South African Airways in de knoop

Een jaar geleden vroeg het noodlijdende South African Airways uitstel van betaling aan. Medio 2020 werd een reddingsplan goedgekeurd, waarvoor in oktober geld beschikbaar kwam. Vervolgens ontbrandde de strijd over besteding en uitbetaling van dat geld, met recent bovendien een pikant conflict van de piloten. SAA lijkt nog niet klaar voor een doorstart.

Bijna gered?

In oktober 2020 had de minister van Financiën de ruim 550 miljoen euro staatsfondsen bij elkaar, die door de bewindvoerders waren begroot voor de redding van SAA (zie ook UP 22/07 en 29/10/2020). Het geld had hij weggehaald van de begrotingen van andere ministeries en van regionale en lokale overheden. Daardoor werd de redding van SAA verder de politieke arena in getrokken, waar voor- en tegenstanders van staatsbedrijven elkaar bestrijden.

Nog geen geld

Gevolg was dat verstrekking van de steun uitbleef. Het ministerie van Staatsbedrijven maakte recent wel 80 miljoen euro over, maar met de eis dat dit primair gebruikt wordt voor de SAA-dochters onderhoudsbedrijf SAA Technical en prijsvechter Mango (die na de eerste ‘COVID-19 klappen’ inmiddels weer operationeel zijn). De bewindvoerders weigerden aan die eis te voldoen, omdat de (parlementaire) goedkeuring  niet was verleend voor dat doel.

Personeel aan de grond

Intussen zit het personeel van SAA al acht maanden zonder salaris. De regering bood, in het zicht van de feestdagen, drie maanden salaris, indien het personeel zou afzien van de resterende vijf maandsalarissen. Op een tegenbod van de vakbonden – drie maandsalarissen nu en de rest in 2021 – is de minister van financiën nog niet ingegaan. Het geld voor salarissen en de afvloeiingsregelingen is er – het is deel van de 550 miljoen steun – en dus moet er gewoon betaald worden, aldus de bonden.

Aparte problemen voor de piloten

De pilotenvakbond stemde eerder al in met vervanging van de oude arbeidsvoorwaarden uit 1988 (!). Het nieuwe arbeidsvoorwaardenpakket voorziet in salarisverlagingen van rond de 50%, versoberde dagvergoedingen en verlofregelingen, en geen verblijf meer in vijfsterrenaccomodaties. Daarmee hebben de piloten relatief het meeste ingeleverd. De (nieuwe) eis van het ministerie van Staatsondernemingen dat alleen witte piloten mogen worden ontslagen om tot het begrote aantal van 88 vliegeniers te komen (nu nog 383), is de vakbond in het verkeerde keelgat geschoten. De bond stapt naar de rechter. Het ministerie heeft intussen de piloten de toegang tot hun werkplekken ontzegd.

Airline zonder vooruitzichten

Sinds SAA uitstel van betaling aanvroeg is in wezen maar weinig veranderd; de financiële problemen zijn niet opgelost, de vluchten zijn opgeschort en het reddingsplan komt niet van de grond. Doordat de overlevingsstrijd van SAA verder politiseert en nu ook huidskleur erbij wordt gehaald, raakt de redding van SAA verder in de knoop; in een Gordiaanse knoop.