Vijftig jaar geleden werd ‘Top Gun’ opgericht, als opleidingsinstituut van de Amerikaanse marineluchtvaart. Zoals de USAF haar piloten naar ‘Red Flag’ stuurt om realistisch te oefenen, zo gaan jachtvliegers van de US Navy naar ‘Top Gun’. In twee artikelen besteedt Up in the Sky aandacht aan het jubileum van Top Gun. Dit eerste deel behandelt de ontstaansgeschiedenis.
Verliezen
Vanaf 1965 werden steeds meer US Navy toestellen ingezet in de Vietnamoorlog. In de jaren die volgden, begonnen de verliescijfers tijdens luchtgevechten dramatisch op te lopen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Korea-oorlog schoten Amerikaanse piloten 5 tot 10 keer meer vijandelijke vliegtuigen neer, dan dat er eigen toestellen verloren gingen. Deze ‘kill ratio’ daalde tussen 1965 en 1968 naar een teleurstellende 1 : 2,5.
Neergeschoten
Dit betekende dat tijdens luchtgevechten ‘slechts’ twee-en-een-half keer zoveel Vietnamese MiG’s werden neergeschoten als Amerikaanse toestellen. De Amerikanen was dit een doorn in het oog. Wat de ergernis nog groter maakte: de Amerikaanse luchtmacht en marine zetten hun modernste toestellen in, zoals de F-4 Phantom II. Terwijl de Vietnamese luchtmacht het veelal moest doen met verouderde Russische MiG-17’s.
Aanbevelingen
Wat was de oorzaak van deze stijgende verliezen? Om hier achter te komen, stelde de Amerikaanse marine een onderzoek in. US Navy Captain Frank Ault, een ervaren gevechtspiloot, kreeg de leiding over dit onderzoek. Eind 1968 was zijn bijna 500 pagina dikke rapport klaar, dat later bekend zou worden als het ‘Ault Report’. Ault bleek niet voorzichtig met zijn conclusies en aanbevelingen.
Verwachtingen
Een opvallende conclusie was dat de nieuw geïntroduceerde luchtdoelraketten niet voldeden aan de verwachtingen. De F-4 Phantom was uitgerust met de radargeleide AIM-7 Sparrow en de hittezoekende AIM-9 Sidewinder. En in tegenstelling tot oudere gevechtsvliegtuigen als de F-8 Crusader, was de Phantom niet meer uitgerust met een boordkanon. Het idee was ontstaan dat met geavanceerde wapens als de Sidewinder en Sparrow, vijandelijke toestellen al van grote afstand konden worden uitgeschakeld. Een boordkanon werd beschouwd als overbodige ballast. Ook het oefenen van nabije luchtgevechten (‘dogfighting’) werd als nutteloos gezien en nauwelijks nog door nieuwe marinepiloten beoefend.
Falen
Na uitgebreide analyse van de statistieken, concludeerde Ault dat slechts 10% van de afgevuurde Sparrow raketten doel trof. De Sidewinder presteerde nauwelijks beter. Volgens Ault was dit een gevolg van technisch en menselijk falen. Ault schreef dat de US Navy “(…) de huidige raketsystemen kan optimaliseren door de betrouwbaarheid te verbeteren, de kwaliteit van het raketonderhoud te verhogen en door de trainingsmethoden te verbeteren.”
Trainingsmethoden
Wat betreft de trainingsmethoden, was Ault heel duidelijk: “(…) er is een geleidelijke achteruitgang geweest in kennis en continuïteit op het gebied van luchtgevechten.” Eén van de oplossingen die Ault voorstelde, was de oprichting van een ‘Advanced Fighter Weapons School’. Op deze ‘Hogeschool van het Luchtgevecht’ konden ervaren gevechtsvliegers geschoold worden in het voeren van luchtgevechten.
School
Er lagen al plannen voor de oprichting van een dergelijke school, maar de aanbevelingen van Ault zorgen voor een stroomversnelling. Begin 1969 werd de US Navy Fighter Weapons School (FWS) opgericht op marinevliegbasis Miramar (Californië). Op 3 maart 1969 ging de eerste cursus voor US Navy F-4 bemanningen van start. Al snel kwam de bijnaam voor de school: ‘Topgun’ – terwijl ironisch genoeg de F-4 niet eens over een boordkanon beschikte.
Ervaring
Afgestudeerde piloten van de Fighter Weapons School verspreidden hun kennis en ervaring onder de piloten van alle US Navy gevechtssquadrons. De inspanningen van Topgun werden ook zichtbaar in de statistieken: begin jaren ’70 daalden de verliescijfers van de US Navy in Vietnam. Er werden minder eigen toestellen neergeschoten en verhoudingsgewijs meer Vietnamese MiGs.
Meerwaarde
In de eerste jaren was Topgun nog ondergebracht bij een van de opleidingssquadrons op Miramar en was er een tekort aan bijna alles, behalve enthousiasme. Geleidelijk kwam er meer tijd, geld, personeel en ruimte beschikbaar, zeker nadat in 1972 de Fighter Weapons School een zelfstandige eenheid werd. Ook kreeg Topgun eigen toestellen, wat een grote meerwaarde had bij het trainen van piloten in het luchtgevecht.
Luchtgevecht
Door F-4 Phantom bemanningen luchtgevechten te laten oefenen tegen andere vliegtuigtypen dan de F-4, konden ze leren wat hun eigen sterke en zwakke punten zijn. Tegenwoordig is deze ‘Dissimilar Air Combat Training’ (DACT) heel normaal. Maar in de jaren ’60 en ’70 was het idee nieuw om met andere vliegtuigtypen luchtgevechten te oefenen. De FWS gebruikte aanvankelijk vooral de A-4 Skyhawk en de F-5E Tiger II als oefentegenstander voor F-4 piloten. De A-4 leek veel op de MiG-17 qua uiterlijk en vliegeigenschappen, de F-5 had veel weg van de MiG-21. De instructeurs van Topgun pasten veel tactieken toe zoals die werden gebruikt door Vietnamese en Russische piloten, om de trainingssituaties zo echt mogelijk te maken.
Tegenstander
Naast de A-4 Skyhawk en F-5E, nam Topgun in de jaren ’70 en ’80 ook andere vliegtuigtypen in gebruik. De F-14 Tomcat, F/A-18 Hornet en F-16 speelden de rol van modernere Russische toestellen als de MiG-29 en Sukhoi Su-27 Flanker. Deze ‘adversary’ toestellen van Topgun die als oefentegenstander fungeerden, kregen vaak afwijkende beschilderingen en Russische rode sterren op de staart. Soms kregen de toestellen ook kleurenschema’s van andere landen als Iran of Noord-Korea.
Tom
Top Gun werd wereldberoemd dankzij de bioscoopfilm met Tom Cruise in de hoofdrol. Een belangrijke bijrol was weggelegd voor een andere Tom: de Grumman F-14 Tomcat. Dit iconische toestel kwam halverwege de jaren ’70 in dienst bij de US Navy. En wie goed heeft opgelet, zag dat de rol van “MiG-28” in de film werd gespeeld door Northrop F-5E’s.
Verhuisd
In 1996 werd de Fighter Weapons School samengevoegd met het opleidingsinstituut voor grondaanvalspiloten (US Navy Strike Warfare Center) en de opleidingsschool voor radarvliegtuigbemanningen. Het gecombineerde opleidingscentrum kreeg een nieuwe naam (NSAWC – Naval Strike and Air Warfare Center) en verhuisde naar NAS Fallon. Deze marinevliegbasis in de woestijn van Nevada was al langer de thuisbasis van het Strike Warfare Center en beschikte over enorme oefengebieden boven de woestijn.
Uitgebreid
De taken van het opleidingscentrum zijn de afgelopen jaren nog verder uitgebreid. Naast scholing wordt ook veel aandacht besteed aan ontwikkeling van nieuwe tactieken. Dit komt terug in de nieuwe naam, die in 2015 werd ingevoerd: Naval Aviation Warfighting Development Center (NAWDC). In het tweede artikel zal aandacht worden besteed aan het huidige NAWDC.
De Queen of the Skies is terug!
Dertig jaar lang vloog de PH-BFG in het KLM-blauw de wereld over. In 2019 ging ze met pensioen, maar nu is ze terug..
Een uniek stukje luchtvaartgeschiedenis. Bestel nu in de webshop van Up in the Sky - gratis verzonden!