Vliegbasis Luke in Arizona in de VS is de grootste F-35 trainingsbasis van de Amerikaanse luchtmacht. Ook alle Nederlandse vliegers worden hier opgeleid op de F-35. Up in the Sky bezocht Luke AFB en sprak met luitenant-kolonel G.B. ‘Razor’ van Woerden, commandant van het Nederlandse detachement op Luke.
Grootste
De 56th Fighter Wing op Luke bestaat uit acht vliegende squadrons, waarvan er momenteel vier vliegen met de F-35. Het is daarmee de grootste opleidingseenheid van de Amerikaanse luchtmacht voor de ‘JSF’. Een aanzienlijk deel van alle Amerikaanse en buitenlandse piloten wordt hier getraind om te vliegen met de F-35. Op dit moment zijn al meer dan negentig F-35A’s op Luke en dit aantal zal de komende jaren nog verder toenemen. In 2024 zullen 144 F-35’s op Luke gestationeerd zijn, verdeeld over zes squadrons. Alle Nederlandse vliegers worden opgeleid door het
308th Fighter Squadron ‘Emerald Knights’.
Denen
Lt.kol. van Woerden licht toe: “Het 308th Fighter Squadron is in november 2018 heropgericht. Het squadron heeft een rijke historie, die teruggaat tot aan de Tweede Wereldoorlog. Het squadron staat onder leiding van een Amerikaanse luitenant-kolonel. Samen met twee Senior National Representatives (SNR’s), een Nederlander en straks ook een Deen, geeft hij leiding aan het squadron.” Het 308th Fighter Squadron heeft als taak om Amerikaanse, Nederlandse en Deense piloten op te leiden op de F-35. Op dit moment zijn er nog geen Denen op Luke; de eersten worden in de zomer van 2020 verwacht. Van Woerden: “De Denen lopen met hun planning exact twee jaar achter op ons. Wij zijn twee jaar later dan de Italianen en zelfs drie jaar later dan de Noren.”
Zelfstandig
Op dit moment zit het 308th Fighter Squadron en ook het Nederlandse detachement (Nederlands Opleidings Detachement F-35, NODF-35) nog in een opbouwfase. ‘Razor’ van Woerden: ”We opereren nu nog vanuit het 62nd Fighter Squadron, in een soort van hybride constructie; totdat het squadron groot genoeg is om zelfstandig te opereren. Het aantal instructeurs en het aantal toestellen zijn hierbij de beperkende factoren. Uiteindelijk zullen we over acht Nederlandse, zeven Deense en negen Amerikaanse toestellen beschikken. Op dit moment hebben we vijf Nederlandse F-35’s hier op Luke. In juni komt de zesde, de F-008. Eind van dit jaar komen de twee F-35’s van Edwards, de F-001 en F-002, ook hier naartoe.”
Samenwerking
De opleiding van F-35 vliegers op Luke vindt plaats binnen een internationaal samenwerkingsverband. Tussen de partners (Australië, Denemarken, Italië, Nederland, Noorwegen, Turkije en de Verenigde Staten) zijn hierover afspraken gemaakt en vastgelegd in een ‘Pooling Implementing Arrangement for Training’ (PIA). Van Woerden: “Naarmate we meer toestellen en instructeurs bijdragen, komen ook meer opleidingsplaatsen beschikbaar voor Nederlandse vliegers. Dit is allemaal al jaren van tevoren gepland en vastgelegd. In juni komen de eerste Nederlandse studenten om omgeschoold te worden op de F-35. Het is de bedoeling dat die straks ‘klaar’ zijn met hun opleiding, als in oktober de eerste F-35’s vanuit de fabriek in Italië naar Nederland komen.”
Ervaren
Nederland heeft ervoor gekozen om aanvankelijk alleen maar ervaren F-16 piloten om te scholen. De zogeheten transitie-cursus (om een ervaren vlieger om te scholen op de F-35) duurt ongeveer 4 maanden. De syllabus voor piloten die kersvers van de initiële vliegeropleiding komen (zogeheten B-course), duurt ongeveer achtenhalve maand en omvat twee keer zoveel vlieguren. ‘Razor’: “De luchtmacht heeft wijselijk de keuze gemaakt om eerst zoveel mogelijk ervaren vliegers om te scholen. Het is een efficiënte manier om de squadrons te voorzien van een ervaren kader van vliegers, zodat daarna de jonge instroom kan komen. Rond 2020 verwachten we hier de eerste jonge vliegers, afkomstig van Sheppard, voor de B-course.”
Solovlucht
Ook al heeft Van Woerden zelf tien jaar ervaring als F-16 instructeur, toch is hij verplicht om de instructeursopleiding van tweeënhalve maand voor de F-35 te volgen. “Hoe ervaren ik ook ben op de F-16, de F-35 is een heel nieuw systeem en dan ben ik gewoon weer een beginneling.” Eén van de verschillen van leren vliegen op een F-35 is dat er geen tweezitsversie is. De eerste vlucht in een F-35 is meteen ook de eerste solovlucht. “Eigenlijk maakt het niet enorm veel uit of je nu wel of niet iemand achter je hebt zitten, die over je schouder meekijkt. Het maakt de eerste vlucht niet minder druk!” Vergeleken met de simulator was bij de eerste vlucht veel hetzelfde, maar niet alles: “De opstartprocedure was wel uitdagend met alle ‘flight gear’ om, want die is vrij ‘bulky’. De Martin Baker schietstoel en een canopy die naar voren scharniert maken het ook duidelijk anders dan in een F-16.”
Schoolbanken
Voordat een aankomend F-35 piloot de lucht in kan, moet hij of zij eerst terug naar de schoolbanken. “De eerste zes weken zijn gevuld met ‘academics’, terug naar de basis. Je leert over noodprocedures, de motorsystemen, hydraulische systemen, enzovoort. Alles zodat je veilig kunt gaan vliegen, als voorbereiding op je eerste vlucht.” Voorafgaand aan de eerste vlucht worden ook een aantal vluchten in de simulator gemaakt. 
Makkelijk
“Het vliegen met een F-35 is in veel opzichten makkelijker
dan met een F-16. Mijn eerste landing in de F-35 was al mooier dan mijn mooiste
landing in een F-16! De F-35 heeft een automatische throttle, waarmee je een
bepaalde invalshoek kunt vasthouden. Verder zit er een veel meer geavanceerde
automatische piloot in dan in een F-16. In een F-35 kun je de autopilot een
bepaalde snelheid en stand laten vasthouden. Het grote voordeel is dat het
‘brainbytes’ weghaalt van het normale vliegen, waardoor je je aandacht kunt
richten op andere taken zoals het bedienen van de wapensystemen.”
Wapensystemen
“Tijdens de eerste vluchten komt er wel veel op je af. De lessen over wapensystemen zijn heel gecompartimenteerd, ze volgen een ‘building block approach’. Sommige dingen hoef je niet meteen te weten en leer je dus pas later. Maar soms wordt je er wel mee geconfronteerd tijdens een vlucht. Je zet het aan, maar je weet nog niet precies wat je ermee moet. Dus als je een melding krijgt, schakel je het toch maar weer snel uit.”
Nieuw
De Nederlandse toestellen zijn een welkome aanvulling op het al grote aantal F-35’s aanwezig op Luke. “Alle F-35’s van het 62nd Fighter Squadron, waar we nu nog aan gekoppeld zijn, hebben Block 3F software of beter. Onze nieuw afgeleverde toestellen sluiten daar mooi op aan. Die zijn allemaal LRIP 11, hartstikke nieuw dus en met alle updates. Daarmee is het bijvoorbeeld ook mogelijk om het boordkanon te gebruiken. Dat kan bij veel eerdere toestellen nog niet omdat de juiste hardware-modificatie ontbreekt. Ook de externe afwerking is erg goed, omdat de speciale radar-absorberende coating de afgelopen jaren is verbeterd.”
Updates
Tussen de verschillende F-35’s blijken in de praktijk toch kleine verschillen te zitten, met name op het gebied van software: “Tussen de Block 3F toestellen zitten kleine verschillen, omdat er steeds nieuwe software-updates komen en kunnen nooit tegelijk op alle toestellen worden doorgevoerd. Die verschillen geven misschien wat beperkingen, maar die zijn niet heel groot. Het is een gevolg van wat ‘concurrency’ heet; terwijl je al operationeel vliegt met de toestellen, worden ze ook nog verder ontwikkeld.”
Met dank aan luitenant-kolonel G.B. van Woerden en kapitein W. Ryan van de Koninklijke Luchtmacht en aan Lucien Blok en Paul Mali, voor hun medewerking aan de totstandkoming van dit artikel
Verschillend
VWO