South African Airways koos, na meer dan anderhalf jaar aan de grond te hebben gestaan, op 23 september 2021 weer het luchtruim. Nog steeds als staatsbedrijf, maar in de verwachting dat commercieel investeerder Takatso spoedig 51% van de aandelen van de staat zou overnemen. Dat is eind september nog altijd niet gebeurd.
Nieuwe vrienden
Wat wel is gerealiseerd is het sluiten van samenwerkingsovereenkomsten met twee andere vliegmaatschappijen: Kenya Airways en Emirates. Dit maakte South African Airways op 28 september 2021 bekend. Tegelijkertijd kondigde SAA aan dat het zijn regionale lijndiensten naar Accra, Harare, Kinshasa, Lusaka en Maputo hervat.
De samenwerkingsovereenkomst met Emirates is in feite de voortzetting van de bestaande overeenkomst uit 1997, aldus SAA. De nieuwe overeenkomst vereenvoudigt de vliegreis naar Dubai voor de reiziger, onder meer door het doorlabelen van bagage. Gunstig voor de vele Zuid-Afrikanen die werken in het Midden-Oosten.
Met de overeenkomst met Kenya Airways beoogt SAA om behalve nationaal ook regionaal een sterke speler te worden op de luchtvaartmarkt, aldus interim CEO Thomas Kgokolo. Een toekomstig doel van de samenwerking met Kenya Airways is om een pan-Afrikaanse luchtvaartgroep te laten ontstaan, die regionale en continentale vliegreizen over heel Afrika vergemakkelijkt. Beide maatschappijen hebben in het raamwerk van de overeenkomst ruimte gelaten om zich daartoe ook met andere luchtvaartondernemingen op het Afrikaanse vasteland te kunnen verbinden.
Een zelfbenoemde ‘vriend’
De Zuid-Afrikaanse communistische partij (SAKP) begroette de herstart van SAA met een enthousiaste verklaring. SAA heeft volgens de communisten een centrale rol in het landwijde vervoer van personen. Vooral bij langeafstandsvervoer heeft SAA volgens de partij de plicht luchtvervoer te bieden aan arme mensen tegen bodemprijzen.
De werkende klasse wordt, zo betoogt de SAKP in de verklaring, als gevolg van ongelijke ontwikkeling tijdens de apartheid het meest geraakt door de onveiligheid op de Zuid-Afrikaanse wegen, vooral in het vakantieseizoen. En dat moet stoppen. De arbeidersklasse heeft recht op goed openbaar vervoer en de staat moet daarin een leidende rol spelen, aldus de communisten. Dat gewerkt wordt aan deelname van een marktpartij in SAA, betreuren zij dan ook ten zeerste.
South African Airways heeft niet officieel gereageerd, maar informeel wel verduidelijkt dat geen ambities te hebben om een prijsvechter te worden.
En onvolledig toezicht op South African Airways
Up in the Sky meldde op 13 augustus dat SAA weer een vliegvergunning kreeg. Inmiddels duiken in de Zuid-Afrikaanse pers berichten op over ontbrekende licenties. De in augustus verstrekte vliegvergunning is van SACAA (South African Civil Aviation Authority) en betreft de vliegveiligheid.
Wat ontbreekt zijn vergunningen voor het exploiteren van nationale, regionale en internationale lijndiensten. De twee raden die deze vergunningen verstrekken worden periodiek herbenoemd. Dat is in maart 2021 niet gebeurd. De minister van Transport is dit vergeten, volgens de Zuid-Afrikaanse pers.
In plaats van raden te (her)benoemen heeft de minister van Vervoer wel een ministerieel bevel uitgevaardigd op grond waarvan vliegmaatschappijen hun bestaande lijndiensten kunnen blijven exploiteren. Over toezicht door luchtvaartautoriteiten en verdeling van de beschikbare vliegverbindingen wordt niet gerept.