Nu de discussie over het nut van een vliegtaks weer volop bezig is zijn van beide kanten steeds weer dezelfde argumenten te horen. Het verhogen, of überhaupt het bestaan, van de vliegtaks zou aan de ene kant vliegen elitair maken. Aan de andere kant zou zo’n belasting ervoor zorgen dat het gebruik van de trein aantrekkelijker wordt.
De trein: goedkoper en sneller
De reistijden naar grote Europese steden per trein zijn vaak nog relatief lang wanneer die vergeleken worden met de reistijd per vliegtuig. Daarvoor zijn verschillende oplossingen bedacht. Zo rijden er tegenwoordig weer nachttreinen van Amsterdam naar Zürich en Wenen. Naar sommige steden biedt de trein al wel een goed alternatief. De tijdswinst per vliegtuig van Amsterdam naar Londen is beperkt en de trein tussen Amsterdam en Parijs is zelfs sneller dan het vliegtuig, wanneer rekening wordt gehouden met reistijden naar de stadscentra en wachttijden op het vliegveld.
Over de vluchten tussen Amsterdam en Parijs wordt al langer gezegd dat die hun bestaansrecht alleen nog ontlenen aan de transferpassagiers. Doorgaans is het immers duurder om tussen de twee steden te vliegen, en met inachtneming van de tijd tussen het inchecken en het boarden duurt het vaak ook nog eens langer. Bovendien maakt de Thalys meerdere stops onderweg, waardoor reizigers uit bijvoorbeeld Den Haag de trein snel kunnen bereiken.
Ministers met het vliegtuig
Met meer dan tien treinen per dag en aantrekkelijk geprijsde tickets lijkt het dan echt zo te zijn dat de trein het vliegtuig, in ieder geval op deze route, heeft verslagen. KLM offert zelfs een extra dagelijkse vlucht op ten behoeve van de Thalys. Toch is niet iedereen overtuigd: Nederlandse ministers pakken zelf nog altijd liever het vliegtuig. Waarom zou je immers met de trein reizen als je, op kosten van de belastingbetaler, ook geregeld een Boeing 737 op en neer kan laten pendelen naar Parijs?
Hoewel er niet al te vaak wordt gesproken over de vluchten die het regeringstoestel uitvoert, is het wel mogelijk het vliegtuig te volgen. Het zendt namelijk een ADS-B signaal uit dat kan worden ontvangen en gebruikt om de locatie ervan te delen op diverse trackingswebsites. Ook is het toestel te volgen via Twitter, waarop duidelijk te zien is hoe vaak er wordt gevolgen over afstanden die per trein net zo goed, of zelfs beter, te overbruggen zijn.
Nu begrijp ik natuurlijk dat minister Hoekstra niet op een klapbed in de nachttrein wil slapen, maar de trein naar Parijs zou toch echt comfortabel genoeg moeten zijn. Daarnaast is de vlucht relatief lang bezig met klimmen en dalen: aan boord kan er dus maar beperkt gewerkt worden, terwijl dat in de trein juist geen enkel probleem zou zijn.
Ondanks de verbeteringen die KLM en de Thalys momenteel proberen te implementeren ben ik persoonlijk huiverig om een treinreis te boeken die aansluit op een vlucht. Hoofdzakelijk komt dat natuurlijk door mijn liefde voor luchtvaart: de korte vlucht tussen Amsterdam en Parijs is voor mij als een excursie. Maar een andere belangrijke factor is dat het toch wat ‘spannend’ voelt om een dergelijke verbinding te boeken. Wat als de trein vertraagd is en er (te) weinig tijd over is op Schiphol? Uiteraard kan een vlucht evenzeer vertraging oplopen, maar toch ervaar ik het als een groter risico wanneer een treinverbinding moet aansluiten op een vlucht.
Honderd euro duurder
Met een vliegtaks van 24 euro zou het gemiddelde Nederlandse gezin ongeveer honderd euro extra betalen om een vliegvakantie te maken. Ondertussen worden ook de vliegtickets zelf steeds duurder, evenals een hoop andere vakantiekosten. Misschien betekent de hogere belasting niet direct dat gezinnen massaal thuisblijven, maar de optelsom zal het vakantieplezier wel verminderen nu er minder budget overblijft om uit eten te gaan of excursies te maken. Wie met het gezin op vakantie gaat, en dus gebonden is aan schoolvakanties, betaalt bovendien vaak al relatief veel voor een vliegticket. Ondertussen zullen de frequent flyers die al dan niet op kosten van hun bedrijf geregeld vliegen en/of vakantiedagen opnemen voor hun trip, zich waarschijnlijk juist niet laten tegenhouden door de hogere vliegtaks.
Al met al is een groot deel van de korte vluchten natuurlijk te vervangen door treinverbindingen, zeker als de reiziger in kwestie niet overstapt, maar van A naar B reist. Maar of een extra belasting daaraan bijdraagt is nog maar de vraag. Voor veel Nederlanders zijn de luchthavens van Brussel en Düsseldorf net zo dichtbij of zelfs dichterbij dan Schiphol. Gaat een extra belasting hun vlieggedrag dan echt veranderen? Minister Kaag lijkt terloops de eerdere vliegbelasting die bestond tussen 1 juli 2008 en 1 juli 2009 even te zijn vergeten. Gelet op de effecten van de vliegbelasting in die periode, die resulteerden in een spoedige afschaffing ervan, kan het volgende worden geconcludeerd:
De vliegbelasting heeft een duidelijk negatief effect gehad op het aantal reizigers dat vertrekt vanaf Nederlandse vliegvelden, met name vanaf Schiphol. De belangrijkste luchthavens waar reizigers naar uitweken, waren Düsseldorf, Weeze en Brussel. De vliegbelasting versterkte twee ontwikkelingen die al langer aan de gang zijn: reizigers uit vooral het oosten en zuiden van Nederland vliegen steeds vaker vanaf buitenlandse luchthavens en reizigers maken steeds meer gebruik van zogenoemde lowcostmaatschappijen als Ryanair.Bron: ‘Effecten van de vliegbelasting: gedragsreacties van reizigers, luchtvaartmaatschappijen en luchthavens’
Dit is niet mijn conclusie, het is een extract afkomstig van de website van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, uit een onderzoek naar de vliegtaks dat op verzoek van het ministerie zelf is uitgevoerd.
Goede voorbeeld
Wat ook helpt is de PH-GOV niet als pendelbus te gebruiken. Zo kwam vorig jaar naar buiten dat minister Kaag, destijds minister van Buitenlandse Zaken, met de PH-GOV van Amsterdam naar Luxemburg was gevlogen. Het toestel vloog vervolgens leeg terug naar Amsterdam om de volgende dag weer leeg naar Luxemburg te vliegen waar ze werd opgehaald. En dat terwijl Luxemburg slechts een aantal uurtjes rijden is vanuit Den Haag.
Als het doel van de regering écht is burgers vaker te laten kiezen voor andere, ‘groene’ reismethoden, dan is het misschien tijd om zelf het goede voorbeeld geven. Ik hoop dan ook van harte dat de minister voortaan eerst zelf eens de trein pakt alvorens de Nederlandse burger de les te lezen.
Wil u een opiniestuk insturen? Dat kan! Stuur uw bijdrage in via [email protected] of het contactformulier, dan neemt onze redactie uw artikel in overweging!