In luchtvaartkringen wordt de Economy Class in een vliegtuig ook wel de favela genoemd of, ook wel gehoord, de sloppenwijk. Communicatieafdelingen van luchtvaartmaatschappijen zijn niet blij met dergelijke benamingen, maar vraag is toch hoe het er nog toeven is in vergelijking met enkele decennia geleden.
Het is december 1982. Samen met mijn toen nog levende man zat ik in de Economy Class van een toen nog als passagierskist vliegende DC-10 van het toen nog bestaande Swissair, op weg naar Cairo International Airport. Na het gebruikelijke rondje met koffie en thee ging een van de stewardessen rond met menukaarten, jawel, u leest het goed. Daarop stond als voorgerecht: ganzenleverpaté. Als hoofdgerecht: Biefstuk Stroganoff of kalfslapjes met champignons, vergezeld van spätzle met boter of geroosterde aardappeltjes en van haricots verts en wortel of broccoli met gegrilde tomaat. Als eerste nagerecht was er kaas. Als tweede nagerecht chocolademousse met meringue. Dit alles werd opgediend op porseleinen borden. Het bestek waarmee we ons aan dit menu tegoed konden doen was van zilver. Ja, toen was het aan boord van een jet ook nog heerlijk toeven voor passagiers die voor de Economy Class hadden geboekt.
Van 89 naar 79
Toegegeven, pas in 1983 nam Swissair afscheid van het vliegen in één klasse met de introductie van de Business Class. We hadden dus gewoon geboft. Maar boffen was het ook nog met de stoelen waarop we zaten. Lekker breed en heerlijk dik. Van de 47 centimeter van toen is nu nog maar 43 centimeter over. De rugleuningen hebben een aanzienlijke verdunningskuur ondergaan. Dat mag, zolang iemand bij een ongeluk maar niet door de zitting zakt. De gemiddelde beenruimte is eveneens afgenomen, van maar liefst 89 naar 79 centimeter. En dat alles terwijl mensen alleen maar in lengte en breedte toenemen.
Benepen stoeltje
Het is oktober 2016 als ik samen met een goede vriend in een Boeing 747-400 Combi op weg ben naar Schiphol. Vanwege zijn lengte hadden we voor de (binnenkort vernieuwde) Economy Comfort geboekt. Op de drie naast elkaar geplaatste stoelen die even smal en dun zijn als in de Economy Class, was ik de deugd in het midden, aan weerszijden geflankeerd door twee grote stevige mannen. De Jumbo was nauwelijks opgestegen of de passagier pal voor me liet de rugleuning van haar stoel in de verste stand naar achteren klappen. Dat is maar liefst twee keer zo ver als in de Economy Class, iets waar KLM – zag ik pas later – reclame voor maakt. Daar zat ik dan, op dat benepen stoeltje, ingeklemd tussen twee mannen en met de rugleuning van een achterover hangend tienermeisje pal voor mijn snufferd. Het enige wat ik kon doen was mijn stoel ook maar laten kantelen. Maar ik ben dus geen kantelaar. Alhoewel de cabin crew oog had voor mijn benarde positie, kon zij mij met de liefste wil niet aan een andere zitplaats helpen: het vliegtuig was compleet volgeboekt. Er zat niets anders op dan mijn heil te zoeken op de trap die een 747 rijk is. En zo zat ik tien uur lang op die trap. Voor mij de meest beroerde vlucht ooit en dat ook nog eens voor negentig euro extra!
Bulkhead seats inclusief baby
Dus toch maar weer als vanouds tickets boeken in de Economy Class. De achterste rijen in een widebody waar de stoelindeling 2-4-2 is in plaats van 3-4-3, genieten mijn voorkeur en dat uiteraard niet in de middenrij. Mensen met lange benen prefereren doorgaans de zogeheten bulkhead seats, de stoelen die zich direct achter een tussenschot bevinden. Echter, bij de grote toestellen zijn aan die wand nogal eens wiegjes bevestigd. Grote kans dat je naast mensen met een baby komt te zitten waar je tijdens de vlucht flink wat last van hebt. Dat kleintjes in het vliegtuig veel huilen heeft een reden: de buis van Eustachius, die de luchtdruk regelt aan weerszijden van het trommelvlies, ligt bij hen nog horizontaler dan bij volwassenen. Helaas kan je zo’n ukkepuk niet uitleggen dat slikken helpt. Vroeger, in de tijd dat de vliegtuigstoelen nog een breedte hadden van 47 centimeter, gebeurde het dikwijls dat de cabin crew een huilbaby stil kreeg met een flesje lauwe melk met een scheutje sterke drank erin. Maar dat mag dus niet meer. Of zo’n kindje slechter af is met een dergelijke ‘milkshake’ dan door urenlang zijn longen uit zijn kleine lijfje te brullen? Rustiger voor alle partijen is het zeker.
Flightlog en rookamandelen
Er is nog wel meer dat niet meer gebeurt. Bij diverse maatschappijen, waaronder Transavia, ging een flightlog rond met informatie uit de cockpit. De purser vulde zaken in als plaats van vertrek en van aankomst, vluchtdatum, vliegtuigtype, aantal zitplaatsen en diverse namen. Een van de vliegers deed hetzelfde met het startgewicht, de startsnelheid, de afstand, de vluchtduur, de vlieghoogte, de vliegsnelheid, het weer onderweg, de buitenluchttemperatuur, het landingsgewicht, de landingssnelheid en zowel de Nederlandse als de lokale aankomsttijd. Het was de bedoeling dat de passagiers het A4-grote formulier met aan de ene kant een foto van de cockpit en aan de andere kant een landkaart waarop de vliegroute kon worden ingetekend, doorgaven. De praktijk wees anders uit. Nu kan iedereen dergelijke gegevens op een schermpje volgen, ook leuk.
En dan de rookamandelen. Jarenlang vaste prik bij KLM aan boord. De blauwe maatschappij maakte het knabbeltje wereldwijd bekend. Maar helaas, verleden tijd.
Zesenhalf uur lang niets
Zelfs op de kortste vluchten biedt KLM de passagiers nog een gratis drankje en snack aan. Op intercontinentale vluchten wordt in het vliegtuig gratis een warme maaltijd en meermaals wat te drinken geserveerd. Honger of dorst lijden is er niet bij want op een vraag om een extra drankje of snack wordt positief gereageerd. Tegen bijbetaling zijn ook à la carte-maaltijden verkrijgbaar al dienen die ruimschoots voor de vlucht te worden besteld. Dat maak je bij diverse andere maatschappijen wel anders mee. Air France presteerde het om tijdens een acht uur en 32 minuten durende vlucht zesenhalf uur lang niets aan te bieden, geen drankje, geen versnapering, niets. Het ontbijt dat een uur voor de landing werd uitgereikt ging er dan ook in als koek, al verlang je om 13:00 uur toch naar een ander soort maaltijd. Over de thee die geschonken werd uit kannen die eerder voor koffie waren gebruikt, zal ik het verder maar niet hebben. Gedurende een door Delta verzorgde vlucht die normaliter vier uur en veertig minuten duurt, kregen we enkel een drankje met een koekje aangeboden. Ook dat was een memorabele vlucht.
Donkere buis
De 757 die de vlucht zou uitvoeren bleek ineens te zijn vervangen door een 767. Ook onze raamplaatsen bleken te zijn omgewisseld voor stoelen in de middenrij. Het was druk aan boord, compleet volle bak. Mensen op raamplaatsen trokken meteen de raamschermpjes dicht. En die bleven dicht: bij het opstijgen, tijdens de vlucht en ook toen de landing werd ingezet. De binnenverlichting van het toestel was in ons cabinegedeelte stuk. Dat gaf het gevoel van een verblijf in een MRI. Het positieve van zo’n donkere ervaring is natuurlijk dat je je extra op de kracht van het vliegtuig kunt concentreren terwijl dit het wijde luchtruim kiest. En als je geen indrukken van buiten krijgt, schept dat bovendien uitstekende condities om de blik naar binnen te richten en tot jezelf te komen. Yes, we love to fly and it shows! Nou, forget it. Het was natuurlijk balen, naast het feit dat het deel uitmaakt van de veiligheidsprocedure aan boord van een vliegtuig, dat zeker tijdens het opstijgen en landen alle raamschermen omhoog moeten zijn.
Halverwege de vlucht kwam de cabin crew tot wel zeer gehaaste acties. Enkele stewardessen renden heen en weer door de donkere buis. Een stewardess die naast mij zat, een zogenaamde dead head, moest haar stoel verlaten. Zo kreeg ik rechts naast me ander gezelschap. De man vertelde dat de passagier naast hem ineens loodzwaar tegen hem aanviel, de indruk wekkend van op sterven na dood. Intussen riep de cabin crew om of er misschien een arts aan boord van het vliegtuig was. Dat bleek het geval. Vanuit de cockpit volgde algauw de mededeling dat er een tussenlanding werd gemaakt vanwege een medical emergency. We waren Oklahoma City reeds gepasseerd, maar naar de luchthaven van die plaats werd rechtsomkeert gemaakt. De kist verloor snel hoogte, de landing was perfect. De deur ging open, brandweerlieden renden de 767 in. In het donker wachtten wij de verdere gebeurtenissen af, zeker niet jaloers op die inmiddels gereanimeerde man die, voorzien van allerlei toeters en bellen, door vijf man sterk van boord werd gedragen. Inmiddels werd onze 767 bijgetankt. Een uur en tien minuten later konden we weer opstijgen, door naar onze bestemming. Opnieuw een keurige landing, zij het nu heel geleidelijk. Wat dat betreft niets dan lof.
Vernedering op vernedering
Pieter Derks nam in een van zijn conferences Ryanair op de hak. ‘Afgelopen jaar ben ik met Ryanair op transport geweest, laat ik het zo formuleren’, begon hij met zijn bevinding. ‘Wat Ryanair is, is vernedering, op vernedering, op vernedering, op vernedering. Je zult tot in elke vezel van je lijf voelen hoe weinig je hebt betaald.’ En dat is de kern van de steeds groter wordende ellende in de Economy Class: met de opkomst van de prijsvechters ging de franje er in de vliegtuigen van traditionele luchtvaartmaatschappijen ook meer en meer af teneinde te kunnen blijven concurreren. Waar naar geld.
Mag het iets kosten?
Tommy Wieringa, enige tijd columnist bij NRC, noemde het leven op aarde een groot verbrandingsproces. Eén keer raden waar hij zijn inspiratie voor zijn column over de klimaatcrisis vond. Hij zat op Schiphol. Bij Gate H. Daar vertrekken de prijsvechters. Wieringa associeerde de H met Hel. Die plek indachtig beklaagde hij zich over de kerosinedampen om vervolgens zelf heel goedkoop in een vliegtuig van Ryanair te stappen. Maar als je wilt dat er minder wordt gevlogen, moet je dan niet op zijn minst, op zijn minst, op zijn minst iets meer willen betalen voor een ticketprijs?
Iets meer franje tijdens een vlucht in de Economy Class én Economy Royal, iets meer hart voor het klimaat: mag het iets kosten?
De nieuwe Bose A30-pilotenheadset: beter dan ooit?
Bestel nu in de webshop van Bose Aviation!
_(3).jpg){kind=link}