Op vrijdag 11 juni presenteerde de Zuid-Afrikaanse minister van staatsondernemingen, Pravin Gordhan, de nieuwe eigendomsstructuur van South African Airways. 51% van de aandelen gaat naar een beleggersconsortium – Takatso – en de staat blijft voor 49% eigenaar. De nieuwe partner is dus niet Ethiopean Airlines geworden, wat velen wel verwachtten.
Takatso is naar Zuid-Afrikaanse maatstaven in ‘zwart’ bezit. Daarmee past deze stap in het streven van de ANC-regering om de achterstand in economisch bezit onder het zwarte bevolkingsdeel in te lopen. Dit lijkt een doorslaggevend element te zijn geweest in de keuze van de regering.
De reacties op de aankondiging en de onverwachte partner liepen uiteen van hoopvol tot achterdochtig. Positieve reacties loofden vooral de komst van privékapitaal en kennis naar de airline. De sceptici zetten vooral vraagtekens bij een van de deelnemers in het beleggingsconsortium.
Het is de bedoeling dat Takatso allereerst zo’n € 185 miljoen startkapitaal aan SAA beschikbaar stelt, waarmee SAA een nationaal netwerk opbouwt. Zodra dat van de grond is, zal gekeken worden naar de heropening van internationale vliegverbindingen, om te beginnen in de regio.
De nieuwe partners
51% aandeelhouder Takatso is samengesteld uit de Zuid-Afrikaanse investeringsmaatschappij Harith General Partners en luchtvaartbedrijf Global Aviation. Harith levert kapitaal en de voorzitter van Takatso en Global Aviation de kennis en kunde van het luchtvaartbedrijf en de CEO.
Harith General Partners is in 2007 opgericht door de Openbare Beleggings Korporatie, een Zuid-Afrikaanse staatsinstelling, om kapitaal van het staatspensioenfonds te beleggen in grote infrastructurele projecten in Afrika. De CEO van Harith, dat onder meer Lanseria Luchthaven bij Johannesburg bezit, Tshepo Mahloele, wordt voorzitter van het Takatso.
Global Aviation heeft Gidon Novick naar voren geschoven als CEO van Takatso. Novick is een luchtvaartondernemer van naam in Zuid-Afrika. In 2020 baarde hij opzien door midden in de Covid-crisis een nieuwe airline te starten (zie hier). Twintig jaar geleden startte hij het populaire Kulula Airlines, Zuid-Afrika’s eerste budget airline.
De positie van de staat
Het ministerie van staatsondernemingen heeft met 49% een minderheidsaandeel, maar dat is deels een zogeheten gouden aandeel, waaraan een vetorecht is verbonden. 33% is de minimale grootte van het staatsaandeel, zo is bepaald. De staat blijft dus voor een derde eigenaar en blijft met dat vetorecht oppermachtig.
Zo krijgt SAA als eigenaren de staat met een minderheidsaandeel, maar dominante zeggenschap, en een consortium dat de airline financiert met geld uit het staatspensioenfonds.
Zoals eerder in UP gesteld [link] zal de tijd leren of Zuid-Afrika werkelijk bereid is dit vlaggenschip financieel en emotioneel los te laten. Voorlopig lijkt dat niet het geval.
Bert Zegger
Uddel
MBO