Waar staan we nu in de zaak van Julio Poch

Eind vorige maand nog ontving voormalig Transavia-gezagvoerder Julio Poch een brief van de landsadvocaat met de mededeling dat hij niet op enig gebaar van demissionair minister Ferd Grapperhaus (Justitie & Veiligheid) kon rekenen. In het Kamerdebat van 14 september besloot hij anders. Poch krijgt van de overheid een schadevergoeding voor de acht jaar die hij onterecht vastzat in een Argentijnse cel.

Een stap in de goede richting

Als gevolg van wat Grapperhaus noemde ‘voortschrijdend inzicht’ nam hij ‘het eenzijdige besluit’ een ‘onherroepelijke toezegging’ te doen, waarbij het benadrukte dat dit iets anders is dan een aanbod. Het bedrag bestaat uit een dagvergoeding onrechtmatige detentie, vermenigvuldigd met twee omdat de vroegere verkeersvlieger in het buitenland vastzat waar het voor zijn familie moeilijk was om hem te bezoeken. De demissionaire minister trok een vergelijking met tropenjaren. Omgerekend houdt dit waarschijnlijk in dat Poch een bedrag van ongeveer zes ton tegemoet kan zien, naast de advocatenkosten. Volgens het advocatenechtpaar Knoops, dat een bodemprocedure was gestart tegen de staat, beschouwt Poch de toezegging als een stap in de goede richting. ‘De staat weet dat bij een bodemprocedure bakzeil zou zijn gehaald’, aldus Geert-Jan Knoops. Zowel hij als zijn vrouw Carry prezen de Tweede Kamer vanwege het door hen geleverde werk in deze zaak en het aandringen op genoegdoening.

Groot onrecht

Poch werd tijdens zijn laatste Transavia-vlucht op 22 september 2009 aangehouden in Valencia, Spanje, en later uitgeleverd aan Argentinië op verdenking van medeplichtigheid aan zogenaamde ‘dodenvluchten’. Tussen 1976 en 1983 werden tegenstanders van het militaire regime in Argentinië naakt en gedrogeerd uit vliegtuigen in zee gegooid. Zijn vroegere collega’s Edwin Reijnoud Brouwer en Tim Weert verklaarden in 2008 tegenover de Nationale Recherche en de Argentijnse onderzoeksrechter Sergio Torres, dat Poch tijdens een etentje in Bali zou hebben verteld dat hij daaraan had meegedaan in de periode dat hij vlieger was bij de Argentijnse marine. Op basis van hun verklaringen volgde zes jaar later zijn arrestatie op verzoek van Argentinië. Medio 2010 werd de Transavia-gezagvoerder uitgeleverd en overgebracht naar een gevangenis in Marcos Paz.

Eind 2010 ontsloeg het gerechtshof in Buenos Aires Poch van rechtsvervolging, wegens onvoldoende bewijs. Hij kwam op borgtocht vrij. In verhoren die plaatsvonden in januari 2011 nuanceerden beide getuigen à charge hun verklaringen. Zo hadden zij hem niet letterlijk horen zeggen dat hij persoonlijk betrokken was bij de dodenvluchten. Aan de hand van logboekonderzoek verricht door oud-luchtmachtvlieger Steve Netto, verscheen er bovendien een ontlastend rapport. Desondanks werd Poch medio juni 2011 opnieuw vastgezet. In oktober 2014 getuigde Reijnoud Brouwer dat Poch eigenhandig gevangenen uit vliegtuigen had gegooid. Een jaar later stelde het Argentijns OM Poch schuldig te achten en werd er een levenslange gevangenisstraf geëist. Nog weer een jaar later, op 29 november 2017, sprak de Argentijnse rechtbank hem unaniem vrij. Een van de rechters stelde dat hem ‘groot onrecht was aangedaan’.

Argentijnse cel ‘ingerommeld’

Tijdens het Kamerdebat dat gisteren plaatsvond stelde SP-Kamerlid Michiel van Nispen dat Poch de ‘Argentijnse cel is ingerommeld’. Gidi Markuszower, PVV-Kamerlid, hekelde het rapport van de commissie onder leiding van Ad Machielse, voorheen advocaat-generaal bij de Hoge Raad, waarin gesteld wordt dat er geen sprake is geweest van een verkapte uitlevering.

Markuszower noemde het rapport niet onafhankelijk omdat zowel Ad Machielse als Egbert Myjer altijd voor justitie hebben gewerkt, geen experts zijn op het gebied van internationaal strafrecht en noch zaakkundigen noch Poch zelf hebben verhoord. Al eerder stelde D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma: ‘Het was niet Argentinië, maar Nederland zélf dat het plan bedacht om Poch via Spanje uit te leveren.’

Rechtvaardigheid stap dichterbij voor Julio Poch

Volgens Michiel van Nispen is met de toezegging tot schadevergoeding ‘de rechtvaardigheid een stap dichterbij gekomen’. PvdA-Kamerlid Attje Kuiken (PvdA) vraagt zich af of het genoeg is om uit de impasse te komen vanwege de vele vraagtekens die er nog altijd zijn. Het hoofdstuk is wat haar betreft nog niet afgesloten. Sjoerd Sjoerdsma blijft aandringen op een onafhankelijk onderzoek naar een vermeende poging van invloed van het Koninklijk Huis. Donderdag stemt de Kamer over een motie die aanstuurt op maximale inspanning van de overheid om recht te doen aan het ontstane leed.