De Defensienota 2022 die vorige week gepresenteerd werd, behelst een grootschalige investering in Defensie. Tot en met 2025 gaat er 14,8 miljard euro extra besteed worden, zowel aan materieel als aan personeel. In 2024 en 2025 voldoet Nederland hiermee aan de NAVO-norm van 2% van het bruto binnenlands product. Wat betekenen deze investeringen voor de Koninklijke Luchtmacht?
De meest opvallende keuze betreft de aanschaf van extra toestellen. Ook zijn er moderniseringsprogramma’s voor diverse toestellen opgenomen in de Defensienota. Verder wordt geld gereserveerd voor de aanschaf van nieuwe bewapening, onder meer voor de F-35. De ingezette verandering van organisatiestructuur bij de luchtmacht wordt de komende jaren afgerond.
F-35
Er worden zes extra F-35’s aangeschaft, waarmee het totale aantal op 52 komt. Acht hiervan staan permanent in de Verenigde Staten gestationeerd voor de opleiding van nieuwe vliegers. Het is de bedoeling een derde squadron uit te rusten met de F-35, naast 322 squadron op Leeuwarden en 313 squadron om Volkel. Mogelijk zal 312 squadron op Volkel, dat nu nog met de F-16 vliegt, vanaf 2024 overgaan op de F-35.
Het aantal onbemande toestellen wordt volgens de Defensienota eveneens uitgebreid. Van de MQ-9 Reaper worden nog eens vier exemplaren aangeschaft. De afluistercapaciteit (‘signals intelligence’) en communicatiemogelijkheden van de Reaper worden verbeterd. Ook gaat de MQ-9 bewapend worden.
Helikopters
Wat betreft de helikoptervloot is er een duidelijke koerswijziging vergeleken met enkele jaren geleden. De Cougar middelzware transporthelikopters zijn nu zo’n 25 jaar in gebruik. Vanwege grootschalige bezuinigingen zouden de Cougars vanaf 2011 vroegtijdig uit dienst worden genomen. Door problemen met de inzetbaarheid van de NH-90 bleven de Cougars toch in gebruik. Rond 2030 zouden de Cougars met pensioen gaan, zonder te worden vervangen door een andere helikopter. Volgens de nieuwste defensieplannen gaan de Cougar-helikopters de komende jaren meer ingezet worden voor ‘special operations forces’. Op termijn wordt de Cougar dan vervangen door een ‘medium utility helicopter’ die geschikter is voor deze special forces. Duitsland gebruikt hiervoor de Airbus H145M, Frankrijk heeft de Airbus H225M Caracal. De H225 is een gemoderniseerde variant van de Cougar. Andere kandidaten zijn de NH-90 en de Sikorsky H-60 Blackhawk.
Luchttransport
De tactische luchttransportvloot bestaat op dit moment uit vier C-130 Hercules-transporttoestellen. Vanwege de leeftijd van deze toestellen (tussen de 28 en 42 jaar oud), is Defensie al op zoek naar vervanging. In de nieuwe plannen is ruimte gemaakt voor extra transportcapaciteit. Dit betekent dat de vier oude Herculessen zullen worden vervangen door vijf nieuwe transportvliegtuigen. De Lockheed C-130J Super Hercules lijkt het meest kansrijk. Voor de vervanging van de Gulfstream IV door een ander regeringstoestel is ook budget gereserveerd dit jaar.
De komende jaren zullen voor de F-35 twee typen luchtdoelraket worden aangeschaft. Omdat de munitie voor het boordkanon van de F-35 niet hetzelfde is als van de F-16, is hier ook specifiek geld voor uitgetrokken. Op de langere termijn gaat Defensie ook nieuwe lucht-grondbewapening aanschaffen voor de F-35, dit zijn bijvoorbeeld de zogenaamde ‘slimme bommen’, blijkt uit de Defensienota.
Modernisering en transitie
Sommige moderniseringsprogramma’s die al zijn begonnen, zijn ook opgenomen in de Defensienota. Zo loopt de ‘remanufacture‘ van de Apache-helikopters de komende jaren nog door. Binnen enkele jaren zal verder worden begonnen met een ‘mid life update’ van de NH90 maritieme helikopters. Voor de helikopters en transportvliegtuigen gaat ook extra zelfbeschermingsapparatuur worden aangeschaft, die de toestellen minder kwetsbaar maakt voor bijvoorbeeld luchtdoelraketten. Op de langere termijn (vanaf 2027) wordt al gekeken naar verdere modernisering van de Apache, Chinook en NH90 helikopters.
De komst van de F-35 heeft de luchtmacht aangegrepen om ook de organisatiestructuur te veranderen. Het CLSK (Commando Luchtstrijdkrachten), zoals de luchtmacht officieel wordt aangeduid, is bezig zich te ontwikkelen tot een ‘Vijfde Generatie Luchtmacht‘. Net als grote broer de USAF, wordt de organisatie opgedeeld in ‘commands’: Air Combat Command, Defense Helicopter Command, Air Mobility Command en Air Support Command. Uiterlijk in 2025 moet deze transitie zijn voltooid.