De doorbraak van de tweemotorige vliegtuigen

Lang heeft de luchtvaart vastgehouden aan viermotorige toestellen omdat deze ‘veiliger‘ zouden zijn. Toch zijn de tweemotorige vliegtuigen doorgebroken om diverse redenen. In dit artikel bekijken we de doorbraak van de tweemotorige vliegtuigen.

Beginjaren

De Europese fabrikant Airbus was de eerste fabrikant die een tweemotorige widebody naar buiten bracht voor de commerciële luchtvaart, genaamd de A300B. De A300B moest kleiner, lichter en economischer worden dan de driemotorige kisten van de Amerikaanse concurrenten. In 1972 werd de eerste vlucht van het tweemotorige toestel uitgevoerd.

Campagne

Ondanks het uitbrengen van de A300B met twee motoren bleef Airbus in de jaren daarna focussen op viermotorige vliegtuigen die de trans-Atlantische routes moesten gaan vliegen. Bij de campagne voor de Airbus A340 werd er zelfs een advertentie geplaatst met daarop de tekst: ‘4 engines 4 long haul’. Eerder, in 1999, werd er ook al bij de Farnborough vliegshow een advertentie laten zien waarbij een A340 over een stormachtige oceaan vloog met de tekst: ‘Als je midden in de Stille Oceaan zit, wil je midden in vier motoren zitten.’

Tegengeluid

Het spanddoek viel niet goed bij de concurrentie en veroorzaakte angst bij passagiers. De advertentie suggereerde dat de tweemotorige concurrenten, de Boeing 767 en 777, niet zo veilig waren als de Airbus A340. Ook motorenfabrikant General Eletric ging zich in de discussie bemoeien. “Zo’n advertentie is het laatste dat deze branche op dit moment nodig heeft. (…) Tweemotorige vliegtuigen zijn net zo veilig als viermotorige vliegtuigen”, aldus de toenmalig CEO Dacid Calhoun.

Ook Boeing gaf een reactie op de campagnes van Airbus, waarin ze onder meer het succes van de tweemotorige 777 aanhalen in vergelijking met de verkoop van de Airbus A340. “Deze advertentiestrategie lijkt een poging te zijn om de verkoop te stimuleren”, zo reageerde Boeing.

ETOPS

De opkomst van de tweemotorige vliegtuigen is mede door de introductie van het ‘Extended-range Twin-engine Operational Performance Standards’ (ETOPS) concept. Deze standaarden werden in de jaren ’80 bedacht en uitgewerkt waardoor het mogelijk was om ook met tweemotorige vliegtuigen direct de oceaan over te steken. In 1985 werd de eerste ETOPS vlucht uitgevoerd met de Boeing 767 van Boston naar Parijs. Hierbij werd gebruik gemaakt van de certificering: ETOPS 120 minuten.

Deze certificering geeft aan dat het mogelijk is om op plekken te vliegen waarbij het niet meer dan 120 minuten vliegen is naar een vliegveld waar een voorzorgslanding kan worden uitgevoerd. Zonder ETOPS certificering moet er altijd binnen 60 minuten een vliegveld zijn waar een landing kan worden gemaakt.

Ontwikkeling

In de afgelopen decennia is het ETOPS concept verder uitgebreid. Waar eerst ETOPS-120 de standaard was, is het inmiddels uitgegroeid tot een maximum van 370 minuten. De ETOPS-370 certificering wordt momenteel gebruikt op de Airbus A350.

Naast ETOPS is ook de ontwikkeling van motoren in de jaren verbeterd. Waar fabrikanten als Pratt & Whitney en General Electric in de beginjaren moeite hadden met het leveren van genoeg vermogen, zijn de ontwikkelingen nu zo ver gegaan dat de nieuwste motoren het formaat van een 737 vliegtuig romp hebben. De verbeteringen op het gebied van het vermogen zorgde voor een groot bereik met ‘slechts’ twee motoren.

Economisch

Daarnaast is er ook nog het economische aspect, waarbij de tweemotorige vliegtuigen in het voordeel zijn. Een van de economische redenen is dat het onderhouden van twee motoren goedkoper is dan vier motoren. Dit zit onder andere in de onderdelen, documentatie en certificatie.

Brandstofprijzen

Een ander economisch aspect is de ontwikkeling van de brandstofprijs. In de loop der jaren steeg de brandstofprijs aanzienlijk wat een grote kostenpost was/is voor luchtvaartmaatschappijen. De airlines zetten daarom ook in op het gebruik van efficiënte motoren waarmee brandstof kan worden bespaard. Viermotorige kisten hebben een significant hoger brandstofgebruik wat de kosten bij luchtvaartmaatschappijen lieten oplopen. Al met al werd de keuze voor een tweemotorig vliegtuig gemakkelijker.

Uitfasering

Langzamerhand sterft het viermotorige tijdperk uit. Luchtvaartmaatschappijen voelen zich, mede door de coronacrisis, genoodzaakt om de viermotorige toestellen aan de kant te zetten en uit te faseren. Met de komst van de A330, A350, B777 en B787 hebben de tweemotorige toestellen de markt in de wereld overgenomen.

Heb je suggesties of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel? Mail dan naar [email protected].