Een Fokker F28 die onderweg was naar Eindhoven Airport verongelukte bijna veertig jaar geleden nabij Moerdijk. De F28 van NLM Cityhopper, voormalig dochtermaatschappij van KLM, verdween tijdens een onstuimige dag van de radar. Wat gebeurde er in 1981 tijdens vlucht 431 waardoor de Fokker F28 neerstortte?
Zestienhoven
Op 6 oktober 1981 stond vlucht 431 van NLM Cityhopper gepland richting Hamburg. Vanaf vliegveld Zestienhoven, de voormalige naam van Rotterdam The Hague Airport, vertrok de Fokker F28 via Eindhoven Airport richting Hamburg. Deze reguliere lijndienst werd die dag uitgevoerd met de PH-CHI, een Fokker F28-4000 Fellowship van luchtvaartmaatschappij NLM Cityhopper. Aan boord bevonden zich twee bemanningsleden, twee stewardessen en dertien passagiers.
Vertrek
Iets na 17:00 uur (lokale tijd) vertrok het toestel vanaf Rotterdam richting Eindhoven voor een tussenstop. Slechts een paar minuten na take-off besloten de piloten om, na overleg met de luchtverkeersleiding, de koers bij te stellen in verband met het weer. Het was een onstuimige dag, maar geen reden tot zorg, zo bleek in de briefing voorafgaand aan de vlucht. “De beschikbare meteogegevens gaven geen aanleiding andere dan bij een onweersbui gebruikelijke verschijnselen te verwachten”, zo stelt het onderzoeksrapport van de veiligheidsraad. Het waren wel de laatste woorden via de radio van de gezagvoerder: “Ik wijk uit voor buien”.
Koerswijziging
Met de eerder ingezette koerswijziging vloog de F28 door een relatief minder intens buiengebied, zo werd aangegeven op de weerradar. Enkele minuten later kwam het toestel alsnog in een, verrassend, onstuimig gebied. Niet alleen regenval en onweer was aanwezig, maar de Fokker kwam ook terecht in een gebied met een “zeer actieve windhoos”.
Extreme belastingen
Als gevolg van deze windhoos werd het toestel meerdere malen belast met grote positieve en negatieve g-krachten. In slechts tien seconde werden er g-krachten gemeten met uitschieters van -3.2 g en + 6.8 g. Door deze extreme versnellingen werden de limieten van het toestel met ongeveer tien procent overschreden, waardoor de rechtervleugel sterk heen er weer bewoog. Door het grote verschil van zo’n 10 g, tien keer de zwaartekracht, brak een deel van de rechtervleugel af. Op basis van de gegevens van de Flight Recorder is een toename in hoogte te zien direct na de eerste ‘extreme’ positieve g-kracht, gevolgd door een toename in de airspeed. Kort erna, bij een belasting van -3.2 g ontstond een snelle daling van de hoogte waarna het toestel neerstortte.
Crash
Het vliegtuig stortte vlakbij het spoorwegviaduct in Moerdijk neer. De F28 was geheel vernield en alle inzittenden kwamen om het leven. Het afgebroken deel van de vleugel werd later aangetroffen in het Hollands Diep nabij Moerdijk, zo’n drie kilometer van het wrak. Naast de inzittende die de crash niet overleefde is ook één brandweerman omgekomen die een hartaanval kreeg na het zien van de crash. Het dodental komt daarmee op achttien personen.
© Nationaal Archief, CC0
Onderzoek
Met alle waarschijnlijkheid kan worden geconcludeerd dat het ongeluk werd veroorzaakt door de enorme g-krachten die de vleugel liet afbreken. Het enorme krachtsverschil kwam voort uit een onvoorspelbare windhoos.
Onvoorspelbaar
Al snel kwam de vraag naar boven waarom het toestel in de windhoos terecht was gekomen. Kon het worden vermeden? Het antwoord lijkt nee te zijn. Zoals eerder in dit artikel beschreven gaven de weerskaarten geen aanleiding om aan te nemen dat er een uitzonderlijk situatie was.
Wind 210 met 15 kts, uitschieters tot 25 kts, 5 kilometer zicht, onweersbuien met 3/8 cumulonimbus op 1200 ft” .De ontvangen weersinformatie tijdens de briefing van vlucht 431
Ook was er tijdens de briefing geen zogenaamde SIGMET (meteorologisch waarschuwingsbericht voor significante weersverschijnselen) uitgegeven. Hieruit kon worden aangenomen dat er geen verdere bijzonderheden waren. “De buien vielen slechts op door een bliksemfrequentie welke voor de tijd van het jaar vrij hoog was”, zo stelt het onderzoeksrapport. Toch kwam de F28 in een uitzonderlijk actieve windhoos terecht nadat de gezagvoerder besloot de intense buien te vermijden.
Het hele weerrapport is in het onderzoeksrapport te vinden.
Windhoos
Uit onderzoek van The Meteorological Magazine blijkt, op basis van vijftien foto’s waarvan bij twee de explosie van de F28 te zien is, dat er inderdaad sprake was van een windhoos. “Uit de foto’s blijkt dat de wervel nabij de wolkenbasis ongeveer 100 meter breed is geweest. De hoogte van de wolkenbasis was ongeveer 1300 voet. Het pad van de aangerichte schade was echter meer dan 300 meter breed, hetgeen aangeeft dat de zichtbare wervel slechts het centrum was van een veel grotere niet-zichtbare wervel”, zo stelt The Meteorological Magazine.
Conclusie
“Derhalve kan te dezen niet gezegd worden dat de windhoos had moeten of kunnen worden onderkend of voorspelbaar was”, zo concludeert het onderzoeksrapport. Inmiddels zijn we bijna veertig jaar verder en zijn er aanzienlijk verbeterde weerssystemen die de zogeheten windshear beter kunnen zien aankomen en de piloten kunnen waarschuwen. Ook de informatievoorziening aan de piloten moest beter volgens de Onderzoeksraad. Met de komst van de moderne technologie kan de crew up-to-date data ontvangen waardoor zij beter in staat zijn voorspellingen te doen ten aanzien van het weer.
Vorige analyse gemist? Lees hier hoe de Saab 340 van KLM Cityhopper tijdens een go-around neerstortte. Volgend weekend zal er weer een nieuwe crash worden geanalyseerd. Suggesties? Mail ze dan naar [email protected] !
Unieke kans: win een proefles elektrisch vliegen!
Kom op 5 april langs bij E-Flight Academy op Teuge Airport en maak kans op een proefles elektrisch vliegen.
Verschillend
