Eindbestemming: Mojave Airport | Longread

Voor menig vliegtuig is Mojave Airport (MHV) de eindbestemming. De afgedankte machines staan er vaak jarenlang stof te happen voordat de schrootschaar er definitief een eind aan maakt. De plek staat te boek als een van de grootste en meest bekende vliegtuigkerkhoven.

In de Mojave Desert, ingeklemd tussen State Route 14 en 58, bevinden zich niet alleen militaire installaties, waaronder Edwards Air Force Base. Ook het Mojave Air and Space Port is er gevestigd. Vanaf de snelweg is het uitzicht op het daar aanwezige vliegtuigkerkhof niet te missen, evenals het er tegenovergelegen megagrote windmolenpark.

Bedrijfspark

De eerste luchtvaart gerelateerde activiteiten op deze plek in de Californische steppewoestijn waar grote jets nu hun laatste landing ooit maken, begonnen in 1935 met de opening van een klein regionaal vliegveld voor de lokale zilver- en goudindustrie. In 1942, tijdens de Tweede Wereld Oorlog, namen de Amerikaanse strijdkrachten het vliegveld in gebruik. Met de overname door de plaatselijke overheid Kern County in 1961, kwam een koppeling tot stand van een burgervliegveld aan een bedrijfspark voor de luchtvaartindustrie. Inmiddels houden meer dan zestig bedrijven zich hier bezig met licht industrieel tot zeer geavanceerd ruimtevaartontwerp, vliegtesten, onderzoek voor de railindustrie en composietfabricage. Gevestigd zijn er onder meer BAE Systems, Orbital A TK, Scaled Composites, ASB Avionics, Virgin Galatic en de National Test Pilot School. En verder worden er dus vliegtuigen ontmanteld.

Poortwachters van Mojave Airport

Bij de ingang van Mojave and Space Park, aan de westkant van de weg, staan als poortwachters een F-4 Phantom II straaljager, een Convair 990 en een SAAB Draken geparkeerd. Niet zonder reden. Uitgefaseerde F4’s werden hier omgebouwd om te vliegen zonder piloot aan boord en dienden als doeldrone voor militaire RADAR- en rakettesten. De Convair 990 werd gebruikt door NASA’s Armstrong Flight Research Center om het landingsgestel en de remsystemen van de spaceshuttle te testen. In de SAAB Draken, een TF-35XD-model trainden toekomstige testpiloten en vliegtestingenieurs van over de hele wereld. Een andere bezienswaardigheid is de Rotary Rocket Roton ATV waarmee drie testvluchten zijn gevlogen. Roton is een onvoltooid project van een bedrijf dat uiteindelijk failliet ging. Het gevaarte, dat vanwege het beperkte zicht in de cockpit door de testpiloten de Batcave werd genoemd, staat tentoongesteld als een dagelijkse herinnering om dromen zonder faalangst na te jagen. En dan is er ook nog, zeker niet onbelangrijk, het Voyager Restaurant dat uitzicht biedt op de plek waar voor menig vliegtuig het einde van de vele vliegavonturen begint.

Koud maken

Vliegers die een niet in Amerika geregistreerde machine overvliegen naar Mojave Airport (MHV) als eindbestemming, zullen er nooit rechtstreeks op aanvliegen. Omdat deze luchthaven geen ‘port of entry’ is waar de crew de immigratie van de USA moet passeren, en het vliegtuig door de Amerikaanse douane moet worden ingeklaard, wordt eerst naar een luchthaven gevlogen waar dit wel kan, bijvoorbeeld naar Chicago of Los Angeles. Bij de nadering van het veld wordt het laatste stukje visueel gevlogen door Uncontrolled Airspace. Het nabijgelegen militaire gebied van Edwards Air Force Base dient daarbij te worden vermeden. Is het gedoodverfde toestel eenmaal geland dan gaat het aan het eind van de baan links de taxitrack op. Daarna worden de motoren afgezet en de gear pins via de nose gear hatch aan de grondstaf gegeven. Tot slot wordt de machine met alleen battery power nog een stuk getowed naar de plek waar de motoren eraf gaan. Het wachten daarop is niet lang, de kappen gaan meteen open om de machine voorgoed – wat heet – koud te maken.

Stil protest

Is een vliegtuig eenmaal van haar motoren ontdaan dan wordt ze weggesleept naar een plek waar ze nog lange tijd in deerniswekkende toestand te zien zal zijn. Stukje bij beetje worden er allerlei onderdelen uit- en afgehaald terwijl de wind het woestijnzand via de openstaande deuren en luiken naar binnen jaagt en duiven in de rompen koeren. Staat het toestel nog op haar landingsgestel dan lopen de banden allengs leeg. Afgebroken takjes van de overal opduikende creosootstruiken vormen een takkenbende ertussenin. Is een machine eenmaal van het onderstel ontdaan dan slijt het casco de tijd die het nog rest op bielzen. Van enkele exemplaren zijn de rompen al aan flarden gescheurd of gezaagd, hydraulische vloeistof lekt links en rechts op het hete zand. Overal liggen onderdelen, soms grote, soms kleine. Staan op andere vliegtuigkerkhoven de gedoodverfde machines keurig in rijen opgesteld, hier staan de motorloze aluminium vogels kriskras door elkaar. Het wekt de indruk van een schroothoop. De naargeestige sfeer van deze plek where airplanes have to die is tastbaar, voelbaar. Bij de geringste bries bonzen, piepen en kreunen vrachtluiken, richtings- en rolroeren, als stil protest.

Ontsnappingspoging

Tegenwoordig komen alle machines in principe one way naar Mojave om er nooit meer te vertrekken, op een enkele geluksvogel na. Een Southern Air-Boeing 747 deed op 23 mei 2012 een poging toch nog eens haar vleugels uit te slaan, waarbij zij werd aangejaagd door extreme winden die met snelheden van meer dan zeventig mijl per uur over de woestijnvlakte raasden. Vergeefs. Wel bleek zij de dag daarop ongeveer 45 graden te zijn gedraaid ten opzichte van haar oorspronkelijke positie.

Veel 3- en 4-motorigen

Al voordat de corona-epidemie de luchtvaartwereld stillegde stonden er al veel 3- en 4-motorigen te verkommeren op dit enorme vliegtuigkerkhof. Het waren vooral DC-10’s, MD-11’s en Boeing 747-400’s, met links en rechts nog een enkele DC-8, Boeing 707, 727, 747-SP, Convair 990. Na de uitbraak van het virus ging menig luchtvaartmaatschappij over tot versnelde uitfasering van hun Jumbojets. Veel daarvan kwamen op Mojave Airport terecht. De Australische luchtvaartmaatschappij Qantas, die ooit over een vloot beschikte die uitsluitend uit 747’s bestond, nam voorgoed afscheid van dit vlaggenschip. Met de laatste, de VH-OEJ ‘Wunala’, ging het op 22 juli 2020 richting Mojave, uitgezwaaid door honderden liefhebbers vanaf haar thuishaven. Ook Lufthansa stuurde 747-400’s die kant op, waaronder drie exemplaren die eerder op Twente stonden geparkeerd. KLM liet zich evenmin onbetuigd.

KLM op Mojave Airport

In 1991 stuurde KLM voor het eerst een machine richting Mojave om ‘in de mottenballen’ te worden gezet: de PH-BUG, een Boeing 747-200. In 1995 ging de Jumbo weer los, terug naar haar thuishaven om vervolgens te worden overgedragen aan Corsair International. Voor haar oudere zusje, de PH-BUB liep het heel anders af, in 1994 werd zij, inmiddels geregistreerd als N532AW in dienst van American West Airlines, op deze plek achtergelaten om te worden ontmanteld. De PH-BUN en BUP kwamen er enkel voor opslag, de PH-BUH, BUI, BUL, BUR en BUP maakten er twee keer een landing, de eerste keer voor opslag, de tweede keer voor ontmanteling, dit alles in de periode 2003 – 2011.

Lees ook: ‘De KLM-blauwe 747: een gedenkwaardig vlaggenschap’

Er was geen spoor meer van de blauwe 747 Classics te bekennen toen KLM er in 2014 opnieuw een machine parkeerde om uit elkaar te worden gehaald, de PH-KCE, een MD-11. Weldra volgde ook de PH-KCD, waarmee wereldwijd een eind kwam aan de mogelijkheid om nog een vlucht te maken in een MD-11 in passagiersuitvoering. Toen de Boeing 747-400 eenmaal aan de beurt was om de blauwe vloot te verlaten ging het in 2016 met de PH-BFK als eerste richting deze locatie, in de daaropvolgende vier jaar gevolgd door de PH-BFD, BFS, BFL, BFN en BFY. Al deze machines verlieten Schiphol voor het laatst zonder KLM-logo’s. Het antwoord op de vraag naar het waarom daarvan is simpel: de maatschappij wil niet geassocieerd worden met toestellen die in een erbarmelijke staat verkeren. In Nederland kent weliswaar iedereen het KLM-blauw, maar duizenden kilometers verderop, ver weggestopt in een Californische woestijn, is de kans op herkenning zeer gering. De meeste mensen kunnen lezen, daarom gaan de letters eraf, maar de hemelsblauwe kleurvoering zal daar alleen door vliegtuigspotters worden herkend.

Martinair op Mojave Airport

Ook de maatschappij met de rode staart vloog haar werkpaarden naar Mojave. Nooit vertrokken deze MD-11’s leeg vanaf hun thuishaven. Op de plek waar de laatste keer vracht van boord werd gehaald, volgde de inklaring van de machine door de Amerikaanse douane. Daarna was er geen ontkomen meer aan de transfer naar Mojave Airport voor ontmanteling. Martinair liet er vier van haar elfjes achter: de PH-MCR, MCY, MCW en MCP; de eerste twee in 2015, de andere twee in 2016. Op al deze toestellen is nog duidelijk te zien voor wie zij ooit vlogen, de naam van de Nederlandse luchtvaartmaatschappij staat er als vanouds in niet te missen grote letters op. En op de MCW prijkt nog steeds de naam van Martin Schröder, de oprichter van Martinair.

Speciale missie

Alhoewel het voor vliegers doorgaans slikken is als het doek valt voor een kist waarop ze jarenlang vlogen, zijn velen van hen er toch voor in om er een over te vliegen naar – wat heet – hun laatste rustplaats. Een uitgefaseerde machine belandt nooit op een gebruikelijke bestemming, dat maakt zo’n vlucht alleen al bijzonder. Soms heeft een vlieger een speciale band met een vliegtuig, bijvoorbeeld omdat hij destijds bij de komst ervan, deel uitmaakte van het acceptatieteam. Dan past het de cirkel rond te maken met het wegbrengen naar de eindbestemming. Het overeenkomen van de initialen van een piloot met de registratie van een kist kan ook een reden zijn. Of een bepaalde gebeurtenis, bijvoorbeeld een vogelaanvaring met het betreffende toestel tijdens een eigen vlucht. Zeker het wegbrengen van het allerlaatste vliegtuig van een bepaald type, levert bij menigeen de ervaring op van het zetten van een punt achter een bepaald deel van het eigen leven. Afscheidswoorden die vaak op de neus, de wieldeuren en de wielen worden geschreven door allerlei bij de machine betrokken personeel, maken nog lange tijd duidelijk hoe geliefd een toestel is. ‘Last Douglas in Dutch service’ en ‘Ik mis je nu al’ op de MCP. ‘It was an honor to fly you all this years’ en ‘Thanks for so many great and super trips’ op de PH-KCD. Alleen ‘Thanks’ in hoofdletters op menige machine. Zo ook de wens ‘Rest in peace.’ Een Nederlandse lolbroek maakte daar een variatie op met ‘Roest in peace’.

Filmdecor

Mojave Airport dient ook als de locatie van de opnames van veel grote filmproducties. Daar hangt een fiks prijskaartje aan. Het begint met $1.500 inschrijfgeld, gevolgd door $5.000 taxibaanvergoeding voor iedere acht uur en nog eens $10.000 voor het gebruik van start- en landingsbaan in diezelfde periode. Afhankelijk van de omvang van het project en naar goeddunken van de luchthaven is ondersteuning nodig. Dat brengt nog eens extra kosten met zich mee. Zonder algemene aansprakelijkheidsverzekering gaat het feest niet door. Maar dan biedt deze bijzondere plek mogelijkheden om zelfs te kunnen dansen op de vleugels van machines die ooit zonopwaarts klommen naar hoogten waar de leeuwerik of zelfs de adelaar nooit komt. Enkele popmuzikanten zochten de plek op en gingen er los. Robbie Williams deed het met zijn song Bodies, Louise Johnson met Best Behaviour. En enthousiaste vliegtuigspotters? Die hebben het nakijken, ze komen het veld niet op. Een rondje eromheen rijden, dat kan wel.

Droom jij van vliegen bij de luchtmacht?
Dit is je kans!

Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend

VWO