Vervoerders zijn al enige tijd bezig zich klaar te maken voor het vervoer van vaccins. Met het inenten van de eerste personen en het beschikbaar komen van steeds meer vaccins komt er een gigantische logistieke operatie op gang. Eentje die zeer lucratief kan zijn, maar de op meerdere vlakken kostbare lading brengt ook de nodige risico’s met zich mee.
Gigantisch
In wat wel het meest omvangrijke vaccinatieprogramma ooit kan worden genoemd, lijkt het dat op alles de overtreffende trap van toepassing is. De wereldwijd door overheden opgezette financiële ondersteuningsprogramma’s zijn gigantisch en het aantal mensen dat lijdt onder alle restricties is in vredestijd nog nooit zo groot geweest. Maar ook de logistieke operatie die moet worden opgezet om de vaccins over de wereld te vervoeren kent zijn gelijke niet. Up in the Sky schreef al eens een artikel hoe deze operatie in z’n werk gaat. Om een indicatie te geven; IATA geeft in een persbericht aan dat om iedereen op aarde één vaccinatie te kunnen geven (terwijl er twee noodzakelijk zijn), er 8.000 Boeing 747F’s benodigd zouden zijn.
Kansen
De distributie van het coronavaccin kan een geweldige kans zijn voor luchtvaartmaatschappijen, waarvan velen immers financieel hard geraakt zijn door de reisrestricties die de coronapandemie met zich mee heeft gebracht. De pijlen richten op het vervoeren van vaccins ligt dan voor de hand en veel maatschappijen zijn er volop mee bezig, zoals KLM, Lufthansa en Emirates. De luchtvrachtmarkt is door het wegvallen van de vrachtcapaciteit, die normaal door passagierstoestellen wordt ingevuld al overspannen. De distributie van vaccins zal dit nog verder uitvergroten, maar zal de opbrengst die vervoerd wordt per kilogram vracht ook stuwen.
In de kou
Veel van de coronavaccins die op dit moment goedgekeurd zijn hebben de vereiste om vervoerd te worden bij zéér koude temperaturen. Een vaccin zal naar alle hoeken van de wereld vervoerd moeten worden. Onderweg daar naartoe, moeten de vaccins dan continu gekoeld worden. Om de kwaliteit van de vaccinaties te garanderen zal de temperatuur steeds gecontroleerd moeten worden.
De vereiste om het coronavaccin in recordtijd naar de markt te brengen zal naar verwachting een, het woord is eerder gebruikt, gigantische druk uitoefenen op de koude toeleveringsketen, waaronder luchthavens, afhandelaars en expediteurs. Traditioneel gezien zijn er relatief weinig vervoerders gespecialiseerd in dit ‘koude’ vervoer. Maar de druk om het vaccin zo snel en breed mogelijk te leveren, zal naar verwachting nieuwe, minder ervaren exploitanten ertoe brengen om hen te helpen bij hun distributie, wat een reeks nieuwe risico’s voor de toeleveringsketen met zich meebrengt.
Verzekerd
Niet alleen de hierboven besproken logistieke uitdagingen spelen een rol in dit proces. De waarde van de vaccins ligt hoog vanwege de gezondheidsimplicaties, maar natuurlijk ook de financiële waarde liegt er niet om. Hier komen verzekeraars om de hoek kijken. Omdat de waarde van sommige vaccins richting de vijftien euro per dosis wordt ingeschat en relatief licht in gewicht zijn, is een vol vliegtuig met vaccins al snel een gigantisch bedrag waard. In de Conventie van Montreal is regelgeving rondom vrachtvervoer opgesteld waarin een aansprakelijkheidsbeperking is opgenomen die gemaximaliseerd is op ongeveer 30 euro per kilogram vracht. Veel lager dus dan de werkelijke waarde van de vaccins.
Inkoppertje?
Dus, niets aan de hand, want alles is verzekerd… Zo eenvoudig ligt het niet; deze aansprakelijkheidsbeperkingen kunnen namelijk worden geschonden als een eiser kan aantonen, dat de vervoerder roekeloos heeft gehandeld en dat zijn acties waarschijnlijk zouden kunnen leiden tot verlies of beschadiging van de lading. In dergelijke omstandigheden kunnen eisers een vergoeding vragen op basis van het werkelijke verlies, wat de huidige marktwaarde van de goederen zou kunnen zijn. De conventie staat ook toe, dat vracht wordt vervoerd onder een speciale waardeverklaring (Special Declarations of Value of SDV). Dit vertegenwoordigt vaak de marktwaarde van de goederen.
Luchtvaartmaatschappijen hebben vaak de voorkeur om geen SDV aan te bieden, omdat hun blootstelling en (als gevolg daarvan) verzekeringspremie dan domweg zal stijgen. Grote vraag is of de partijen die gecontracteerd zijn om de vaccins te vervoeren, van luchtvaartmaatschappijen zullen eisen dit onder een SDV te doen. Ook moet duidelijk afgebakend worden waar in de distributieketen de verantwoordelijkheid begint én weer eindigt. Bijvoorbeeld vanaf het opslaan voordat de vaccins het vliegtuig in gaan óf pas wanneer er daadwerkelijk geladen wordt.
Moeite waard?
Al met al kan worden gezegd dat de risico’s en aansprakelijkheid naar verwachting in de hele toeleveringsketen zullen toenemen. Het vraagt om een zorgvuldige afweging omtrent de voorwaarden waaronder de vaccins worden vervoerd. Luchtvaartmaatschappijen die willen profiteren van de distributie van vaccins, moeten daarom bereid én in staat zijn een gedetailleerde lijst met vragen van hun verzekeraars te beantwoorden.
Verschillend
VWO