Om grote onderdelen van vliegtuigen van fabriek naar fabriek te transporteren worden al jaren mega-vrachtvliegtuigen zoals de Airbus Beluga en de Boeing Dreamlifter gebruikt. Deze toestellen zouden nooit hebben bestaan zonder een wel heel opmerkelijk toestel: de “Super Guppy”.
NASA
In het hart van de koude oorlog was Amerika in de zogenaamde spacerace in strijd met de toenmalige Sovjet-Unie om als eerste in de ruimte te komen. Voor de bouw van raketten werden er in meerdere over Amerika verspreide fabrieken, losse onderdelen gefabriceerd. Die onderdelen waren groot en onhandig van formaat. Het vormde dan ook een grote uitdaging om al deze onderdelen bij elkaar te krijgen. Dit gebeurde per boot, wat enorm veel tijd kostte. In 1962 kwam er een oplossing: de Guppy. De tijd om onderdelen naar Florida te transporteren waar de raketten uiteindelijk in elkaar werden gezet, werd teruggebracht van 18 dagen naar 18 uur.

De eerste variant van de Guppy was de Pregnant Guppy. Het ontwerp is gebaseerd op een van de eerste passagierstoestellen van Boeing, de 377 Stratocruiser. Het vliegtuig bestond uit onderdelen van verschillende andere vliegtuigen, volgens een ontwerp bedacht door een gepensioneerd US Air Force-piloot, Jack Conroy.
“Hij pitchte het idee aan NASA, om hen ervan te overtuigen dat ze behoefte hadden aan een vliegtuig als deze,” meldde John Bakalyar, programmamanager voor de Super Guppy bij de NASA. “Toen hij een concept van hoe het vliegtuig eruit zou zien aan het toenmalige NASA-management liet zien, reageerden zij ‘Dat ziet eruit als een zwangere goudvis’ (lees: Pregnant Guppy), en de naam bleef hangen.”
Super Guppy
Om het vliegtuig te bouwen en te exploiteren dat uiteindelijk 5 meter langer was dan de Boeing 377, richtte Conroy het bedrijf Aero Spacelinesop. De Pregnant Guppy, die als enige vliegtuig ter wereld in staat was om de bovenste trap van een Saturnus-raket voor het Apollo-programma te vervoeren, bleek al snel een succes. Vandaar dat erop werd doorgebouwd in de vorm een nieuwe variant, de Super Guppy. Veel verschil zat er niet tussen de Pregnant en de Super Guppy, toch was er een opmerkelijk onderscheid. De volledige voorkant opende als deur bij de Super Guppy, terwijl de Pregnant Guppy aan de achterkant geopend moest worden.

© NASA, Public domain, via Wikimedia Commons
In 1970 ging de definitieve versie van de Guppy voor het eerst de lucht in. De Super Guppy Turbine was ongeveer even groot als de oorspronkelijke Super Guppy, maar gebaseerd op een op maat gemaakte middenromp in plaats van op een oude Boeing 377. De vloer in het laadruim kon hierdoor verbreed worden van iets minder dan drie meter naar een ruimere vier meter.
Het toestel bestond nog steeds uit een grote cocktail van verschillende vliegtuigonderdelen. Zo waren de cockpit, vleugels en staart van een Boeing 377 en het neuswiel afkomstig van een Boeing 707. De motoren kwamen weliswaar af van een Lockheed P-3 Orion, een anti-onderzeeër vliegtuig, maar waren voorzien van propellers van een C-130 Hercules-transportvliegtuig.
Airbus
Het unieke toestel met voor die tijd goede prestaties, trok de aandacht van het toen nog jonge Airbus. Deze fabrikant was druk bezig met de ontwikkeling van de Airbus A300 en kampte met hetzelfde probleem als NASA. Net als NASA moest Airbus grote relatief lichte onderdelen van hot naar her transporteren. Hiervoor was de Guppy perfect. Bijzonder is dat een toestel met de bouwfilosofie van Boeing heeft meegeholpen aan de ontwikkeling van wat later de grootste concurrent van Boeing zelf zou zijn. Airbus kocht twee Guppy’s in 1970 en sleepte later de rechten binnen om zelf de Guppy te produceren. Het bedrijf bouwde naast de twee gekochte Guppy’s nog twee extra exemplaren.

Alan Wilson, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons
Inmiddels heeft Airbus een eigen transportvliegtuig gebouwd waarmee de Guppy overbodig werd voor de Europese vliegtuigbouwer. NASA heeft nog wel een Guppy in gebruik, al is dit niet meer de originele van weleer. NASA was toe aan vervanging van zijn verouderde originele Super Guppy, die al sinds 1965 vloog, dus kochten ze het jongste toestel in de vloot van Airbus.
“Ons huidige toestel, staartnummer 941, werd in 1997 via een internationale bestelling van Airbus gekocht. Het is de allerlaatste Super Guppy die werd afgebouwd, en de enige die nog vliegt. Aanvankelijk werd het vooral gebruikt om onderdelen van het internationale ruimtestation te vervoeren van de plaats waar ze werden gemaakt, naar de plaats waar ze werden getest en naar de plaats waar ze werden gelanceerd”, zegt Bakalyar. Deze Guppy is werkelijk uniek. Toen hij eind jaren ’70 werd gebouwd, waren er geen Boeing 377-frames meer om te gebruiken, dus heeft Airbus hem geassembleerd met onderdelen van de oorspronkelijke Pregnant Guppy.
Limited Edition: Aviationtag
Deze vliegende goudvis is met haar rijke geschiedenis dus een unicum in de luchtvaart. Een mix van verschillende vliegtuigonderdelen bij elkaar gegooid vormden een vliegtuig met een heel dikke buik. U als lezer eigenaar kunt in het bezit komen van een stukje van deze buik. Voor slechts €32,95 kunt u eigenaar worden van een stukje van een Guppy, door een pre-order te plaatsen in de webshop van Up in the Sky. De Super Guppy Turbine F-BTGV (voorheen N211AS) was statisch te zien in het voormalige British Aviation Heritage Centre in het Verenigd Koninkrijk. Het toestel werd in december 2020 opgebroken, waarbij de cockpit werd behouden door het South Wales Aviation Museum. Let op: het betreft een limited edition!
-
Aviationtag Super Guppy€32,95