Deur gecrashte KLM-helikopter boven water na 24 jaar

Vrijwel zeker is een op het strand aangetroffen deur afkomstig van de KLM-Sikorsky S-76 die op 20 december 1997 in de Noordzee neerstortte, 75 kilometer ten noordwesten van Den Helder.

Max Willems, studente Mariene Biologie, maakt dikwijls strandwandelingen waarbij ze de vloedlijn afloopt om aangespoelde krabben te inventariseren. En passant ruimt ze ook afval op. ‘Ik vind vaker gekke dingen. Een kunstgebit, een koelkastdeur. Maar zoiets had ik nog nooit gezien’, vertelt ze aan het Noordhollands Dagblad over haar recente vondst op het strand tussen Wassenaar en Scheveningen. ‘Ik dacht eerst aan een stuk van een schip, dat spoelt wel vaker aan. Maar toen zag ik een plaatje met Switch to normal for flight en Door handling, stricktly crew only. Toen bedacht ik dat het een stuk van een vliegtuig moest zijn.’ Willems maakte foto’s die ze naar de politie stuurde. Bang dat iemand anders het brokstuk zou meenemen was ze niet omdat het zich ruim drie kilometer verwijderd bevond van een strandopgang waar je met de auto kunt komen.

Gelieerd aan KLM

Eenmaal thuis kreeg Willems een telefoontje van de politie. Die ging het brokstuk meteen ophalen. Haar vader, aan wie ze de foto’s ook had gestuurd, reageerde eveneens. Hij wist het merkje van de producent die hij erop had aangetroffen, Sikorsky, via een speurtocht op het internet te liëren aan KLM, dat ooit helikopters kocht van deze fabrikant. De blauwe kleuren van de deur correspondeerden bovendien met de kleur waarvan deze maatschappij haar toestellen sinds eind 1971 voorziet. Ook een productiedatum ontbrak niet op het brokstuk: Feb 18, 198X. Op de foto’s die Willems op Twitter zette kwamen meteen suggesties. ‘Zelf had ik via Google een verslag gevonden van de helikoptercrash in 1997 bij Den Helder en deze suggestie kreeg ik ook van iemand anders op Twitter’, vertelt Willems.

Geen verder onderzoek

Algauw kreeg Willems telefoon van de politie die de vermoedens bevestigde. Verondersteld wordt dat het brokstuk een tijd op de bodem van de zee heeft gelegen en bijvoorbeeld door een visnet omhoog is getrokken en met vloed op het strand van Scheveningen belandde. ‘Een bijzondere vondst’, aldus Dennis Janus, woordvoerder van de landelijke eenheid van politie. Hij is er vrijwel zeker van dat de deur, althans wat daarvan over is, afkomstig is van de bij Den Helder verongelukte PH-KHB. ‘Ik zeg vrijwel zeker omdat wij er verder geen onderzoek naar doen.’ Als reden geeft hij aan dat het geen recent incident betreft waar naar nog lopend onderzoek plaatsvindt. Ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid ziet daar desgevraagd geen reden toe. ‘Onze sterke vermoedens (dat het de PH-KHB betreft. red) baseren we op de aanslag, de zeepokken en de mosselen die we aantroffen op de deur’, zegt Janus. ‘Die passen bij iets dat al heel lang in zee ligt. De deur heeft met eb en vloed waarschijnlijk lang over de bodem geschoven. Dan krijg je schuurplekken.’

KLM Noordzeehelikopters

KLM Noordzeehelikopters, ook bekend als KLM Helikopters, werd in 1965 opgericht. De honderd procent dochter van KLM leverde ondersteuningsvluchten van en naar offshore platformen, charter-, opsporings- en reddingsvluchten. Initieel werd geopereerd vanaf Schiphol-Oost maar als snel werd uitgeweken naar een tijdelijke helihaven bij Den Helder, dat zich veel dichter bij de platformen bevond. ‘s Morgens vertrokken de helikopters vanaf Schiphol-Oost om aan het einde van de daglichtperiode weer terug te keren. Later opereerde KLM Helikopters vooral vanaf een civiele terminal op het tot dan toe militaire vliegveld. Ruim tachtig procent van de vluchten stond in het teken van olie- en gaswinning op de Noordzee. Dagelijks werden zo’n 3.000 passagiers vervoerd. In 1978 bestond de vloot uit zeven Sikorsky S-61N’s, vier Sikorsky S-76B’s, twee Sikorsky S-58T’s en twee MBB BO 105’s. Het bedrijf breidde zich in 1991 uit toen Era Helicopters er een aandeel van 49 procent in nam. In 1995 ontstond als gevolg van toenemende concurrentie intensieve samenwerking met Schreiner bij de dienstverlening ten behoeve van het Rotterdamse loodswezen. KLM/ERA Helikopters beëindigde haar operaties in 1998 met een verkoop aan Schreiner Airways.

Te laat

Op 20 december 1997 voerde de PH-KHB een reeks shuttlevluchtvluchten uit tussen platforms boven de Noordzee in het K5- en Pentacon-veldgebied. Tijdens de vijfde sortie, na zonsondergang en in donkere nachtomstandigheden, resulteerde de laatste nadering van productieplatform L7-A in een doorstart. Na een bocht naar links werd een tweede nadering ingezet. Na vermogensreductie tot verlies van hoogte en snelheid in relatief korte tijd, verloor de helikopter bijna alle voorwaartse snelheid en maakte een steile afdaling richting zee. Het besef van de situatie waarin ze inmiddels zaten kwam te laat. De machine belandde in het water. De acht inzittenden speelden het klaar om het luchtvoertuig te verlaten, maar ze slaagden er niet in de interne reddingsvlotten te lanceren. Ze konden weliswaar op de omgekeerde helikopter klimmen, maar die zonk al na ongeveer tien minuten. Een bevoorradingsschip pikte de drenkelingen ongeveer een uur later op. Een van hen was inmiddels gestorven als gevolg van onderkoeling en verdrinking.

Niet de enige

De PH-KHB was niet de eerste KLM-helikopter die in de Noordzee neerstortte. Op 10 mei 1974 was een Sikorsky S-61N, registratie PH-NZC, op weg naar het booreiland Chaparral toen een van de vijf rotorbladen afbrak. Alle zes inzittenden kwamen bij deze crash om het leven.