Minister de Jonge (Volksgezondheid, CDA) gaf tijdens de laatste persconferentie aan dat de regering hoopt begin mei een quarantaineplicht voor reizigers ingevoerd te hebben. De quarantaineplicht moet gaan gelden voor reizigers uit hoogrisicogebieden, maar de maatregel gaat in tegen eerdere Europese adviezen over vliegende reizigers. Waarom wil de regering dan alsnog, ruim een jaar na het begin van de coronacrisis, een quarantaineplicht invoeren? We vroegen het aan een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
In hoeverre wordt bij de quarantaineplicht rekening gehouden met de eerdere Europese adviezen die stellen dat een quarantaineplicht, zeker in combinatie met testen, niet zoveel zin heeft?
“Het ministerie begrijpt dat de verplichte quarantaine een beperkende maatregel is. Deze maatregel is echter wel nodig. Het OMT stelt dat de import van nieuwe mutantvirussen zoveel als mogelijk moet worden tegengegaan en dat een combinatie van het negatief testen en een quarantaineperiode na de reis hieraan bijdraagt. Een quarantaineplicht draagt bij aan de naleving hiervan. Wat betreft de adviezen van het ECDC geldt dat de Britse variant weliswaar al op grote schaal aanwezig is maar dat dit niet het geval is bij de andere twee Variants of Concern (VOC’s) die het OMT in haar 104e advies noemt: de Braziliaanse en Zuid-Afrikaanse variant. Bovendien ziet de verplichte quarantaine niet alleen op het voorkomen van de import van VOC’s, maar op het beperken van import en verspreiding van covid-19 in zijn geheel.”
In hoeverre wordt er maatwerk toegepast voor de luchtvaart bij de invoering van een quarantaineplicht? Aan boord van vliegtuigen is het besmettingsrisico immers vrijwel nihil, zeker gelet op het grootschalig inzetten van testen voor vertrek.
“Op dit moment zien we dat de naleving van de quarantaine te wensen overlaat. Van de inreizigers uit hoogrisicogebied blijft slechts 20.6% thuis, en ontvangt 56.5% geen bezoek, blijkt uit cijfers van de RIVM gedragsunit. De quarantaineplicht zal gelden voor alle reizigers uit hoogrisicogebieden, ongeacht met welk vervoersmiddel zij reizen. Voor het binnenkomen van het coronavirus maakt het immers niet uit met welk vervoersmiddel iemand reist. Overigens hebben ons omringende landen vergelijkbare maatregelen genomen. Ook wanneer iemand voor vertrek negatief test, geldt de quarantaineplicht.”
Waarom wordt de plicht nog zo laat in de coronacrisis overwogen, ook gezien in mei de hoogste risicogroepen naar verwachting reeds zijn gevaccineerd?
“Het OMT adviseerde op 17 augustus om maatregelen te nemen voor betere naleving van de thuisquarantaine omdat reizigers uit hoog-risicogebieden zich maar beperkt aan het dringende quarantaine-advies hielden. In de aangenomen motie-Jetten c.s. van 12 augustus 2020 werd echter verzocht geen wettelijke-quarantaine te introduceren. Op basis hiervan is ingezet op voorlichting, communicatie en ondersteuning voor mensen in quarantaine. In het advies van het OMT van 19 januari 2021 adviseert het OMT een verplichte thuisquarantaine in te stellen. Naar aanleiding van dat advies kondigde de minister in de Kamerbrief van 20 januari 2021 de quarantaineplicht voor inkomende reizigers uit hoogrisicogebieden aan. Het wetsvoorstel quarantaineplicht is inmiddels voor advies naar de Raad van State en zal naar verwachting medio april naar de Tweede Kamer worden gestuurd.
Dat een groot deel van de kwetsbaren binnenkort gevaccineerd zal zijn neemt de noodzaak van quarantaine niet weg. Zo zijn er onzekerheden over in hoeverre de vaccins transmissie (overdracht) van het virus tegengaan en beschermen tegen nieuwe varianten. Daarnaast zijn bovengenoemde varianten gevaarlijk voor mensen die niet gevaccineerd zijn.”
Welke meerwaarde biedt een quarantaineplicht in het licht van reeds bestaande inreis- en vliegverboden, negatieve testverplichtingen en een verder gevorderde staat van vaccinatie? Als een testbewijs binnenkort immers mogelijk als toegangsbewijs kan dienen, waarom zou een negatieve test dan niet ter vervanging van quarantaine kunnen komen? Rekening houden met een incubatieperiode zou namelijk ook het gebruik van testbewijzen aanzienlijk beperken.
“In het wetsvoorstel gaat de quarantaineplicht gelden voor reizigers uit alle hoogrisicogebieden. Dit kunnen zowel gebieden zijn waar zorgwekkende varianten rondgaan, als gebieden met veel nieuwe besmettingen (een hoge incidentie). Wat een hoogrisicogebied is, wordt vastgesteld op aanwijzing van het RIVM. Naast zorgwekkende varianten en incidentiecijfers worden ook andere criteria meegenomen in de analyse van het RIVM, zoals het aantal uitgevoerde tests. Voor de landen buiten de Europese Unie wordt de Europese veilige landen lijst gevolgd om te bepalen voor welke landen de verplichte quarantaine geldt.
De verplichting van een negatieve testuitslag bij inreis vermindert het risico dat een persoon die besmet is met het virus Nederland inreist. Testen alleen biedt geen 100% zekerheid. Daarbij zijn de risico’s met reizen groot. Daarom kiezen we voor een combinatie van testen en quarantaine. Bij een evenement weet je dat iedereen kort van tevoren getest is, en is het daarom voldoende veilig om met meer mensen samen te komen. Voor een reiziger uit een hoogrisicogebied geldt daarentegen dat niet bekend is met wie hij/ zij in contact is geweest en of deze persoon wellicht besmet is. Bovendien heeft een reiziger uit een hoogrisicogebied voorafgaand aan de reis risico gelopen, hij/zij is namelijk in een gebied geweest met een hoge incidentie en/of verspreiding van zorgwekkende varianten.
De test die de reiziger heeft gedaan om Nederland binnen te komen, is slechts een momentopname geweest, en detecteert het virus alleen als er voldoende virusdeeltjes aanwezig zijn, wat in de incubatietijd niet altijd het geval hoeft te zijn. Dit kan daarmee ook introductie van zorgwekkende varianten in Nederland tot gevolg hebben. In hoeverre testen als toegangsbewijs kunnen dienen wordt overigens op dit moment onderzocht door middel van pilots voor toegangstesten.”