pionier: Albert Gillis Von Baumhauer. Onlangs is een lezenswaardig en zeer informatief boek uitgebracht over hem. Up in the Sky dook de geschiedenis in en sprak met Simon Boersen, de auteur van het boek.
Netwerker
Wie het leven van Von Baumhauer (1891-1939) overziet ontkomt niet aan de indruk dat deze techneut en bevorderaar van de vliegveiligheid een netwerker pur sang was. Hij had in binnen- en buitenland overal contacten. Die kwamen hem goed van pas bij de ontwikkeling van verschillende (water)vliegtuigen en zelfs een helikopter. Zijn innovatieve, technische oplossingen worden in de hedendaagse helikopters nog steeds toegepast. Hij schreef de blauwdruk voor de Rijks- Studiedienst voor de Luchtvaart (het latere NLR), was betrokken bij de organisatie van de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam (ELTA) en de voorbereiding van de oprichting van de KLM. Hij keurde vliegtuigen en stond aan de wieg van de Nederlandse zweefvliegsport. Tijdens een proefvlucht met een Boeing Stratoliner in Amerika kwam hij om het leven.
Vragen
Hoe is Simon Boersen, gepensioneerd vliegtuigbouwkundig ingenieur bij het NLR, op het idee gekomen om een boek over Von Baumhauer te schrijven? Simon legt uit: “In 2001 nodigde ir. Jan van der Bliek mij uit een antwoord te zoeken op twee specifieke vragen over Von Baumhauer, waar hij al enige tijd mee rondliep. Van der Bliek was algemeen directeur geweest van het NLR en na zijn pensionering de eerste voorzitter van de Stichting Historisch Museum NLR. Voor de antwoorden op de vragen ben ik het uitgebreide archief van Von Baumhauer ingedoken. Op talrijke plaatsen, bij vele organisaties en bij ‘verzamelaars op persoonlijke titel’ bleek een vracht aan documenten, verslagen, aantekeningen en rapporten van en over Von Baumhauer aanwezig te zijn.”
Archiefstudie
In 2009 werden de eerste schetsen voor een volwaardig boek opgesteld. Volgens Simon was het aanvankelijke doel een beperkte archiefstudie op papier te zetten en geen biografie. Voor dat laatste ontbraken de nodige tijd en de expertise. De hoeveelheid werk werd uiteindelijk teveel voor één man. “Een redactiecommissie van zeven man werd in het leven geroepen, waarna het verhaal een duidelijk andere aanpak en structuur kreeg. Externe bronnen werden uitvoerig en nauwgezet onderzocht en geciteerd. Van midden 2009 tot 2015 kwam de commissie regelmatig bijeen. Er werden lange actielijsten opgesteld en uitgevoerd. En we verzamelden een uitgebreide collectie foto’s. De unanieme conclusie luidde dat de hoofdpersoon een volwaardig boek verdiende. Een uitgeverij werd benaderd en bereid gevonden het boek produceren en uit te geven,” aldus Simon.
Lezingen
Von Baumhauer blijkt uitzonderlijk veel te hebben opgeschreven, deels gevraagd en grotendeels ongevraagd. Simon: “ We vonden dagboeken, verslagen, rapporten, brieven, voorstellen, commentaren, overzichten in het Frans, in het Engels en vooral in het Duits. Hij kreeg verder doorlopend reacties uit de gehele wereld, verzoeken voor lezingen en voor onderzoek, en uit alle windstreken problemen van allerlei soort. Hij was daarnaast een – toch wel uitzonderlijk – veel gevraagde secretaris voor besprekingen, commissies en conferenties. Veel documenten zijn gelukkig bewaard gebleven.”
Vliegveiligheid
Wat is nu het belang geweest van Albert Von Baumhauer voor de Nederlandse luchtvaart? Simon is daar aan het eind van het interview duidelijk over: “Met nadruk wil ik concluderen dat Von Baumhauer continu zijn leven lang vliegveiligheid als leidend devies in zijn werk heeft gehad. Vanaf een van zijn eerste publicaties in 1912 (Stabiliteit van vliegtoestellen) via ontwerp en bouw van zijn helikopter tot zijn laatste voordracht in februari 1939 (Stability and Control of Aeroplanes). Alle factoren gingen hem daarbij ter harte, niet zelden tot lichte verwondering, zelfs ergernis van anderen.”
Indrukwekkend
In het boek laat Simon Boersen de lezer in zeven hoofdstukken nauwgezet kennismaken met het leven van Von Baumhauer. Daarbij wordt grotendeels een chronologie gehanteerd. Indrukwekkend is de minutieuze beschrijving van de laatste dagen van de voorvechter van veilig vliegen, die -o ironie- in 1939 omkomt tijdens een vliegtuigcrash. Het boek opent met een samenvatting en een korte impressie over de beginjaren van de luchtvaart. Herinneringen aan Von Baumhauer en een naschrift markeren het einde van het boek, dat voorzien is van de nodige bijlagen. Het wat saai vormgegeven boek blinkt uit door de grote hoeveelheid passende illustraties.
Veelzijdigheid
Voor wie is dit uitputtende boek over Von Baumhauer nu interessant? In de eerste plaats natuurlijk voor (luchtvaart)historici, want de biografie geeft een mooi inkijkje in het begin van het luchtvaarttijdperk. Verder lijkt mij het boek verplichte kost voor medewerkers en gepensioneerden van bijvoorbeeld KLM, Fokker Technologies, NLR en TU Delft. Maar door de veelzijdigheid van de luchtvaartpionier zullen ook leden van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart en zweefvliegclubs wel iets van hun gading vinden. De kracht van het boek is ook een klein beetje zijn zwakte. De biografie is zeer gedetailleerd en bevat zoveel (technische) informatie, citaten en data, dat het af en toe moeilijk is om de rode draad vast te houden.
Naar aanleiding van:
Albert Gilles von Baumhauer, een veelzijdig Nederlands luchtvaartingenieur, door Simon Boersen
Uitgeverij Violaero/Lanasta
292 pagina’s, rijk geïllustreerd
Verschillend
