Het is zo dat per afgelegde kilometer op de korte afstand treinverkeer doorgaans minder CO2 uitstoot dan vliegverkeer. Een nieuw onderzoek brengt nu echter naar voren dat de voordelen van het omzetten van korteafstandsvluchten in treintrajecten nauwelijks voordelen biedt.
Door de wereldwijd steeds ambitieuzere duurzaamheidsdoelstellingen, met name op het gebied van emissies, ligt de transportsector onder een vergrootglas. Zo ook de luchtvaart. Een van de veelgehoorde oplossingen is de vervanging van korte afstandsvluchten door de trein. Dit plan wordt veelal aangemoedigd en ondersteund door investeringen in de spoorwegen en extra belasting van korteafstandsvluchten.
Ecologische voetafdruk spooraanleg
Een nieuw onderzoek in opdracht van brancheorganisaties in de luchtvaartsector door consultancybureau Oxera, wijst echter uit dat spoorwegverkeer maar beperkt een alternatief kan zijn voor de luchtvaart. Het onderzoek genaamd Short-haul flying and sustainable connectivity benadrukt dat de voorgestelde situatie veel ingewikkelder is dan simpelweg van het ene transportmiddel op het andere overstappen. Het aanleggen van nieuwe spoorwegnetwerken heeft een hoge ecologische voetafdruk door de productie van staal en cement eerder in de keten. Ook de brandstoffen die hierbij worden gebruikt worden nu meegerekend. Ook heeft het onderzoek aandacht voor de aanzienlijke impact die het heeft op de biodiversiteit en de mogelijke schade die berokkend wordt aan de leefomgeving van organismen.
Men moet met talloze factoren rekening houden. Van alle uitstoot door de luchtvaart in de EU komt één tot twee procent voor de rekening van vluchten onder de 500 km in lengte. Gedwongen transitie van de lucht naar het spoor betekent hier dus geen doorslaggevende verandering. Wanneer vliegverkeer op de korte afstand wordt ingeperkt betekent dit dat deze tak van luchtvaart niet langer innovatief kan bijdragen. Doordat korteafstandsvliegtuigen gemiddeld minder lang meegaan dan vliegtuigen voor bijvoorbeeld intercontinentaal vliegverkeer is de doorloop groter en fungeren deze kleinere toestellen vaak als innovatief testplatform voor de grote vliegtuigfabrikanten.
Daarnaast is het zo dat treinverkeer alleen loont wanneer er sprake is van grote aantallen passagiers op een korte afstand. Ook in regio’s waar geen goede spoorverbindingen en hogesnelheidslijnen zijn gaat dit economisch in ieder geval lastig te verkopen zijn. Ook is het gedrag van de consument in een situatie van gedwongen transitie nog altijd onzeker. Speculeren wat de reiziger kiest als vervoersmiddel kan maar wellicht laat deze zowel de trein als het vliegtuig links liggen en stapt hij/zij in de auto.
Tegen de tijd dat de spoorwegen een volwaardig alternatief zijn voor de korteafstandsvluchten heeft de luchtvaart dusdanige stappen gemaakt op het gebied van verduurzaming dat van een groot verschil in het voordeel van de spoorwegen geen sprake kan zijn, zo is de verwachting. Hybride vliegtuigen zullen op de regionale trajecten naar schatting vanaf 2030 commercieel worden ingezet en daarmee zullen de CO2-emissies van deze routes met zo’n 50% worden ingeperkt, aldus het onderzoek.
Maatschappelijk
Naast de millieugerelateerde argumenten wordt ook de maatschappelijke en economische rol van de luchtvaartsector benoemd. Zo’n vijf miljoen banen in de Europese Unie zijn gerelateerd aan de luchtvaart en de sector is goed voor een aandeel van 110 miljard euro van het Europese BBP. Daarnaast draagt de verbinding via luchthavens bij aan Europese cohesie, en dat is in deze tijd zeker niet onbelangrijk.