Gisteren werd bekend dat bedrijven, horeca en scholen mensen volgens de Gezondheidsraad mogen vragen om een vaccinatiebewijs. Ongevaccineerde mensen zouden daarbij geweigerd mogen worden. Hoe zit dat in de luchtvaart, en specifiek bij KLM?
Vaccinatiebewijs
Allereerst is er de vraag of er überhaupt een ‘vaccinatiepaspoort’ komt. Denemarken kondigde gisteren aan dat het zulke paspoorten mogelijk maakt. In december stelde minister de Jonge (Volksgezondheid) per brief aan de Gezondheidsraad de vraag of het ook in Nederland mogelijk zou zijn om zo’n vaccinatiebewijs of -paspoort in te voeren. Daarbij kwam de vraag of bedrijven of instellingen mensen ook om zo’n bewijs mogen vragen en of ongevaccineerde mensen eventueel geweigerd zouden mogen worden.
Gezondheid
Gisteren kwam vanuit de Gezondheidsraad daarop het antwoord. De huidige wetgeving maakt het mogelijk voor werkgevers, zorginstellingen, scholen, horecabedrijven en organisatoren van evenementen een vaccinatiebewijs te eisen. Zij mogen dit enkel doen om de gezondheid van anderen te beschermen.
Het vragen om een vaccinatiebewijs mag volgens de Gezondheidsraad echter niet leiden tot discriminatie, uitsluiting of schending van privacyregels. “Of de maatregel gerechtvaardigd is, kan verschillen per setting,” zo stelt de Raad.
Streng criterium
Het criterium waaraan voldaan moet worden is dus streng. Ook is het toepassingsbereik van verplichtstelling van vaccinatiebewijzen beperkt. Voor onder meer luchtvaartmaatschappijen geldt het volgende afwegingskader:
- Vaccinatiebewijzen moeten effectief en noodzakelijk zijn voor het beschermen van de gezondheid van anderen
- Vaccinatiebewijzen moeten proportioneel en de minst ingrijpende maatregel zijn om de gezondheid van anderen te beschermen
- Potentiële schadelijke gevolgen moeten geminimaliseerd worden
- Vaccinatiebewijzen mogen niet leiden tot ongerechtvaardigde uitsluiting en discriminatie
- Bedrijven moeten zich houden aan privacywetgeving
- Bedrijven moeten regelmatig evalueren of de inzet van vaccinatiebewijzen nog voldoet aan deze voorwaarden
Luchtvaart
Eind vorig jaar zei Alan Joyce, CEO van het Australische Qantas, dat de vaccinaties bij de maatschappij verplicht zullen zijn voor passagiers op internationale vluchten. Als we kijken naar al deze voorwaarden zal het voor luchtvaartmaatschappijen in Nederland om verschillende redenen moeilijk zijn om een vaccinatiebewijs verplicht te stellen voor reizigers. Allereerst is het de vraag of vaccinatiebewijzen verplicht stellen überhaupt noodzakelijk is en of dit de minst ingrijpende maatregel zou zijn.
Maatschappijen kunnen immers ook op andere manieren de gezondheid van anderen beschermen, bijvoorbeeld – zoals nu gebeurt – door een negatieve testverklaring of door een gezondheidsverklaring. Bovendien zorgen de filtersystemen in vliegtuigen ervoor dat de lucht in de cabine veel schoner is dan op veel andere plekken.
Verder mogen verplichte vaccinatiebewijzen niet leiden tot ongerechtvaardigde uitsluiting en discriminatie, en zouden maatschappijen ervoor moeten zorgen dat schadelijke gevolgen geminimaliseerd worden. De vraag of het uitsluiten van ongevaccineerde reizigers gerechtvaardigd zou zijn blijft dus liggen. Zelfs al zou het uitsluiten van deze reizigers gerechtvaardigd zijn, dan is er nog de vraag wat er ter compensatie met ongevaccineerde reizigers zou moeten gebeuren. Moeten luchtvaartmaatschappijen hiervoor speciale vluchten aanbieden?
Onwaarschijnlijk
Al met al is het zeer onwaarschijnlijk dat Nederlandse maatschappijen het tonen van een vaccinatiebewijs verplicht zouden stellen. Als zo’n maatregel al gerechtvaardigd zou zijn, dan is het alsnog denkbaar dat een alternatief in het leven moet worden geroepen om ongevaccineerde reizigers van een vliegreis te voorzien.
KLM gaf in november bovendien bij NH Nieuws al aan dat het “een beetje voorbarig is is om nu al te zeggen of een vaccinatie aan boord van KLM-vluchten verplicht moet zijn of niet”. Ook Transavia, TUI en Corendon gaven destijds aan nog niet aan een dergelijke vaccinatieplicht te willen.
Inreisvoorwaarden
Het feit dat Nederlandse luchtvaartmaatschappijen waarschijnlijk dus niet uit zichzelf om een vaccinatiebewijs zullen vragen laat onverlet dat het denkbaar is dat sommige landen buiten de Europese Unie in de toekomst wellicht een vaccinatiebewijs als verplichte inreisvoorwaarde stellen. Hierover is nog niet veel bekend. Het is ook nog niet duidelijk of bij een dergelijke voorwaarde een alternatief wordt aangeboden, zoals het verplicht tonen van een negatieve testverklaring of een verplichte quarantaineperiode.
Aangezien luchtvaartmaatschappijen doorgaans ook de lokale regelgeving in het land van aankomst in acht nemen zou het in zo’n geval alsnog mogelijk zijn dat Nederlandse maatschappijen reizigers verplichten om een vaccinatiebewijs, of eventueel een negatieve testverklaring, te tonen voordat ze aan boord gaan. Een dergelijke inreisvoorwaarde is echter wel zeer onwaarschijnlijk voor reizen binnen de Europese Unie.