Comair, dat in Zuid-Afrika British Airways en prijsvechter Kulula exploiteert, heeft op 9 juni 2022 een verzoek tot liquidatie ingediend. De stap kwam ruim een week nadat onverwacht alle vluchten werden opgeschort wegens een acuut liquiditeitstekort.
De zoektocht naar een financier voor Comair, dat sinds medio 2020 onder toezicht functioneert, is niet geslaagd. Dat laten de twee bewindvoerders weten in een verklaring aan de media op 9 juni. Er is daardoor geen redelijk vooruitzicht meer op een redding van de onderneming. Een van de bewindvoerders, Richard Ferguson, gaf blijk van zijn spijt hierover met de uitspraak dat Comair, met zijn twee luchtvaartmerken, een groot marktaandeel, moderne vloot, ervaren personeel en goede verkoop- en distributienetwerk, intrinsiek een levensvatbare onderneming is.
De liquidatie van Comair, zal het einde betekenen van een stukje Zuid-Afrikaanse luchtvaarthistorie. De maatschappij vloog vanaf 1946 en ging er prat op 73 jaar aaneengesloten winst te hebben gemaakt.
Oorzaak
Zoals eerder bericht op Up in the Sky ging Comair medio 2020 vrijwillig in ‘sakeredding’ (business rescue), wat surséance van betaling, ondertoezichtstelling en een door bewindvoerders begeleid reddingsplan met zich meebracht. De beide vliegmaatschappijen, British Airways en Kulula, bleven wel vluchten uitvoeren. Daarbij ondervonden zij, net als de rest van de luchtvaart, flink hinder van de Covid-pandemie en recenter van de fors stijgende brandstofprijzen. Een vijfdaags vliegverbod afgelopen maart om veiligheidsincidenten was een extra tegenvaller.
Zakenblad Fin24 wees ook op Comairs bestelling van acht Boeings 737 MAX, die rampzalig uitpakte nadat het toestel wereldwijd aan de grond werd gezet na twee fatale ongelukken. Comair had 45 miljoen dollar aanbetaald en het eerste toestel was al geleverd. Vanwege de problemen met de MAX wilde de maatschappij van de MAX-order af. Daar wordt intussen al jaren in de VS tegen Boeing over geprocedeerd.
Volgens luchtvaarteconoom Joachim Vermooten – verbonden aan de universiteit van Johannesburg en adviseur van het Zuid-Afrikaanse Ministerie van Transport – heeft Comair zich in de afgelopen jaren vertild aan de inzet van teveel vliegtuigen op teveel routes in een onzekere markt. Hij kritiseert bovendien het overheidsbeleid dat buitenlandse investering in Zuid-Afrikaanse luchtvaartondernemingen begrenst tot 25 procent. Die limiet op het aantrekken van kapitaal uit landen met sterke valuta beperkt het financiële incasseringsvermogen, zo stelde hij tegenover website Tourism Update.
Gevolgen voor Zuid-Afrika
Het plotseling stilleggen van alle vliegactiviteit van Comair werd in de eerste plaats gezien als een klap voor de klanten met vliegtickets en reisplannen. South African Airways en Airlink kwamen binnen enkele dagen met Comair overeen om geboekte vluchten over te nemen. Comair zegde bovendien toe ongebruikte tickets te restitueren. De grotere banken zegden hun cliënten assistentie toe bij het terugdraaien van bankoverschrijvingen.
Al snel drong door dat het wegvallen van 40 procent van de vliegcapaciteit ingrijpende gevolgen heeft voor de hele binnenlandse vliegmarkt. Het betekent een acuut capaciteitstekort, met prijsstijgingen tot gevolg. De Zuid-Afrikaanse mededingingsautoriteit riep de vliegmaatschappijen op niet van de situatie te profiteren met exorbitante prijsstijgingen. Flysafair, Airlink en Lift zegden dit ook toe. De prijzen zullen wel stijgen, maar niet buitensporig, zo constateerde de voorzitter van de mededingingsautoriteit bij nieuwszender eNCA.
De nieuwe situatie op de binnenlandse vliegmarkt van Zuid-Afrika heeft inmiddels geleid tot een prijsstijging van 30 procent en tot vermindering van het aandeel goedkope stoelen op populaire routes, zo stelde News24 na een inventarisatie vast.
En nu verder
Als de liquidatie van Comair definitief wordt, blijven er vijf binnenlandse vliegmaatschappijen over in Zuid-Afrika: SAA, FlySafair, Lift, Airlink en Cemair. Die zijn volgens zakenreisonderneming Corporate Traveller weliswaar goed op dreef, maar niet in staat om op korte termijn aan de capaciteitsvraag te voldoen. CEO Oz Desai schat in dat de komende drie maanden het aanbod van vluchten niet meer zal zijn dan 70 procent van de binnenlandse vraag. Die was juist in april weer op 90 procent van het niveau van voor de pandemie. Binnenlandse vluchten zullen naar verwachting langere tijd schaarser en duurder zijn dan men gewend is.
Volgens Gidon Novick, CEO van SAA-meerderheidsaandeelhouder Takatso, zijn het echter vooral de stijgende brandstofprijzen die thans de ticketprijs beïnvloeden. Hij houdt er rekening mee dat veel mensen gaan afzien van vliegreizen omdat het voor hen te duur wordt. Overigens zal het wegvallen van Comair voor Gidon Novick weinig nadelig zijn. Hij is namelijk niet alleen bij SAA betrokken, maar ook medeoprichter van de in 2020 opgezette prijsvechter Lift. Beide vliegmaatschappijen zullen naar verwachting veel marktaandeel van Comair overnemen.
Verschillend
VWO