De toekomst van vliegschaamte en luchtvaart | Column Renske

Mijn voeten drukken in het witte zand. Kleine golfjes lauwwarm water spoelen over mijn tenen, terwijl ik uit kijk over een azuurblauwe zee. Achter mij bevinden zich kleine huisjes van klei met rieten dakjes. In het water voor mij zie ik een houten boot van waaruit gebruinde, gespierde mannen hun speren in het water werpen en met souplesse de ene na de andere vis uit het water hengelen. Die gaan zo meteen op de stenen BBQ die achter mij al staat te branden. ‘Vers dineren’ krijgt op deze eilanden een geheel nieuwe betekenis voor mij.

Kom vlieg met me mee, over land, over zee
Want het avontuur ligt ginds achter de horizon
Wie of wat je ook bent, dit is het moment…
Het is nu of nooit, vlieg weg en kijk niet achterom.
Er ligt meer voorbij die grens dan je ooit denken kon
(Trijntje Oosterhuis)

De zon kust de sproeten op mijn huid. Tegen het decor van een parelwit strand kleurt mijn koude biertje goud in de fles, waar de condens op staat. Ik adem diep in en blaas uit. Rust. Een stukje paradijs op aarde ligt hier aan mijn voeten. De stilte omgeeft mij als een warme deken. Mijn vingers graven in het zand. Mijn gedachten vliegen ondertussen de wereld over.

‘Door corona heb ik geleerd dat er een grens zit aan wat wenselijk is aan de luchtvaart. Ik voel dat ik nu voor Europa niet het vliegtuig zal pakken, maar de auto of de trein. Gelukkig heb ik veel herinneringen aan al mijn reizen: daar ben ik wel dankbaar voor’. De vrouw op het scherm van de Zoom-meeting vraagt mij hoe ik de toekomst van de luchtvaart zie en of ik het misschien moreel bezwaarlijk vind hoe we het vliegen de laatste decennia hebben vormgegeven – vliegschaamte. Aan mij de niet eenvoudige taak om verbindend te beargumenteren zonder mijn publiek te verliezen in een ‘welles-nietes’-discussie.

Ik heb maar kort de tijd, terwijl ik weet dat ik langdradig kan zijn in mijn bewoordingen. Want wanneer het aankomt op mijn passie, wanneer het ‘hart en hoofd’ samen komen, dan ontstaat er iets magisch! Een ‘klik’ als het ware. Zal ik het hebben over het milieu? En dan het artikel van Benno Baksteen aanhalen over ‘De grote boze wolf’? Nee. Dat is te veel verdieping en inhoudelijk te onverwacht voor dit moment en dit publiek. Dus: wat vind ik? Waar sta ik in dit gesprek? Er rest mij eigenlijk maar één vraag: wat heeft de luchtvaart ú gebracht?

De dame beantwoordt haar eigen overpeinzing. Zij is dankbaar voor alle reizen die ze heeft mogen maken. Voor alle mensen die ze heeft mogen ontmoeten op deze reizen. Voor alle herinneringen die ze heeft kunnen maken. Ze is dankbaar dat ze haar eigen identiteit onder de loep heeft kunnen nemen doordat ze in contact kwam met andere culturen, andere levenswijzen, andere omgevingen. De persoon die zij nu is, de ontwikkeling die zij heeft mogen doormaken, de lering die ze daaruit heeft getrokken, is mede ontstaan door deze vorming, door deze achtergrond. En daarmee dus mede dankzij het bestaan van de luchtvaart.

In elke hoek wacht een verhaal, dat je nooit hebt gehoord
Beleef je leven als een film, gooi je angst overboord
Een dag duurt niet zo lang, doe wat je moet doen
En wees maar niet bang

Kom vlieg met me mee, over land, over zee
Want het avontuur ligt ginds achter de horizon
Wie of wat je ook bent, dit is het moment…
Het is nu of nooit, vlieg weg en kijk niet achterom.
Er ligt meer voorbij die grens dan je ooit denken kon
(Trijnje Oosterhuis)

Ik breng het koude biertje naar mijn mond en neem een slok. Ik geniet van de rust, van het even weg zijn, van alles wat zomaar opeens mogelijk lijkt. Ik weet: Ik hoefde niet eens ergens te landen om dezelfde overpeinzing te kunnen hebben als de zoom-meeting mevrouw.

Mijn ontwikkeling en mijn groei ontstonden met de crew wandelend naar de gate, bij het aankomen bij het vliegtuig waar de mensenmassa mij begroette in al haar glorie en in al haar prachtige, culturele diversiteit, tijdens gesprekken bij de nooduitgangen, in de gangpaden, in de galleys, bij de toiletblokken waar de schuifjes op ‘Occupied’ stonden, tijdens turbulentie, tijdens de meest vloeiende, soepele reizen, hoog boven de witte wolken.

Mijn herinneringen zijn gevuld met momenten dat de tranen van het lachen over mijn wangen liepen, dat emoties mijn keel volledig dichtsnoerden en dat ik geen woord meer kon uitbrengen, bij angstige, bedreigende momenten, maar tegelijk bij de zee van herinneringen aan omarmingen, knuffels, ‘high fives’, schouderklopjes en de vele knipogen die ik heb ontvangen én gegeven.

Mijn identiteit die -naar mijn idee- volwassen was toen ik afstudeerde in de antropologie, maar ook mijn identiteit die in de lucht én op de bestemming mij de wenkbrauwen tegen mijn eigen haarlijn liet rijzen, mijn wangen donkerrood deed kleuren uit schaamte of verlegenheid en die mij alles wat ik kende, alles wat ik voor waarheid had aangenomen, in twijfel kon laten trekken. Dát is reizen. Dát is groei en ontwikkeling. Dát is wat luchtvaart de mensheid schenkt. En dát is wat ik het nageslacht gun. Naast een wereld met een gezond milieu en een wereld waarin iedereen begripvol naar elkaar kan zijn.

Laat je hoofd niet hangen, ook al heb je verdriet
De wereld is zo slecht nog niet, het is wat jij erin ziet
Kijk maar om je heen, ik wijs je de weg
Je bent niet alleen

Het leven stelt op zich niets voor, het is wat jij ervan maakt
Alles wordt nu anders, het is tijd dat je ontwaakt
Ga je met me mee, dit is je kans
Grijp ‘m meteen!
(Trijntje Oosterhuis)

De schelpen die ik op het strand heb gevonden, glijden door mijn handen. Ik teken mijn naam in het zand en mijmer. Ik denk terug aan mijn ontmoeting op vliegveld Teuge met de studenten van het DEAC (Dutch Electric Aviation Centre). Leek die ik ben, vraag ik hen naar de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en vliegen. En met een juichende beweging wijzen ze mij op twee kleine, witte vliegtuigjes aan het begin van de startbaan. Het lijken net twee bijtjes die opstijgen naar grote hoogten. In stilte. Nagenoeg geen geluid. Rust.

Het is een start. Pionieren is hier hét woord. In die vliegtuigjes passen welgeteld twee personen, die elk niet zwaarder mogen zijn dan 70 kilogram. De duur van de vlucht is 45 minuten, met een extra half uur respijt in verband met de veiligheid. Het is een begin. De wereld verandert. De luchtvaart verandert. De wereld ontwikkelt. De wereld groeit.

Ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Er gloort hoop aan de horizon. Want hoe geweldig is het wanneer ik mijn kinderen de wereld mag geven, hen groei en ontwikkeling kan bieden door hen te verbazen, shockeren wellicht, met door alles wat zij als vaststaand hadden aangenomen en dan door het reizen, door het vliegen, door de luchtvaart, op de kop gezet wordt? En dat alles in een wit bijtje…..zo mooi, zo geluidloos, zo duurzaam…..

Ik kan niet wachten! Wanneer is morgen? …….Vandaag?

Kom vlieg met me mee, over land, over zee
Want het avontuur ligt ginds achter de horizon
Wie of wat je ook bent, dit is het moment…
Het is nu of nooit, vlieg weg en kijk niet achterom.
Er ligt meer voorbij die grens dan je ooit denken kon
(Trijntje Oosterhuis)