De F-16 en de F-35 zijn bij veel mensen bekend en zijn toestellen binnen de inventaris van de Nederlandse overheid die voor velen tot de verbeelding spreken. Maar deze vloot bevat veel meer typen, van vliegtuigen tot helikopters; een overzicht.
Militair en civiel
Om een en ander overzichtelijk te houden zal er een onderverdeling worden gemaakt naar de verschillende takken van de overheid die de toestellen in gebruik heeft.
Luchtmacht
F-16 Fighting Falcon

De General Dynamics F-16 Fighting Falcon is een jachtvliegtuig dat in staat is meerdere taken te vervullen (multirole). Dit houdt in dat het toestel bijvoorbeeld zowel precisiebombardementen (air-to-ground) als een luchtgevecht (air-to-air) kan uitvoeren. In 1979 in gebruik genomen als opvolger van de F-104 Starfighter. In 1992 kreeg de Koninklijke Luchtmacht haar 213e toestel geleverd. Met de jaren is dit aantal aanzienlijk afgenomen door onder andere bezuinigingen en (vredes)verliezen zijn daar inmiddels nog ongeveer 60 stuks van over.
F-35 Lightning II

De Lockheed Martin F-35 Lightning II is een multimission gevechtsvliegtuig dat de rol van de F-16 moet overnemen én overtreffen. Waar de F-16 tegen haar grenzen aanloopt, beschikt de F-35 met diens stealth technologie en geavanceerd sensorpakket over de middelen om nu en in de toekomst te kunnen opereren in een high-threat environment. Initieel zou Nederland 37 van deze toestellen aanschaffen, maar vorig jaar werd bekend gemaakt dat er negen F-35’s extra bij zullen komen. Op dit moment zijn er twaalf F-35’s afgeleverd. Vier staan er op Leeuwarden, de overige acht staan op vliegbasis Luke in Arizona (VS). Daar worden ze ingezet voor de opleiding van F-35 vliegers.
AH-64D Apache

De Boeing AH-64D Apache is een gevechtshelikopter die zeer breed inzetbaar is dankzij een uitgebreid wapenarsenaal. De helikopter is voornamelijk ontworpen voor het uitschakelen van gronddoelen, zoals tanks en artillerieopstellingen, maar wordt tegenwoordig ook veelvuldig ingezet voor het beschermen van grondtroepen en transporthelikopters en het verkennen en bewaken van gebieden. De Koninklijke Luchtmacht beschikt over 28 toestellen (Delta model), die tussen 2020 en 2025 zullen worden gemoderniseerd naar de specificaties van het Echo model.
CH-47 Chinook

De Boeing CH-47 Chinook is een transporthelikopter die goed herkenbaar is aan de tandemrotor en een zeer karakteristiek geluid. Het takenpakket omvat onder andere het transport van personeel en materieel, speciale operaties met commandotroepen, het vervoeren van gewonden (medevac) en brandbestrijding. Momenteel beschikt Nederland over 17 toestellen (type Delta en Foxtrot), maar op termijn zullen alle D-modellen worden vervangen voor F-modellen en zullen drie additionele helikopters worden aangeschaft wat het totaal op 20 brengt.
AS-532U2 Cougar

De Eurocopter AS-532U2 Cougar is een middelzware helikopter die wordt gebruikt voor het vervoeren van troepen en materieel. Een aantal Cougars kan worden ingezet als boordhelikopter vanaf schepen. Net als de Chinook kan ook de Cougar worden ingezet voor brandbestrijding. Hierbij wordt er een zogenaamde ‘Bambi bucket’ onder het toestel gehangen. Van de zeventien aangekochte helikopters zijn er nog twaalf operationeel. Oorspronkelijk zouden de Cougars rond 2015 uit dienst worden genomen. Vanwege de verminderde inzetbaarheid van de NH90’s is dit uitgesteld. De komende jaren zullen de Cougars vaker worden ingezet ten behoeve van ‘special forces’ en waarschijnlijk tot ongeveer 2030 in dienst blijven.
NH-90

De NHIndustries NH-90 wordt binnen de Nederlandse krijgsmacht primair ingezet als maritieme (gevechts)helikopter, bijvoorbeeld voor de onderzeebootbestrijding. Het opereert vanaf patrouilleschepen en luchtverdedigings- en commandofregatten. Op termijn zal er een variant komen die geschikt is voor inzet op zowel land als zee in de rol van tactische transporthelikopter. Nederland beschikt over negentien NH-90’s (nadat er onlangs een toestel verloren is gegaan waarbij twee bemanningsleden helaas zijn overleden).
C-130 Hercules

De Lockheed C-130H Hercules is een middelzwaar transportvliegtuig dat voornamelijk wordt ingezet voor het vervoer van militairen en materieel. Door de jaren zijn er veel humanitaire vluchten uitgevoerd. Dankzij een aantal kenmerken (hoogdekker, relatief veel vermogen, achterlaadklep) leent het toestel zich goed voor operaties op kleine onverharde velden. De Koninklijke Luchtmacht beschikt over 4 toestellen, 2 C-130H’s en 2 C-130H-30’s. Bij deze laatste variant is de romp met 4,6 meter verlengd.
KDC-10

De McDonnell Douglas KDC-10 is een groot transportvliegtuig waar de luchtmacht al decennialang gebruik van maakt. Naast vracht en personeel doet het toestel dienst als ‘tankstation’ dat andere vliegtuigen in de lucht kan bijtanken (air-to-air refueling). Momenteel staat er nog één KDC-10 gestationeerd bij 334 Squadron op vliegbasis Eindhoven, nadat vorig jaar al afscheid is genomen van het andere toestel. Ook dit laatste toestel zal volgend jaar vervangen worden door diens opvolger, de Airbus A330 MRTT.
A330 MRTT

De Airbus A330 MRTT is een militair transportvliegtuig dat is afgeleid van het A330-200-passagiersvliegtuig. De MRTT-benaming staat voor Multi Role Tanker Transport en impliceert dat het multifunctioneel inzetbaar is, namelijk als tanktoestel en als zwaar transportvliegtuig. Daarnaast is het ook geschikt voor de medische evacuatierol. Het toestel vervangt binnen de Koninklijke Luchtmacht de KDC-10. Samen met vijf andere Europese landen schaft Nederland in totaal acht toestellen aan (als onderdeel van Multinational Multirole Tanker Transport Capability), waarvan er vijf op Vliegbasis Eindhoven zullen worden gestationeerd. Sinds augustus 2020 staan 2 daarvan daadwerkelijk op Eindhoven.
Gulfstream IV

De Gulfstream IV wordt ingezet voor het vervoer van hooggeplaatst militair en civiel personeel, commandovoering, inspecties, coördinatie en liaisonvluchten. Vanwege de militaire rol die het toestel ook vervult is het uitgerust met onder andere UHF-radio’s en speciale navigatieapparatuur. Defensie beschikt over één toestel dat is gestationeerd op vliegbasis Eindhoven bij 334 Squadron. De Gulfstream IV, wordt vanwege ouderdom en de wens om met meer personen verder te kunnen vliegen vervangen door een Gulfstream G650.
Dornier 228-212

De Dornier 228-212 is een patrouillevliegtuig van de Nederlandse Kustwacht, waarvan het beheer bij Defensie ligt. Het wordt ingezet voor controle- en observatievluchten boven de Noordzee. De operatie van de Dornier is divers te noemen. Zo komen de vliegers van de Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marine, de sensoroperators van Rijkswaterstaat, de politie, douane of de Koninklijke Marechaussee en wordt het toestel onderhouden door een civiel bedrijf. Nederland beschikt over twee toestellen die Schiphol als thuisbasis hebben.
Pilatus PC-7

De Pilatus PC-7 Turbo Trainer wordt door de Koninklijke Luchtmacht gebruikt voor de opleiding van aspirant vliegers. Dit gebeurt bij de EMVO, de Elementaire Militaire Vlieger Opleiding. De leerling-vlieger en instructeur zitten in een tandem-configuratie, wat het zicht rondom zeer goed maakt. De Luchtmacht beschikt over dertien toestellen die sinds eind jaren ’80 gestationeerd zijn op vliegbasis Woensdrecht bij 131 Squadron. In 2017 en 2018 hebben de PC-7’s een zogenaamde end-of-life update ontvangen, waarbij de levensduur van de toestellen met twaalf jaar is verlengd door onder meer de cockpit de digitaliseren en het airframe te verstevigen.
Civiel
Boeing 737 BBJ

De Boeing 737 BBJ (Boeing Business Jet), van het type 737-700 met de vleugels van het type-800, is sinds 2019 in gebruik als regeringstoestel voor het vervoer van leden van het Koninklijk Huis en regeringsfunctionarissen. Het toestel, met registratie PH-GOV, biedt plaats aan 26 passagiers en heeft een maximaal bereik van ruim 9000 km. Het interieur is door Fokker ontworpen en geïnstalleerd en beschikt onder andere over een vergaderruimte, wifi en een douche. Het onderhoud wordt door KLM verzorgd en ook de piloten worden door onze nationale luchtvaartmaatschappij geleverd (hoewel Koning Willem-Alexander ook gekwalificeerd is het toestel te vliegen).
Eurocopter EC-135

De Eurocopter EC-135 doet dienst bij de Nationale Politie. Het takenpakket is divers. Informatievergaring, surveillance en assistentie verlenen aan politiemensen op de grond zijn enkele van de werkzaamheden. Om dit mogelijk te maken zijn de helikopters uitgerust met video- en infraroodapparatuur. De dienst luchtvaartpolitie beschikt over zes EC-135’s die onder meer gestationeerd zijn op Schiphol-Oost, Volkel en Rotterdam en hebben de volgende registraties: PH-PXA (‘Police01’), PH-PXB (‘Police02’), PH-PXC (‘Police03’), PH-PXD (‘Police04’), PH-PXE (‘Police05’) en PH-PXF (‘Police06’).
Agusta Westland AW139

De Agusta Westland AW139 is een middelgrote helikopter die maximaal vijftien personen kan vervoeren. Het type valt onder de Landelijke Eenheid van de Nationale Politie en wordt gebruikt door de dienst luchtvaarpolitie. Haar takenpakket is vergelijkbaar aan dat van de EC-135 met als aanvulling dat het toestel soms assistentie verleent aan de Kustwacht, bijvoorbeeld bij SAR operaties. Sinds 2018 beschikt de luchtvaartpolitie over 3 AW139’s, welke gestationeerd zijn op Schiphol-Oost met de volgende registraties: PH-PXY (‘Police25’), PH-PXZ (‘Police26’) en PH-PXX (‘Police 24’).