Het hoofd van de Algemene Rekenkamer van Zuid-Afrika heeft vastgesteld dat 70% van de uitgaven van South African Airways in het boekjaar 2017/18 ‘onreglementair’ waren. Dat betekent dat de uitgaven niet gedaan zijn volgens de voorgeschreven procedures en/of niet valt na te gaan waarvoor, aan wie en met welk resultaat.
Die conclusie staat in een langverwacht jaarverslag van de Rekenkamer over het staatsbedrijf. Op een begroting van bijna 2 miljard euro werd ruim 1,36 miljard euro onderhands besteed, zonder de verplichte aanbestedingsprocedures of zonder dat kon worden nagegaan waaraan. De luchtvaartmaatschappij leed in dat boekjaar 335 miljoen euro verlies. Het cumulatieve verlies van SAA was op 31 maart 2018 opgelopen tot 2,3 miljard euro.
Grootschalige plundering
Het verslag is een illustratie van de grootschalige plundering van staatsbezit (‘staatskaping’) gedurende het regime van president Zuma (2009 – 2018). In het eerste deel van het eindrapport uit februari van de commissie die dat onderzocht, figureert SAA prominent. Voorts komt het verslag tegemoet aan een van de grieven van de vakbonden die kritisch kijken naar SAA, dat bij gebrek aan jaarverslagen niet is na te gaan of het na de herstart beter gaat met SAA.
Het hoofd van de Algemene Rekenkamer stelde dat ondanks de grote financiële injectie van de staat in 2020 (ruim 600 miljoen euro en toezeggingen tot 200 miljoen euro) de levensvatbaarheid van de inmiddels flink afgeslankte luchtvaartmaatschappij nog geenszins vaststaat.
Geen blaam
South African Airways zelf wijt het verlies in boekjaar 2017/18 aan het ook thans nog groeiende marktaandeel van haar budgetdochter Mango en andere prijsvechters. De luchtvaartmaatschappij onderstreepte in een verklaring dat de huidige interim directie geen blaam treft voor de resultaten die de Rekenkamer heeft vastgesteld.
Bert Zegger
Verschillend
VWO