Het was het grootste vliegtuig ter wereld: de Antonov An-225 ‘Mrija’, Oekraïens voor ‘droom’. Niet voor niets was het een droom voor iedere luchtvaartliefhebber om de Mrija te zien. Als gevolg van zware gevechten en bombardementen kwam de droom op 24 februari echter jammerlijk ten einde.
Op 26 december 2007 deed de luchtreus voor het eerst Schiphol aan. Ik wilde dat graag meemaken. Samen met mijn stiefzoon ging ik eropaf. Ik stalde de auto naast een andere wildparkeerder in de enigszins modderige berm van een landweggetje ergens in de buurt van de Zwanenburgbaan. Tientallen spotters hadden zich er al verzameld, een enkeling met apparatuur in de hand om de gesprekken van cockpitcrews met de toren te kunnen afluisteren, een groot aantal met volledig uitgeruste fotocamera’s, een enkeling met een stalen keukentrap zocht naarstig naar een plek waar het ding stabiel kon staan.
Aanzienlijk vertraagd
De Antonov An-225 was vertraagd, aanzienlijk vertraagd, bleek zelfs nog in Kiev te staan, nee, was toch onderweg. Dik twee uur later liet de luchtreus zich nog steeds niet zien. Ik was niet alleen zielsblij dat ik me extra warm had aangekleed maar ook met de warme chocolademelk die mijn stieflief op het laatste moment nog had meegenomen. Het ware kleumen begon toen de laatste druppels op waren. We stampvoetten om een beetje warm te blijven, sloegen met dezelfde bedoeling onze armen om elkaar heen. Het duurde en het duurde.
‘Zullen we gaan?’, opperde ik zelfs toen ik niets anders meer voelde dan alleen nog koude rillingen. ‘Volgens mij zijn de wielen van die kist in Kiev vastgevroren.’ Stieflief keek bedenkelijk. ‘We hebben al zo lang gewacht, stel dat ie net aankomt nadat wij vertrokken zijn. Dan hebben we al die tijd voor niets gewacht.’ Ik kon moeilijk anders dan hem gelijk geven. Dus gewoon maar blijven wachten. ‘Daar komt ie!’, riep ineens een man. Het bleek een MD-11. Als ik die man daar niet op zou hebben geattendeerd, zou hij na zo’n vijf uur wachten zijn vertrokken zonder ook maar iets van de Oekraïense gigant te hebben gezien.
Bewondering
Om iets voor zevenen doemde de machine eindelijk op. Drie lichtbundels priemden in het inmiddels mistige donker, met de herrie van een drilboor kwam er een immense schim over de mensenmassa heen, in een flits zag ik de twee grote afhangende vleugels, de 32 wielen, het enorme stabilo. Kreten van bewondering stegen op.
Tot op het bot verkleumd maar superblij om dit spektakel te hebben meegemaakt, begaven we ons terug naar de auto. Daar deed zich een heel ander spektakel voor, vertoond door de auto naast de onze. Modder spatte in het rond terwijl de wielen van het voertuig zich al draaiend ingroeven. Drie mannen stapten uit om te duwen. Na de nodige pogingen en met modderschoenen als gevolg van het duwen in de blubber, slaagden zij er uiteindelijk toch in de buurauto weer op het asfalt te krijgen. Gelukkig laten luchtvaartfans elkaar niet staan en hielp het groepje ook ons weer op weg.
Bingo!
Stieflief stelde voor te gaan kijken waar de Mrija zou zijn gestald. Met de verwarming op de hoogste stand gingen we op onderzoek uit. Bij de oprit naar de A4 was het bingo! Goed voorbeeld doet goed volgen en dus parkeerde ik, net als de horde andere vliegtuigspotters in de berm. Stieflief sprong de auto uit in de hoop enkele foto’s te kunnen maken. Hij rende tussen de auto’s door. In mijn achteruitkijkspiegel zag ik een politieauto naderen. Razendsnel startte ik en reed langzaam langs de geparkeerde auto’s, zoekend waar mijn stieflief was gebleven, gedreven door angst om een prent van 240 euro te moeten incasseren.
Meteen toen ik zijn stevige haardos herkende boven zijn blauwe slaapzakjas liet ik het portierraampje zakken en riep zijn naam, gevolgd door de woorden: ‘Kom snel, politie!’ Hij spurtte naar de auto en maakte een snelle sprong naar binnen. Ik gaf een flinke dot gas in de hoop de politie te snel af te zijn geweest. Je weet immers maar nooit of de Heilige Hermandad je nummerbord heeft gefotografeerd. Dat bleek dit keer niet het geval. Het is de enige keer dat ik de Antonov An-225 in het echt heb gezien.
© I, Ramirez HUN, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Brug bij Mostar
Nu zie ik beelden van dat bijzondere toestel, uitgebrand. Het eerste nieuws over de vernietiging van dit bijzondere toestel deed me denken aan de brug bij Mostar, de Stari Most, die tijdens de Balkan-oorlog in 1993 werd verwoest. In een moment van plotseling verenigd verdriet stonden Bosniërs en Kroaten stil bij wat er nog restte van die eeuwenoude brug. In 2001 nam de herbouw een aanvang, waarbij zo veel mogelijk gebruik werd gemaakt van de originele stenen die uit de Neretva werden gevist. Drie jaar later volgde de feestelijke opening.
Verbinding tussen mensen
Zowel bruggen als vliegtuigen zorgen voor verbinding, verbinding tussen mensen. De in de jaren ’80 gebouwde Mrija, werd oorspronkelijk gebouwd voor het vervoer van ruimtevaartuigen, de tegenhanger van het Amerikaanse Spaceshuttleprogramma. In 1989 was de Antonov An-225 met de Boeran op haar rug dé bezienswaardigheid van de vliegshow op Le Bourget bij Parijs. In 1991 was zij wederom present op Le Bourget, nu zonder Boeran, en van binnen ingericht als reclamestand voor de net gedesovjetiseerde Antonov. Door de politieke ontwikkelingen in de Sovjet-Unie vielen de meeste financiën weg, waarop de luchtreus voor jaren in de hangar verdween. Tien jaar later was de 225 terug, gemoderniseerd en in bedrijf als oversized cargo plane bij Antonov Airlines.
‘De machine deed tijdens een of twee dagen van de Salon een show!’, vertelt Peter Bakema, fotograaf bij Up in the Sky. ‘Het opstarten en manoeuvreren van het gevaarte kostte nogal wat tijd en de zuidelijke start- en landingsbaan van het naburige Paris-CDG was tijdens de hele procedure gesloten omdat de “draaicirkel” van Mrija natuurlijk enorm was. Er werd gestart vanaf een ver van het publiek gelegen startbaan en daarna zagen we de machine een grote boog maken om een keer met de wielen in, en een keer met de wielen uit, laag voorbij te komen alvorens de landing werd ingezet.’ De 640 ton zware luchtreus bewees vervolgens herhaaldelijk haar diensten voor goederentransporten en humanitaire missies. In verband met de coronapandemie leverde zij nog een stevige bijdrage aan het vervoer van medisch materiaal en vaccins. Ook in de afgelopen maanden vloog de machine veelvuldig tussen China en Europa. Haar laatste vlucht dateert van 5 februari en ging van het Deense Billund naar de thuishaven Hostomel.
Restauratie
Voor elke vliegtuigliefhebber is de vernietiging van de Antonov An-225 een triest feit. Ook in Oekraïne leidt het verlies van dit veertig jaar oude monument in de luchtvaart tot de nodige emoties. ‘De Russische bezetter heeft het kroonjuweel van de Oekraïense luchtvaart vernietigd’, berichtte Ukroboronprom, een Oekraïens concern van de defensie-industrie. Ukroboronprom heeft laten weten van plan te zijn het vliegtuig te herstellen waarvoor Rusland de rekening gepresenteerd zal krijgen. ‘Mrija zal zeker herboren worden. De restauratie zal meer dan 3 miljard dollar kosten en duurt meer dan 5 jaar. Ons doel is om te garanderen dat de Russische federatie alle kosten dekt’, aldus Ukroboronprom.
Dmytro Kuleba, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, meldde: ‘Rusland mag onze Mrija vernietigd hebben. Maar ze zullen nooit onze droom van een sterke, vrije en democratische Europese staat vernietigen. We zullen overwinnen!’ De Mrija stond voor onderhoud op luchthaven Hostomel, ook wel bekend als Airport Antonov, toen de Russen op 24 februari jl. haar thuishaven met bommen bestookten. Antonov Airlines vertelde drie dagen later dat een van de zes motoren voor onderhoud van het toestel was gehaald waardoor het onmogelijk was het vliegtuig in veiligheid te brengen.
Een uniek stukje luchtvaartgeschiedenis!
Dertig jaar lang vloog de PH-BFG in het KLM-blauw de wereld over. In 2019 ging ze met pensioen, maar nu is ze voor eventjes terug 💙✈️ Bestellen kan via de webshop van Up in the Sky
