Close Menu
  • Home
  • Recent
  • NL Nieuws
  • Achtergrond
  • Editors’ Choice
  • Rubrieken
    • Analyse
    • Boeken
    • Column
    • Foto-artikel
    • Historische Luchtvaart
    • Interview
    • Longread
    • Militair
    • Opinie
    • Podcast
    • Travel
  • Webshop
  • Werken in de Luchtvaart
  • Account
Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn YouTube WhatsApp
  • Over Up in the Sky
  • Vacature plaatsen
  • Adverteren
  • Team
  • Tip de redactie
  • Contact
Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn YouTube WhatsApp
Login
0 Winkelmandje
Up in the SkyUp in the Sky
  • Home
  • Recent
  • NL Nieuws

    KLM: ‘We hebben op dit moment drie gaten’

    23/06/2025

    Balletje ligt bij Eindhoven Airport

    22/06/2025

    Trump-karavaan op Schiphol aangekomen

    22/06/2025

    Air India grijpt na 787-crash in op Schiphol

    21/06/2025

    Schiphol sleept zonnepark voor de rechter

    20/06/2025
  • Achtergrond

    Slot in Marokko: de koning krijgt voorrang | Column

    21/06/2025

    Fokker moest plat

    21/06/2025

    Veteranentranen | Column Goof

    15/06/2025

    KLM-avontuur: nachtelijk zeilen

    14/06/2025

    De meest briljante Nederlandse vliegtuigbouwer? | Interview

    14/06/2025
  • Editors’ choice

    Air India-CEO geeft details over gecrashte 787

    23/06/2025

    KLM: ‘We hebben op dit moment drie gaten’

    23/06/2025

    Balletje ligt bij Eindhoven Airport

    22/06/2025

    Air India grijpt na 787-crash in op Schiphol

    21/06/2025

    Fokker moest plat

    21/06/2025
  • Rubrieken
    • Analyse
    • Boeken
    • Column
    • Foto-artikel
    • Historische Luchtvaart
    • Interview
    • Militair
    • Longread
    • Opinie
    • Podcast
    • Travel
  • Webshop
  • Werken in de Luchtvaart
Up in the SkyUp in the Sky
Home»Algemeen»Naast het nieuws»Achtergrond»Hoe de luchtmacht 105 straaljagers van Canada naar Nederland vloog
Achtergrond

Hoe de luchtmacht 105 straaljagers van Canada naar Nederland vloog

Leonard van den BroekDoor Leonard van den Broek09/01/2022Leestijd: 7 minuten
Facebook WhatsApp Twitter LinkedIn Email
© Koninklijke Luchtmacht
Delen
Facebook WhatsApp Twitter LinkedIn Email

De Nederlandse F-16’s worden nu langzamerhand vervangen door een veertigtal F-35’s. Ruim vijftig jaar geleden, tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog, was meer dan honderd F-104 Starfighters voor Nederland nog niet voldoende. Destijds besloot de Nederlandse regering om nog eens 105 straaljagers van het type F-5 aan te schaffen. Uiteindelijk zou het toestel tot 1991 in dienst blijven bij de Koninklijke Luchtmacht en bekend worden onder de aanduiding NF-5.

Halverwege de jaren zestig zocht Nederland een nieuw gevechtsvliegtuig ter vervanging van de verouderde F-84F Thunderstreak jachtbommenwerpers. Tijdens de selectieprocedure werd samengewerkt met België, maar uiteindelijk kozen beide landen ieder toch voor een ander vliegtuigtype. De Belgen voor de Franse Dassault Mirage V, Nederland voor de Amerikaanse Northrop F-5.

F-84F Thunderstreak, tentoongesteld in het NMM te Soesterberg © Leonard van den Broek

Canada

Omdat de Northrop F-5A niet aan alle wensen van de Koninklijke luchtmacht voldeed, wilde Nederland een aantal modificaties laten uitvoeren. In tegenstelling tot het Amerikaanse Northrop, was vliegtuigfabriek Canadair wél bereid om het volledige modificatieprogramma voor Nederland te verrichten. Deze Canadese firma bouwde de F-5 al in licentie voor de Canadese luchtmacht. Veel van de gewenste wijzigingen, zoals een sterkere J85 motor, waren al toegepast op de Canadese CF-5 toestellen. De Nederlandse F-5 versie, aangeduid als NF-5, kreeg verder onder meer versterkte vleugels, Doppler navigatieradar, een uitschuifbare neuswielpoot  en een versterkte cockpitvoorruit.

NF-5A K-3061 van 315 squadron, landend op de vliegbasis Twenthe in 1973 © Hans Sloot

High Flight

De luchtmacht stond wel voor een uitdaging: hoe komen de toestellen naar Nederland? Vervoer per schip of als luchtvracht was te kostbaar, omdat de toestellen gedemonteerd zouden moeten worden en na transport weer in elkaar gezet. Uiteindelijk werd gekozen om alle 105 vliegtuigen door Nederlandse piloten te laten overvliegen vanuit Canada. Dit was niet eenvoudig, want Nederland had geen ervaring met dit soort ferryvluchten op grote schaal. Bovendien waren de NF-5’s niet uitgerust om tijdens de vlucht te worden bijgetankt. Op het lange traject van Canada naar Nederland waren dan ook diverse tussenstops nodig in Canada, Groenland, IJsland en Schotland. De hele operatie kreeg de codenaam: ‘High Flight’.

NF-5B met het embleem van 314 squadron op de staart © Hans Sloot

Omscholing

Allereerst moesten de Nederlandse jachtvliegers hun omscholing nog volgen op de NF-5. De meeste Nederlandse piloten kregen hun conversietraining bij de Canadese luchtmacht, op de vliegbasis Cold Lake. De eerste groep die in 1969 de cursus volgde, was binnen twee weken al solo op de Canadese CF-5. Na nog eens twee weken was de hele cursus afgerond. Op de Canadese vliegbasis Bagotville was intussen een detachement van Nederlandse luchtmachttechnici neergestreken. Ook deze technici waren getraind door de Canadese luchtmacht op Cold Lake. Tussen eind 1969 en begin 1972 zouden de Nederlandse techneuten bij toerbeurt op Bagotville aanwezig zijn, ter ondersteuning van de ferryvluchten.

Twee NF-5A’s op het platform van de vliegbasis Twenthe in 1972 © Hans Sloot

Ontevreden

De nieuw afgeleverde toestellen werden door Nederlandse vliegers opgehaald bij de Canadair-fabriek bij Montreal en overgevlogen naar Bagotville. Vanaf deze locatie werden eerst een groot aantal testvluchten uitgevoerd, de zogeheten ‘shake down flights’. Op deze manier kwamen eventuele gebreken aan het licht en konden ‘in-flight emergencies’ tijdens de ferryvluchten worden voorkomen. Zo bleek op een bepaald moment dat een ontevreden werknemer van Canadair sabotage had gepleegd. Hij had bij verschillende toestellen elektrische leidingen doorgeknipt, waaronder een Nederlandse NF-5.

Formatielanding van NF-5B en NF-5A © Hans Sloot

Groenland

Op 7 november 1969 voerde de luchtmacht de eerste ‘High Flight’-ferryvlucht uit, met vier tweezits NF-5B’s. Vanaf Bagotville werd eerst naar Goose Bay gevlogen in Oost-Canada. Het langste deel van de overtocht was het stuk van Goose Bay naar de vliegbasis Søndrestrøm (Søndre Strømfjord, het huidige Kangerlussuaq) op Groenland, een vlucht van 1.600 kilometer. Vanaf Søndrestrøm vloog men verder naar Keflavik op IJsland en dan via de Schotse vliegbasis RAF Lossiemouth naar Nederland.

NF-5A van 315 squadron op vliegbasis Twenthe © Hans Sloot

Voorwaarden

Ongeveer eens per anderhalve maand werd een ferryvlucht gemaakt, meestal met vier of zes toestellen. Een veiligheidseis van de Amerikanen van de verantwoordelijke Delivery Group was dat de overtocht altijd in “pairs” uitgevoerd diende te worden. Slechts één High Flight werd met een oneven aantal NF-5’s gerealiseerd, onvermijdelijk als 105 toestellen moeten overvliegen. Voordat de overtocht kon worden gestart vanaf Bagotville, moest aan een groot aantal voorwaarden worden voldaan. Niet alleen moesten de vliegers en vliegtuigen in goede conditie zijn, maar ook werden eisen gesteld aan de weersomstandigheden. Zowel op Goose Bay als op Søndrestrøm moest het weer in orde zijn. Daarnaast was er voor de vlucht naar Groenland een tailwind nodig van minimaal 20 knopen, anders zouden de NF-5’s deze afstand niet kunnen overbruggen!

NF-5A K-3001 was de eerste Nederlandse NF-5 en werd gebruikt door de ‘Testgroep KLu’ © Hans Sloot

Duckbutt

Een ander vereiste was de aanwezigheid van ‘Duckbutt’-reddingsvliegtuigen. Deze speciaal uitgeruste HC-130 Hercules-toestellen konden hulp bieden, mocht een piloot gebruik moeten maken van de schietstoel. Tijdens de eerste High Flight-vluchten waren deze Duckbutts aanwezig tijdens alle drie de grote overtochten boven zee (Canada-Groenland, Groenland-IJsland en IJsland-Schotland). Later werd dit teruggebracht tot alleen de eerste en langste overtocht, van Goose Bay naar Søndrestrøm.

Tussenstops

Met zo’n lange lijst voorwaarden moesten de vliegers op Goose Bay vaak een aantal dagen wachten, voordat alle seinen op ‘groen’ stonden. De tussenstops op IJsland en Schotland duurden meestal maar kort, omdat er veel meer uitwijkmogelijkheden waren. Toch nam de eerste ferryvlucht twaalf dagen in beslag. Gemiddeld bleek de duur van een High Flight-overtocht acht dagen te zijn, de snelste ferryvlucht nam nog altijd een week in beslag. Overigens wisten de luchtmacht in oktober 1970 tijdens goed weer binnen twee weken zo’n achttien kisten in drie flights over te vliegen.

NF-5B K-4030 was de laatst gebouwde NF-5B voor Nederland © Hans Sloot

Incident

Grote incidenten hebben zich bij het overvliegen van de ruim honderd vliegtuigen nooit voorgedaan. Alle toestellen en vliegers bereikten heelhuids Nederland. Toch had de zestiende ‘High Flight’ in september 1971 heel anders kunnen aflopen. De grote oversteek van Canada via Groenland naar IJsland was probleemloos verlopen. Tussen IJsland en Schotland kreeg één van de vliegers last van duizelingen. Vanwege verslechterende weersomstandigheden was terugkeren naar Keflavik geen optie. Tijdens de vlucht ging de conditie van de piloot verder achteruit. Hij reageerde steeds slechter op aanspreken via de radio en maakte een versufte indruk. Bij elke beweging van zijn ogen, hoofd of van het vliegtuig kreeg hij last van hevige duizeligheid. Zelfs naar buiten kijken ging niet. Zijn ‘wingman’ is de rest van de vlucht naast hem blijven vliegen en met aanwijzingen via de radio lukte het de juiste hoogte en koers te behouden. Op deze manier kwam het toch voor elkaar RAF Lossiemouth in Schotland heelhuids te bereiken en zelfs veilig te landen. De problemen bleken veroorzaakt door een plotselinge stoornis in het evenwichtsorgaan van de vlieger.

NF-5A landt met zijn ‘wingman’ op Twenthe © Hans Sloot

Turkije

De twintigste en laatste High Flight landde op 20 maart 1972 op de vliegbasis Twente. Bijna negentien jaar later, op 15 maart 1991, maakten de Nederlandse NF-5’s hun laatste vlucht in dienst van de Koninklijke luchtmacht. 48 NF-5’s kregen vervolgens een tweede leven bij de Turkse luchtmacht. Bijna dertig jaar later heeft Turkije nog altijd een aantal NF-5’s in gebruik bij het demonstratieteam ‘Turkish Stars’. Een beter bewijs van de kwaliteit van de ‘Nederlandse’ NF-5 is nauwelijks denkbaar.

NF-5’s van de Turkish Stars (Luchtmachtdagen 2016, Leeuwarden) © Leonard van den Broek

Met dank aan Hans Sloot, voor het beschikbaar stellen van diverse foto’s van Nederlandse NF-5’s. Voor dit artikel werd met instemming van respectievelijk uitgever en auteur gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

  • Het hoofdstuk over High Flights door Steve Netto, uit het boek ‘Jachtvliegers in de Koude oorlog’ (Martin Leeuwis publicaties, ISBN 9789490008048).
  • Artikel ‘De High Flights’ door Hille Oppedijk, uit Full Stop 11-4.
NF-5B van de Turkish Stars op Volkel in 2007. Deze NF-5 kwam in 1969 als K-4005 met de allereerste High Flight naar Nederland © Leonard van den Broek

Lees ook: Straaljagers en ploegscharen | Longread – Up in the Sky

Waar dit voorjaar enkele actievoerders van Greenpeace een 777 van Air France frisgroen verfden ging het er in 1989 aanzienlijk harder aan toe. Toen namen twee activisten van de Ploegscharenbeweging enkele Northrop F-5 Freedom Fighters lelijk te grazen.. https://t.co/4JHAKgXQJT— Up in the Sky✈ (@UpintheSkyNL) September 18, 2021


Droom jij van een belangrijke rol in het luchtruim?
Dit is je kans!




Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend
VWO

Onderofficier Luchtgevechtsleiding – Werken bij Defensie

Uddel
MBO

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend
canada High Flight Koninklijke Luchtmacht Luchtmacht NF-5 vliegbasis Eindhoven vliegbasis Twenthe
Delen: Facebook WhatsApp Twitter LinkedIn Email Copy Link
Leonard van den Broek
  • Website
  • LinkedIn

Redacteur en fotograaf. Leonard groeide op in Eindhoven waar het vliegverkeer rond het toenmalige Welschap zijn interesse wekte. De afgelopen jaren bezocht Leonard talloze vliegbases in binnen- en buitenland. Zijn specialisatie betreft dan ook de militaire luchtvaart. In het dagelijks leven is Leonard werkzaam als arts bij een GGD.

Gerelateerde Artikelen

Air India-CEO geeft details over gecrashte 787

23/06/2025Redactie

KLM: ‘We hebben op dit moment drie gaten’

23/06/2025Redactie

Balletje ligt bij Eindhoven Airport

22/06/2025Redactie
Recent

Drastische maatregel legt Qatar Airways-vluchten aan banden

23/06/2025

British Airways-crew ‘hele nacht wakker gehouden’

23/06/2025

Staking dreigt bij easyJet in Spanje

23/06/2025
Populair

Douane doet opmerkelijke vondst op Schiphol

19/06/2025

Belgische luchthavens wederom gesloten

16/06/2025

Trump-karavaan op Schiphol aangekomen

22/06/2025

Bedankt

Je ontvangt vanaf nu de nieuwsbrief!

.

Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend
VWO

Onderofficier Luchtgevechtsleiding – Werken bij Defensie

Uddel
MBO
Up in the Sky
Facebook X (Twitter) Instagram YouTube LinkedIn WhatsApp RSS
  • Over Up in the Sky
  • Adverteren
  • Algemene voorwaarden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Manage Consent
  • Flying Insight
  • Contact
© 2025 UpFactory B.V. Alle rechten voorbehouden.

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

Inloggen of account aanmaken

Welkom terug!

Log hieronder in op je account. Een account aanmaken kan bij het plaatsen van een bestelling.

Wachtwoord vergeten?