Simultaan met de luchtmachtoefening Frisian Flag, wordt sinds 2014 vanaf de vliegbasis Eindhoven de tankeroefening EART (European Air Refueling Training) gehouden. Up in the Sky vloog tijdens EART mee met een Duitse Airbus A310 MRTT tanker en een Britse Airbus A330 Voyager van de Royal Air Force.
Samenwerking
Het EATC (European Air Transport Command) is de drijvende kracht achter deze tankeroefening. Het EATC is een samenwerkingsverband tussen zeven NAVO-landen en coördineert de inzet van gezamenlijke militaire luchttransportmiddelen. Het hoofdkwartier van EATC bevindt zich op de vliegbasis Eindhoven. Van daaruit wordt niet alleen het ‘gewone’ luchttransport gecoördineerd, maar ook medische evacuatievluchten én bijtanken in de lucht.
Transportvloot
Naast Nederland zijn België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Spanje lid van EATC. Deze zeven landen dragen elk een aantal transport- en tankvliegtuigen bij. Totaal kan het EATC over een vloot van 170 toestellen beschikken, van 34 verschillende vliegtuigtypen. De Nederlandse Gulfstream IV van de Koninklijke Luchtmacht valt hieronder, maar bijvoorbeeld ook de Duitse en Franse A400M’s. Door de operationele inzet van de transportvloot en tankervloot te controleren, kan de beschikbare capaciteit optimaal worden benut.

Tankervliegtuigen
Dat is met name voor de tankervloot erg nodig, want tankercapaciteit is in Europa een schaars goed. Dit bleek bijvoorbeeld tijdens operatie ‘Unified Protector’, de NAVO-luchtoperaties boven Libië in 2011. Door een groot tekort aan Europese tankvliegtuigen, moest men noodgedwongen terugvallen op Amerikaanse tankers. Niet alleen het aantal tanktoestellen was toen een probleem, maar ook de diversiteit aan typen. Door een beperkte uitwisselbaarheid, konden landen vaak niet van elkaars tankers gebruik maken.
Uitwisselbaarheid
Dat Nederlandse F-16’s ‘clearance’ hebben om te tanken bij een Nederlandse KDC-10, betekent nog niet dat alle F-16’s dit mogen. Voor elke nationaliteit en voor elk (sub)type tanker en ontvanger is apart ‘clearance’ nodig. Internationale samenwerking is dus essentieel om uitwisselbaarheid te vergroten. Dat gebeurt bijvoorbeeld binnen EATC, maar ook een oefening als EART is bevorderlijk voor de samenwerking. Naast Nederland (met een KDC-10), Frankrijk (KC-135FR) en Duitsland (A310MRTT), namen dit jaar ook niet-EATC landen Amerika (met een KC-135R) en Groot-Brittannië (A330 Voyager) deel aan de tankeroefening.
Verdubbeling
Tot 2025 verwacht het EATC een verdubbeling in de transportcapaciteit, door de komst van diverse nieuwe toestellen (onder andere de Airbus A400M Atlas voor België, Duitsland en Frankrijk). Omdat er ook nieuwe tankvliegtuigen worden aangeschaft, hoopt het EATC rond 2025 te kunnen beschikken over 50 á 60 tankers. Dat is drie maal zoveel als de achttien tankers die het EATC nu kan inzetten.

Uitwisseling
Een speciale tankeroefening als EART is vrij uniek en uiterst waardevol. Majoor Fred is namens 334 squadron (Koninklijke Luchtmacht) betrokken bij de organisatie van EART 2019. Hij vertelde tijdens de EART persdag op vliegbasis Eindhoven: “Het heeft een enorme toegevoegde waarde om uitwisseling te hebben tussen aircrews van verschillende nationaliteiten. Ervaringen die normaliter niet mogelijk zijn, zoals met elkaar meevliegen en meekijken, kunnen nu wel. Ook kunnen we bijvoorbeeld oefenen in formatievliegen met verschillende typen tankers.”
Australië
De aan EART deelnemende landen worden uitgenodigd door de EART-organisatoren. In eerste instantie worden luchtmachten van de zeven EATC landen uitgenodigd, maar er wordt ook verder gekeken tot zelfs buiten de Europese grenzen. Dit jaar zijn er onder meer waarnemers uit Australië aanwezig. De verwachting is dat de Australische luchtmacht volgend jaar aanwezig zal zijn met een KC-30 (Airbus A330) tanker.
Ervaringen
Leren van andermans ervaringen (en fouten) is één van de leerdoelen van een tankeroefening als deze. Voor de Amerikaanse luchtmacht is het bijvoorbeeld interessant om te zien hoe Italië de overstap heeft gemaakt naar de KC-46, net als dat de ervaringen van Groot-Brittannië en Australië met de A330 interessant zijn voor Nederland.

Aanschaf
De gezamenlijke aanschaf van tankvliegtuigen door een aantal Europese landen, waaronder Nederland, staat los van EATC. Kolonel Jurgen van der Biezen is voor Nederland betrokken bij het ‘project MMF’. Van der Biezen legt uit: “MMF staat voor Multinational MRTT Fleet, waarbij MRTT de afkorting is voor Multi-Role Tanker Transport aircraft. De A330 kan als tanker en als transportvliegtuig worden ingezet – en indien nodig tegelijk, net als de KDC-10. MMF is de naam voor de gezamenlijke aanschaf en inzet van A330 MRTT tankers.”
Tsjechië
Van der Biezen: “Op dit moment werken Nederland, België, Duitsland, Luxemburg en Noorwegen samen in dit project. Elk deelnemend land kan aanspraak maken op een aantal tankeruren. De exploitatie van de tankers is gezamenlijk, maar de planning en inzet zal de verantwoordelijkheid worden van het EATC.” Vanuit verschillende andere landen bestaat interesse om eveneens deel te gaan nemen aan MMF. Als de belangstelling erg groot zou zijn, bestaat zelfs de mogelijkheid om nog extra tankers aan te schaffen. De deadline hiervoor is echter gesteld op eind november 2019. Dit legt dus wel enige druk op de onderhandelingen met kandidaat-landen. Van der Biezen wilde alleen bevestigen dat er gesprekken worden gevoerd met Tsjechië.