Bij de meeste vliegtuigen zit het stabilo aan de romp, echter bij sommige kleinere vliegtuigen zit het stabilo bovenop de staart. Dat wordt een T-staart genoemd.
Stabilo en kielvlak
Om te beginnen bestaat een staart uit een stabilo en een kielvlak. De stabilo is het horizontale gedeelte van de staart en zorgt ervoor dat het vliegtuig stabiel blijft vliegen. Hierop zit ook het hoogteroer, dit is een beweegbaar onderdeel dat wordt gebruikt om de neusstand van het vliegtuig te veranderen. Het kielvlak is het verticale onderdeel van de staart en zorgt ervoor dat het vliegtuig niet gaat schuiven tijdens het vliegen. Op het kielvlak zit ook een beweegbaar onderdeel wat het richtingsroer wordt genoemd. Dit onderdeel wordt het meest gebruikt in een bocht tijdens de vlucht. Bij een modern lijnvliegtuig zoals een Boeing 787 zit de stabilo aan de romp gemonteerd. Op een 717 zit de stabilo bovenop het kielvlak, daardoor noemt men het een T-staart.
Welke vliegtuigen hebben een T-staart?
De T-staart is nauwelijks meer te zien op moderne lijnvliegtuigen. Oudere toestellen zoals de Boeing 717, 727 en natuurlijk de McDonnell Douglas MD-95 hebben allemaal een T-staart. Beide vliegtuigen hebben de motoren op de romp gemonteerd. T-staarten kwamen vroeger veel voor. Zo heb je de BAC One-Eleven, de DC-9, MD-80, en MD-90. De Fokker F28, F70 en F100. De Tupolev Tu-135, de Ilyushin Il-62 hebben ook allemaal T-staarten.
Veel moderne kleine en middelgrote jets hebben nog steeds T-staarten. Zoals de Bombardier CRJ-series, Embraer ERJ, en de BAe 146 / Avro RJ. Ook verschillende series zakenjets hebben T-staarten. Airbus heeft er maar één toestel en dat is de Airbus A400M, een militair transportvliegtuig. Bij dit soort vliegtuigen dient de T-staart vaak ook voor extra ruimte bij het inladen.
Het nut van een T-staart
De reden waarom de T-staart bij sommige jets hoger wordt geplaatst, heeft te maken met de luchtstroming. Door de stabilo hoger op de staart te plaatsen, wordt de stabilo uit de verstoorde luchtstroom achter de vleugel en de motoren gehouden. Een hoog horizontaal stabilo bevordert ook de prestaties van het vliegtuig. De verstoorde luchtstroom over een lager stabilo kan de controle bij lagere snelheden bemoeilijken. Daarom heeft T-staart dus betere controle bij lagere snelheden wat een belangrijk onderdeel is van korte-start- en landingscapaciteit.
Waarom hebben moderne grote jets dan geen T-staarten? Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste is een lager horizontaal stabilo eenvoudiger te installeren en te onderhouden, en het kielvlak hoeft niet zo sterk te zijn. En ten tweede is het niet echt nodig om de prestaties op korte afstand te verbeteren, want de meeste moderne lijntoestellen landen op een standaard landingsbaan.
Bij een T-staart is het belangrijk om een diepe overtrek te vermijden. Bij een hoge invalshoek stroomt de verstoorde luchtstroom over de vleugels over het hoge horizontale stabilo, waardoor het vliegtuig geen controle meer heeft over de neusstand. Het gevolg daarvan is dat het vliegtuig niet goed uit de overtrek herstelt kan worden.
Verschillend
VWO