Aan het einde van deze maand is het over en uit voor één van ’s werelds meest succesvolle en bewezen gevechtsvliegtuigen. Althans, bij Britse luchtmacht. Na een zeer omvangrijke carrière zal op 31 maart de Panavia Tornado na 40 jaar bij de Royal Air Force uit dienst worden genomen.
Koude Oorlog
De Panavia Tornado kwam in 1979 in dienst bij de Royal Air Force. Oorspronkelijk, ten tijde van de Koude Oorlog, is de Tornado ontworpen als bommenwerper om op hoge snelheid en lage hoogte doelen achter het IJzeren Gordijn aan te vallen. 
Samenwerking
De Tornado begon als een gezamenlijk project van Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk. Eind jaren 60 ontstond bij meerdere Europese landen de behoefte aan een multifunctioneel inzetbaar gevechtstoestel. Nederland, België en Canada maakten in het begin ook deel uit van het samenwerkingsverband, maar haakten af vanwege andere wensen aan het ontwerp. Na het in kaart brengen van de wensen en behoeften kwamen de drie landen uiteindelijk samen in het ‘Multi Role Combat Aircraft 75’ (MRCA75) project. Het prototype maakte op 15 augustus 1974 zijn eerste vlucht. 
Tegen de tijd dat het eerste pre-productie toestel vloog op 5 februari 1977, was de MRCA omgedoopt tot Tornado. Het betrof hierbij specifiek de Interdiction Strike (IDS) variant. Deze versie was bedoeld als bommenwerper en grondaanvalstoestel, bij de RAF aangeduid als Tornado GR.1. De Royal Air Force had namelijk daarnaast ook behoefte aan een onderscheppingsjager die van grote afstand Russische bommenwerpers kon neerhalen. Hiervoor werd de Air Defence Variant (ADV) ontwikkeld, later ook wel aangeduid als de Tornado F.2.
Varianten
Duitsland en Italië zouden de Tornado IDS variant en later ook de ‘Electronic Combat Reconnaissance’ (ECR) variant ontvangen. Saudi-Arabië, als enige export klant, koos voor de IDS variant en de F.3. De Royal Air Force ontving in juli 1979 de eerste Tornado GR.1. De Tornado ADV kwam oorspronkelijk in dienst als de Tornado F.2. Hiervan werden slechts achttien exemplaren gebouwd. Een nieuwe versie met verbeterde motoren, verbeterde radar en de mogelijkheid om meer luchtdoelraketten mee te nemen, kwam in 1987 in dienst als de Tornado F.3. Door de komst van de Eurofighter Typhoon in 2007 is deze variant in 2011 al met pensioen gestuurd bij de Royal Air Force.
Wereldwijd inzetbaar
Al vier decennia lang vormt de Tornado de ruggengraat van de Britse luchtmacht. De Tornado beleefde haar vuurdoop in 1991, toen zowel de Tornado GR.1 als de Tornado F.3 werden ingezet in de Eerste Golfoorlog,
tijdens ‘Operation Granby’. Zo’n 60 Tornado’s werden ingezet boven Irak; acht stuks zijn er verloren gegaan tijdens het conflict. 
Inzet
Sindsdien is het gevechtsvliegtuig continu ingezet bij conflicten wereldwijd. Het nam deel aan de luchtaanvallen tegen Servië in 1999 tijdens ‘Operation Allied Force’. Geüpgradede Tornado GR.4’s werden tussen 2003 en 2011 ingezet opnieuw in Irak. Ook werd de Tornado ingezet boven Afghanistan tot aan 2014, totdat de Britten zich in 2014 terugtrokken uit het conflict.
Terugkeer
Begin februari van dit jaar keerden de laatste acht Tornado’s terug vanaf Cyprus. Als onderdeel van ‘Operation Shader’ vloog de Royal Air Force gedurende de afgelopen vier jaar dagelijks missies boven Irak en Syrië vanaf de Britse luchtmachtbasis Akrotiri op Cyprus. Daar opereerden Tornado’s in samenwerking met andere toestellen om inlichtingen te verzamelen en om coalitietroepen op de grond te steunen door IS doelen uit te schakelen. 
Trots
De Britse defensie-minister Gavin Williamson sprak lovende woorden, toen de acht Tornado’s terugkwamen vanaf Cyprus: “Het is met een zwaar gemoed, maar ook met enorme trots, dat we afscheid nemen van de Tornado uit actieve dienst. Dit is echt een einde van een tijdperk, omdat de Tornado de afgelopen veertig jaar een vitale rol heeft gespeeld bij de verdediging van Groot-Brittannië en haar bondgenoten. Na zo’n lange staat van dienst kijken we desalniettemin naar de toekomst. De combinatie van de hypermoderne F-35 en de Typhoon met de nieuwste wapensystemen, zal er voor zorgen dat ons land voorsprong zal blijven houden in het luchtgevecht.”
Upgrades
De Tornado GR.4 die nu in dienst is lijkt in niets op de Tornado die begin jaren ’80 vloog bij de RAF. In totaal ontvingen 142 Tornado GR.1’s een upgrade naar de GR.4 standaard. Ook daarna zijn er regelmatig aanpassingen gedaan. Onder meer verbeterde sensoren en de mogelijkheid om een verscheidenheid aan wapens met zich mee te dragen zorgen ervoor dat de Tornado multi-inzetbaar is.
Overdragen capaciteiten
De uitdienstname van de Tornado heeft ook gevolgen voor de twee types die zijn plaats innemen, te weten de Eurofighter Typhoon en de Lockheed Martin F-35B ‘Lightning II’. Deze twee nieuwere gevechtsvliegtuigen misten tot recent enkele capaciteiten die de Tornado zo succesvol maakten. Zo kan de Tornado de Brimstone lucht-grond raket mee kan nemen. De Tornado kan zelfs twaalf Brimstone raketten meevoeren. De Typhoon had tot eind 2018 nog niet de mogelijkheid om dit wapen mee te nemen en af te vuren. Afgelopen februari vuurde de Typhoon voor het eerst twee van deze Brimstone raketten af tijdens een missie in Syrië. Ook kan de Typhoon pas sinds 2014 de Paveway IV laser/GPS-geleide bom met zich mee dragen; iets wat de Tornado al veel langer kon. Daarnaast heeft de Tornado nog het voordeel dat het een sensor heeft, de ‘Reconnaissance Airborne Pod for Tornado’ (RAPTor), die dag en nacht zeer gedetailleerde beelden kan maken.
Afscheid
De Royal Air Force laat de Tornado niet ongemerkt uit dienst gaan. Drie van de vijftien overgebleven Tornado’s hebben een speciaal kleurenschema ontvangen. Eén van de drie speciaal gespoten Tornado’s ontving een ‘retro’ schema, gelijk aan die van de Tornado GR.1 uit de jaren ’80 en ’90. Tijdens een evenement speciaal voor luchtvaart enthousiasten werd deze Tornado eind januari onthuld op vliegbasis RAF Marham. 
In februari vlogen de drie speciaal beschilderde Tornado’s op meerdere dagen een afscheidsvlucht over verschillende RAF-bases. Afgelopen donderdag maakten negen Tornado’s een formatievlucht boven hun thuisbasis RAF Marham. Waarschijnlijk was dat het laatste ‘publieke optreden’ van de Britse Tornado.
De Tornado, werkpaard van de
Royal Air Force, mag terugkijken op een zeer succesvolle loopbaan. Kunnen de
Typhoon en de F-35B dat succes evenaren? De tijd zal het leren.
Eindelijk terug: schaalmodel van de gloednieuwe Transavia A321neo
Nu te pre-orderen in de webshop! Let op: limited edition.
Verschillend
