Het is 28 januari 1986 als Space Shuttle Challenger, 73 seconden na liftoff en op bijna 16 kilometer hoogte, explodeert en de wereld even stilstaat. Netflix maakte een indringend portret van de ramp, een verhaal waarin inspiratie en tragiek samenkomen.
De ruimte is voor iedereen
De docu-serie vertelt het verhaal van een van de meest inspirerende ruimtemissies ooit. Niet langer zou de ruimte iets mysterieus zijn, een gebied waar enkel een select groepje astronauten kon komen: Challenger was het verhaal van de gewone mens die de aarde van bovenaf kon bekijken. Voor het eerst zou een ‘gewone Amerikaan’ meegaan. Zo moest de Space Shuttle het Amerikaanse publiek weer enthousiast maken over ruimtevaart: de buurvrouw op de hoek kon er ook komen.
Teacher in Space
Op nationale televisie maakte president Reagan in 1984 bekend dat die ‘gewone Amerikaan’ een leraar zou zijn. Het Teacher in Space-project (TISP) moest het belang van leraren voor de Amerikaanse samenleving erkennen en leerlingen interesseren voor wiskunde, wetenschap en ruimtevaart. Meer dan 11.000 aanmeldingen van leraren volgden. Hieruit werden 114 kandidaten gehaald, een getal dat later werd teruggebracht tot tien. Christa McAuliffe werd uiteindelijk geselecteerd, met Barbara Morgan als haar reserve.
Lancering
De lancering van Challenger verliep allesbehalve soepel. Liftoff stond gepland voor 22 januari 1986. Vanwege vertragingen van een eerdere missie werd deze datum opgeschoven naar 23, toen naar 24, 25 en uiteindelijk 27 januari. Er deden zich echter problemen met de exterior access hatch voor. Toen de Shuttle uiteindelijk gereed was om te vertrekken, was het lanceringsvenster alweer voorbij en werd de lancering verplaatst naar 28 januari. Er was echter een probleem: volgens de weersvoorspellingen zou het die dinsdag buitengewoon koud worden voor een lancering: bijna -1 graden Celsius, de absolute minimumtemperatuur voor een lancering. De Shuttle was nooit gecertificeerd om in zulke omstandigheden gelanceerd te worden: er was bovendien geen testdata waaruit kon worden afgeleid dat een lancering in deze temperatuur succesvol zou zijn. Beelden van die ochtend bevestigden de voorspellingen: de temperatuur bereikte een dieptepunt van -2.2 °C. Ter vergelijking: bij de vorige koudste lancering was het 12 °C.
“Obviously, a major malfunction”
Toch werd besloten om de Shuttle te laten vertrekken. 6 seconden voor liftoff werden de motoren ontstoken en om 11:38 uur ‘s ochtends schoot Challenger dan eindelijk richting de ruimte. Zoals velen bekend mocht de vlucht niet lang duren. Na 58 seconden werd er vlak boven de boostermotoren een pluim zichtbaar, zoals te zien is op de foto hierboven. Zonder dat iemand het doorhad, was er een steeds groter wordend heet gaslek ontstaan. Op een hoogte van ruim 48.000 voet (15 kilometer) en slechts 1 minuut en 13 seconden nadat Challenger was opgestegen, explodeerde het vaartuig. “Uh-oh,” was de laatste transmissie die van piloot Michael J. Smith werd vastgelegd, enkele tienden van een seconden voor de explosie.
Toen werd het stil. Na 40 seconden die een eeuwigheid leken te duren klonk via de radio de koude tekst: “Flight controllers here are looking very carefully at the situation. Obviously, a major malfunction.”
Onderzoek
Wat volgde op het ongeluk was een lang onderzoek. Het Shuttle-programma werd anderhalf jaar stilgelegd. President Reagan stelde de Rogers Commission aan om het onderzoek te doen. De commissie publiceerde na enkele maanden haar onderzoeksrapport. De rubberen O-ringen in een verbinding van de rechterbooster bleken de oorzaak van de explosie. Deze waren vanwege de kou zo hard geworden dat hete gassen en uiteindelijk vlammen langs de O-ringen konden ontsnappen en zo de aangrenzende externe tank konden raken.
In de documentaire wordt uitgebreid ingegaan op de omstandigheden waaronder de Challenger-missie vertrok. Uit het onderzoeksrapport bleek dat het probleem met de O-ringen al in 1977 onder de aandacht van managers van het Marshall Space Flight Center was gebracht. Ondanks het feit dat de gevaren van de O-ringen al sinds de tweede Spaceshuttle-missie steeds duidelijker werden, werd niet besloten het Shuttle-programma stil te leggen. Een rapport van een commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden stelde dat er zelfs een fundamenteel probleem was: “poor technical decision-making over a period of several years by top NASA and contractor personnel”.
Conclusie
Langzaam voert de serie je mee. Wat een great American story had moeten zijn gaat van een tragedie geleidelijk over in een gevoel van verontwaardiging en woede. Er werd buitengewoon veel politieke en maatschappelijke druk uitgeoefend op NASA om meer vluchten uit te voeren. Tijd en aandacht voor technische details leken er daardoor maar weinig te zijn.
Al met al vormt de documentaireserie Challenger: The Final Flight een intiem, indringend en (beziens)waardig portret van de mensen en het verhaal achter de missie.
Challenger: The Final Flight is in vier afleveringen te bekijken op Netflix.
Verschillend
