Het lijkt wel of de KLM-directie het kabinet gedicteerd heeft hoe het corona-steunpakket eruit moest zien. De rente op de lening is pittig; verder is het koren op de molen voor topman Pieter Elbers, die nu de troeven in handen heeft gekregen om sterker uit de crisis te komen.
Leningen
KLM zou in juni door het geld heen zijn als er geen steun van de overheid kwam. Die is er nu in de vorm van twee leningen. Van de banken komt 2,4 miljard. Eigenlijk wilden die helemaal niet, de overheid moet voor 90 procent garant staan. De regering stopt ook een miljard als lening in KLM. Tegen een flink percentage, maar het risico is dan ook groot. Het is een achtergestelde lening, dus als KLM failliet gaat kan men fluiten naar het geld. De lening komt bovenop de naar schatting bijna kwart miljard euro die maandelijks aan KLM wordt overgemaakt om de lonen te kunnen betalen.
Verkocht
KLM kan weer even door met het geld. Er staan flink wat voorwaarden tegenover, tenminste zo wordt het verkocht aan de Kamer en de belastingbetaler. Als je goed leest, is het vooral een geschenk uit de hemel voor de KLM-directie. Er kan nu naar voorbeeld van Delta Air Lines worden ingegrepen.
Achtergebleven
KLM draagt de erfenis van relatief hoge kosten met zich mee. Elbers zei het in een eerder interview al tegen Up in the Sky: “Toen ik in oktober 2014 als topman aantrad, heb ik vastgesteld dat er veel moest veranderen. KLM was op alle terreinen achtergebleven ten opzichte van de snel veranderende wereld om ons heen.” Een belangrijk element waren de arbeidsvoorwaarden. Die volgens hem niet meer van deze tijd waren. “Het was zaak het roer snel en fors om te gooien.”
Voor een deel van het personeel is dat Elbers gelukt. HPO, high performance organization, is afgerond. Het kantoorpersoneel werd gestroomlijnd, so to speak. De cao met het grondpersoneel is niet zo lang geleden ook weer vernieuwd.
Vliegend personeel
De crux ligt bij het vliegend personeel. Geen enkele beroepsgroep is zo goed georganiseerd; misschien wel meer dan 90 procent is aangesloten bij slechts enkele -en dus heel machtige- vakbonden. De arbeidsvoorwaarden zijn dan ook veel ruimer dan de minimum wettelijke eisen. Maatschappijen die niet de historie van KLM hebben, kennen afspraken die veel meer bij die (minimum) wettelijke eisen liggen. Twee piloten in de cockpit op bepaalde routes, waar KLM er drie heeft. Korter verblijf op de buitenstations, waardoor ze sneller een volgende vlucht kunnen uitvoeren. Lagere salarissen, later met pensioen. Op long-haul vluchten betekent dit tot wel drie keer meer kosten per passagier voor vliegend personeel bij KLM.
Lagere salarissen
Voor het personeel is dat natuurlijk fijn. Voor het bedrijf betekent het een aanzienlijk slechtere concurrentiepositie. Pogingen van de directie dit te breken, zijn niet of nauwelijks gelukt. Elbers’ voorbeeld Delta is zo groot en machtig als het nu is doordat ze failliet zijn gegaan en een doorstart hebben gemaakt. De duidelijk lagere salarissen hebben een belangrijk verschil gemaakt.
Glory
Tijdens het eerder genoemde interview legt Elbers een boek pontificaal op tafel: Glory Lost and Found. Over hoe Delta zich terugvocht van een noodlijdende maatschappij tot de toonaangevende airline die het nu is. “Ik heb daar goed naar gekeken bij wat we bij KLM doen”, liet hij optekenen. Met het huidige steunpakket heeft de topman ineens wél de kans om de piloten en het cabinepersoneel te dwingen in te leveren.
Einde KLM
Als KLM immers niet aan de kabinetsvoorwaarden voldoet, kan heel KLM fluiten naar ‘hun geld’. De vakbonden moeten bijna wel toegeven, anders zouden ze ervoor zorgen dat het het einde van de maatschappij is. Van een gelijkwaardige onderhandeling lijkt geen sprake meer te kunnen zijn. Alle KLM’ers die modaal of meer verdienen, moeten inleveren. Tot wel 20 procent voor drie keer modaal en hoger. Dit zijn bijvoorbeeld een groot deel van de piloten.
Meer troeven
De mogelijkheden in de personeelskosten te snijden is een grote troef die de directie in handen krijgt, maar daar blijft het niet bij. De afspraken over het steunpakket betekenen ook dat Lelystad Airport open gaat. Een wens van met name Transavia. CO2 reductie? De gestelde jaartallen komen goed uit qua vlootvernieuwing, dus dat halen ze ook wel. En minder nachtvluchten? Vooral goed voor KLM.
Nachtslots
KLM gebruikte in zomer 2019 zo’n vier nachtslots per etmaal, met name in de vroege ochtend. Daar is wel wat mee te schuiven. Transavia gebruikt er heel veel, om drie ‘slagen’ te kunnen maken op een dag en zo de toestelinzet te maximaliseren. Maar Trans kan mooi (deels) naar Lelystad. Het is vooral de concurrentie (lees: TUI en easyJet) die de dupe zal worden van de afspraak en niet de KLM groep.
Biobrandstof
Ook heeft het kabinet KLM ‘gedwongen’ zich te committeren aan de biobrandstoffabriek in Delfzijl. Na het faillissement heeft Delta een eigen brandstoffabriek gekocht. Dat bleek financieel een schot in de roos, zo is te lezen in Glory lost and found. “Goed boek”, zei Elbers destijds tegen Up. En met een glimlach: “kan het iedereen aanraden.”
De titel van dit bericht is gewijzigd van “Elbers heeft zijn glorieuze deal binnen – Analyse” naar: “Elbers heeft zijn glorieuze deal binnen – Opinie” om de strekking van het artikel duidelijker te maken.
Verschillend
VWO