Limiteer de uitstoot, niet de vluchten | Column Giel Jan
Het beteugelen van het aantal vliegbewegingen op een vliegveld is voor veel overheden het primaire instrument om de negatieve bijeffecten van commerciële luchtvaart in te dammen.
Het is te begrijpen dat overheden voor deze methode kiezen. Het tellen van vliegtuigen is eenvoudig, er hoeft geen onderscheid te worden gemaakt tussen verschillende vliegtuigtypes en wijzigingen zijn makkelijk te kwantificeren. Er bestaat inmiddels wel consensus over dat commerciële luchtvaart moet werken aan het verminderen van de negatieve bij effecten op de omgeving. Het is echter discutabel of het huidige slotsysteem hier effectief aan bijdraagt.
In het huidige systeem wordt geen rekening gehouden met hoe schadelijk het vliegtuig dat een slot gebruikt is voor de omgeving. Één slot staat voor één vliegbeweging, ongeacht of een lawaaiige A380 of een relatief stille Embraer deze invult. Mensen die in de buurt van Schiphol wonen, kunnen nog van geluk spreken dat de luchtvaartmaatschappij, die veruit de meeste vliegbewegingen voor zijn rekening neemt op Schiphol (uiteraard KLM) de grootste Embraer vloot van Europa heeft. Het feit dat die blauwe Brazilianen een groot deel van de slots innemen komt voor de omwonenden van Schiphol goed uit. Op basis van het huidige slotsysteem hadden het net zo goed A380’s of 747’s kunnen zijn. Commercieel gezien stimuleert het huidige systeem ook de inzet van die grote vliegtuigen. Wanneer het aantal vluchten de beperking is, is het rendabel om per vliegbeweging zoveel mogelijk mensen te vervoeren. Echter, gelet op milieubelasting (geluid en CO2-uitstoot) maakt het aantal vluchten niet uit. Twee A220’s stoten niet twee keer zoveel uit als één A380. Het tegenovergestelde is waar. Het gaat om de uitstoot per vlucht.
Daarom pleit ik voor een slotsysteem op basis van een maximum totale milieubelasting. Dus in plaats van een maximum van een X-aantal vluchten per luchthaven per jaar, een maximum van een X-aantal kilo CO2.
Elke luchtvaartmaatschappij krijgt het recht om een deel van die CO2-uitstoot te mogen gebruiken. Net zoals het verdelen van de slots nu ook gaat. Van elk vliegtuig kan worden gemeten wat de CO2-uitstoot is per take-off en landing. Een luchtvaartmaatschappij kan dan kiezen hoe deze maximum CO2-uitstoot wordt ingevuld. Misschien veel klein verkeer en slechts een paar keer per week iets groots. Wordt het tien keer per week een oude 757 of vijftien keer per week een schonere A321neo? Deze regeling stimuleert luchtvaartmaatschappijen om duurzamere vliegtuigen aan te schaffen wanneer ze meer vluchten willen gaan uitvoeren.
Een bijkomend voordeel voor de luchtvaartmaatschappijen is dat ze niet meer afhankelijk zijn van de lokale overheid wanneer het aankomt op het kunnen groeien in aantal vluchten. Een veelgehoorde kreet is dat het maximum aantal vluchten op Schiphol de groeimogelijkheden voor KLM beperkt. Met dit nieuwe systeem zou KLM de groei in eigen hand kunnen hebben door te investeren in vliegtuigen met een lagere CO2-uitstoot. Het feit dat KLM al jaren bezig is met het investeren in een duurzame vloot wordt op dit moment onvoldoende beloond.
De luchtvaart is toe aan een manier van werken die ten gunste is van bedrijven die het beste voor hebben met de wereld om zich heen. Een slotsysteem gericht op het reduceren van CO2 creëert een duurzamer level playing field waarin luchtvaartmaatschappijen gestimuleerd worden om voor duurzame investeringen te kiezen. Het wordt voor ieder bedrijf mogelijk om te groeien in het aantal vluchten, zolang de druk om de omgeving niet toeneemt. Naarmate de technologie verduurzaamt kunnen lokale overheden beslissen om het CO2-plafond van hun luchthaven te verlagen om de voortgang in duurzaamheid door te zetten. Alleen op deze manier kunnen de baten van de commerciële luchtvaartsector worden gewaarborgd en de lasten worden ingeperkt.
