NAVO onderschept honderden Russische militaire toestellen in 2020 | Longread

Er vliegen ieder jaar een gigantisch aantal toestellen rond in en dichtbij het luchtruim van NAVO-landen. Sommigen hiervan bevinden zich daar onaangekondigd. Zo ook de nodige Russische militaire vliegtuigen.

400 keer

De NAVO heeft richting het eind van dit jaar bekend gemaakt hoe vaak het bondgenootschap ‘onbekende’ vliegtuigen heeft onderschept. De teller staat tot nu toe op meer dan 400 keer. Het gaat dan om toestellen die geen transpondercode uitzenden (met identificatie, hoogte en positie), geen vluchtplan indienen en/of radiostilte met de luchtverkeersleiding houden. Nu betekent dit niet per se dat er sprake is van kwade intenties. Zo kan er een probleem zijn met de communicatieapparatuur, variërend van defecte radio’s tot het selecteren van de verkeerde radiofrequentie.

In Europa lag het aantal vluchten in 2020 op bijna vijf miljoen (bron: Eurocontrol). Er kan daarom gezegd worden dat het aantal onderscheppingen in dit licht relatief gezien meevalt. Het aandeel van de commerciële luchtvaart, dat streng gereguleerd is, is nog geringer.

Russisch aandeel

Van het bovenstaande aantal onderscheppingen is bijna 90 procent van deze missies, ongeveer 350, een reactie op vluchten van Russische militaire vliegtuigen. Dit is een matige stijging ten opzichte van 2019. Deze toestellen zenden vaak geen transpondercode uit en vliegen langs/door de grenzen van het luchtruim van NAVO-leden zonder een vluchtplan of radiocommunicatie. Dit vormt een potentieel risico voor civiele vliegtuigen. Dat de Russen met enige regelmaat een ‘rondje’ Europa doen, kan diverse redenen hebben. Bijvoorbeeld om hun aanwezigheid te laten blijken, maar ook om de responstijd van de NAVO op potentiële dreigingen te testen. Het omgekeerde, waarbij bijvoorbeeld een toestel van de Amerikaanse luchtmacht in de buurt van Russisch luchtruim vliegt, komt ook zeker voor.

“In de afgelopen jaren hebben we een toenemend niveau van Russische militaire luchtactiviteit gezien dicht bij de grenzen van het Bondgenootschap”, aldus NAVO-woordvoerder Oana Lungescu. “We zijn altijd waakzaam. NAVO-straaljagers zijn dag en nacht in dienst, klaar om in actie te komen in in geval van verdachte of onaangekondigde vluchten nabij het luchtruim van onze bondgenoten. Luchtpolitie is een belangrijke manier waarop de NAVO veiligheid biedt aan onze leden ”

Quick Reaction Alert

In heel Europa zijn zo’n 40 luchtbewakingsradars en rapportagehubs, en ongeveer 60 NAVO-straaljagers die 24 uur per dag en 7 dagen per week paraat staan om te dienen als een snelle reactiemacht (QRA) voor vliegtuigen die in nood raken of de internationale vliegregels overtreden nabij het luchtruim van het Bondgenootschap. In Nederland wordt de QRA-rol sinds 2017 afwisselend waargenomen door de Nederlandse en Belgische luchtmacht, waarbij de F-16’s in Nederland vanaf vliegbasis Leeuwarden of Volkel opstijgen.

Hieronder laat de RAF zien hoe een QRA in z’n werk gaat.

Air Policing

Voor bondgenoten waarvan de luchtmachten onvoldoende in staat zijn hun eigen luchtruim te verdedigen heeft de NAVO het zogenaamde Air Policing in het leven geroepen. Hierbij nemen lidstaten die wel over gevechtstoestellen beschikken de bewaking van een specifiek stuk luchtruim op zich. De Baltic Air Policing-missie is hierin een bekende operatie, waarbij de NAVO air policing heeft uitgevoerd voor Estland, Letland en Litouwen sinds de drie landen zich in 2004 bij de NAVO hebben aangesloten. Nederland heeft bij deze missie voor het laatst in 2017 vier F-16’s laten opereren vanaf vliegbasis Siauliai in Litouwen. Ook in de Westelijke Balkan wordt het luchtruim van Albanië, Slovenië en Montenegro door middel van air policing beschermd. Dat dit soort missies niet overbodig zijn blijkt wel uit de diverse keren dat er Russische gevechtstoestellen zijn onderschept in de omgeving van het Baltische luchtruim.

Hieronder een korte video waarin wordt uitgelegd hoe het air policing-concept in zijn werk gaat.