Veel MD-11-fans zullen het zich nog wel herinneren, die elfde van de elfde waarop KLM inmiddels alweer acht jaar geleden met een drietal rondvluchten afscheid nam van die iconische jet met de sigaarvormige staartmotor. Geen enkel vliegtuig dat ooit deel uitmaakte van de blauwe vloot kreeg zo’n uitbundig afscheid, zelfs de Boeing 747 niet die ook deze luchtvaartmaatschappij groot maakte. Tevergeefs was echter de poging een ‘elfje’ te redden van de sloop.
Er waren al vier MD-11’s richting woestijn gevlogen toen hun fans beseften dat er iets speciaals gaande was. Er werd niet ‘zomaar’ een vliegtuig uitgefaseerd, het ging nu om een karakteristieke machine, door velen zeer geliefd, temeer omdat alleen KLM er nog passagiers mee vervoerde. Dat daarmee tevens de tachtigjarige geschiedenis van deze airline met Douglas ten einde kwam, speelde voor menig KLM’er bovendien een rol. Barry Schuuring, chauffeur en belader bij de catering, startte een petitie om één exemplaar te behouden voor de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis. 2406 mensen tekenden ervoor. Financieel bleek het echter niet houdbaar. De onderdelen brachten goed geld op vanwege de op dat moment grote vraag van vrachtoperators die nog met het type vlogen. Vandaar ook dat de ontmanteling van de al op Victorville achtergelaten MD-11’s er rap aan toeging.
De elfde van de elfde
Op Facebook zette Schuuring de groep Farewell McDouglas MD-11 op. Deze groep bestaat nog altijd, alhoewel de oprichter zelf hierbij inmiddels niet meer is betrokken. Dankzij het bestaan van deze groep vonden talloze MD-11-fans elkaar. Charley Valette, op dat moment gezagvoerder en training manager MD-11, bleek ook druk bezig om het door hem geliefde vliegtuig een mooi afscheid te geven. Menig liefhebber, en bepaald niet alleen uit Nederland, boekte een ticket voor de laatste reguliere vlucht ooit, uitgevoerd door de PH-KCE Audrey Hepburn vanuit Montréal. Maar Valette bewerkstelligde dat er op de elfde van de elfde bovendien drie achtereenvolgende afscheidsvluchten plaatsvonden. Die datum koos hij niet voor niets: het was een rechtstreekse verwijzing naar de 11 in de naam van de driemotorige jet. Dat het om drie vluchten ging stond echter geheel los van het aantal motoren.
Stormloop
De PH-KCD Florence Nightingale kreeg de eer de rondvluchten te realiseren. Mocht ze er op het moment suprême onverhoopt geen zin in hebben, dan stond de PH-KCB Maria Montessori klaar om de klus over te nemen. Was de KCE voor haar eervolle vlucht nog versierd met het KLM-95-jaar-logo, op de beide andere elfjes prijkten de vermeldingen van alle Douglas-types waarmee de blauwe maatschappij door de jaren heen heeft gevlogen. Er ontstond een ware stormloop op de tickets voor de Farewell-vluchten. Binnen de kortste tijd waren ze dan ook uitverkocht. Voor de gelukkigen die beet hadden bleek er nog een verrassing in het vat te zitten. Op hun stoel lag een exemplaar klaar van het boek Farewell MD-11 – The last KLM McDonnell Douglas.
Blijvende herinnering
Ook deze blijvende herinnering aan de geliefde tri-jet kwam tot stand op initiatief van Valette. Dat het daarbij uiteindelijk niet bleef leert de geschiedenis want er volgde niet alleen nog een boek over die laatste vluchten van ‘de elf’, er verschenen in verband met de uitfasering door KLM van de Fokker 70 en de Boeing 747 ook soortgelijke uitgaven over deze eveneens iconische machines. NB: Alleen het eerste deel Farewell MD-11 en de beide delen over de Boeing 747 zijn nog leverbaar.
Plane tags
Van de blauwe elfjes is inmiddels niets of nog nauwelijks iets van over, met uitzondering dan van de KCC Marie Curie. Deze machine staat er op San Bernardino nog altijd zodanig bij dat je bijna zou denken: motoren eronder, tailcone erop en nog wat van die dingen, gevolgd door het uitvoeren van een D-check en dan hup, vliegen ermee! Van haar vijf zusjes die op Victorville werden achtergelaten is, evenals van twee andere zusjes die op Crestview hun laatste landing ooit maakten, geen spoor meer terug te vinden. Dat wil zeggen in elk geval niet herkenbaar want een aantal van hun onderdelen doet nu dienst in andere machines van dit type. Van de KCB zijn bovendien plane tags in de handel. Ook zullen er nog enkele andere aandenkens aan deze jet zijn te scoren op de AviationFair 2023. Op Mojave staan de KCD en KCE nog altijd te verkommeren, alhoewel het voor beide over korte tijd ook einde verhaal zal zijn. Van de huid van deze trouwe dienders zullen eveneens plane tags worden gemaakt. 
Ter veiling aangeboden
Bij Madurodam, waar zich de kleinste luchthaven ter wereld bevindt, verdween het 2,5 meter lange schaalmodel van de MD-11 eveneens van het toneel. Omdat de miniatuurstad er alles aan doet om een zo realistisch mogelijk beeld neer te zetten voor de bezoekers, moest de driemotorige jet plaatsmaken voor haar opvolger, een Boeing 787 Dreamliner. Doorgaans verlaten maquettes Madurodam nooit, maar in dit geval werd er een uitzondering gemaakt. In overleg met KLM zou de PH-KLM tijdens een benefietlunch ter veiling worden aangeboden. De opbrengst was bestemd voor de wederopbouw van Sint Maarten. Omdat het niet was gelukt een heuse blauwe MD-11 in Nederland te houden, polste ik bij het Aviodrome of de PH-KLM daar misschien een permanente plaats zou kunnen krijgen. Omdat dit niet het geval bleek ben ik geen inzamelingsactie gestart. Het dertig kilo wegende messingmodel leverde uiteindelijk € 16.000,- op.
Bruut mooi geluid
Voor menig vliegtuigliefhebber is het op Schiphol toch een wat saaie boel geworden nu MD-11’s en Fokker 70’s hun wielen er niet meer aan de grond zetten, de Boeing 747 nog maar een zeldzame verschijning is geworden en het rijk is aan de Boeing 737 lookalikes. Waarom de MD-11 zo speciaal was? Ik zette de vraag uit in de Farewell McDouglas MD-11-groep op Facebook met één restrictie: er moesten andere redenen genoemd worden dan de staartmotor en de grote cockpitramen. ‘Ik heb maar drie redenen’, meldt de bij de LVNL werkzame Frank Knottenbelt. ‘Motor 1, motor 2 en motor 3.’
‘En dat keer 10’, doet Charley Valette alle blauwe elfjes eer aan. Wat mij betreft maken we er keer 17 van, want dan doen de elfjes van Martinair ook nog lekker mee.
‘Het geluid, het werkelijk bruut mooie geluid van de motoren’, stelt Sheila Fleumer, luchthavenbeveiliger bij Securitas. Zowel voor haar als voor Rudi van Goch, voor menigeen bekend vanwege zijn Aviation Videography, is dat geluid ‘super herkenbaar’.
‘Omdat motor 2 later voorbijkomt dan 1 en 3 geeft dat een geweldig effect!’, verduidelijkt Rudi.
En ook niet te vergeten: ‘De spool up!’, aldus Kris Pronk.
©Aero Icarus MD-11 PH-KCK © Rien Moerland contri from Yonezawa-Shi Yamagata, Japan, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons MD-11 © Rien Moerland
Driemotorig concept
Volgens Jan Uithol is het hele driemotorige concept verdwenen. ‘Het zal altijd gemist worden door degenen die het driemotorige tijdperk hebben meegemaakt’, stelt hij en somt ter verduidelijking nog enkele driepitters op: de Lockheed Tristar, Hawker-Siddeley Trident, Boeing 727 en Douglas DC-10. Ik voeg er graag even de Toepolev Tu-154 aan toe.
Voormalig KLM’er William Sant bestrijdt dat het driemotorige concept is verdwenen. ‘Van de Fokker F VII b tot en met de MD-11 heeft het geschiedenis geschreven’, stelt hij. ‘Dus zal het er voor altijd zijn.’ Ik bestrijd het om nog een andere reden: als enige fabrikant ter wereld bouwt het Franse Dassault nog driemotorige jets. De Falcon 7X, 8X en de 900LX zijn tri-jets die nog steeds in productie zijn.
Hans Baas, ook een voormalig KLM’er, brengt de ‘elfde elf’, de flight simulator PH-KCX ‘Mary Poppins’ graag in herinnering. Hij sleutelde er vele jaren aan. ‘Vooral de observer seats gaven veel problemen’, vertelt hij. Maar als het om de vliegende elfjes gaat, komt hij ook uit bij de motoren en dan vooral het lopen door motor 3.
Perfect in balans
Paul Santman zat niet alleen zeventien jaar op de bok van de MD-11, hij deed dit ook vier jaar in de DC-10. ‘Om nooit te vergeten’, blikt hij terug. ‘Comfort in de cockpit met veel ruimte en zeer comfortabele stoelen. Laag geluidsniveau, waardoor je mooie rustige gesprekken kon voeren. Drie motoren, perfect in balans zodat je nagenoeg geen power-pitch- effect had tijdens een manual approach en…. na een total hydraulic failure nog steeds te controleren met alleen motorvermogen.’
© Andre Ran © Peter Bakema © abdallahh from Montréal, Canada, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons © abdallahh from Montréal, Canada, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
Niet te evenaren
Christian Burggraaf was meermaals als passagier aan boord: ‘Het is het vliegtuig van mijn jeugd’, brengt hij in herinnering. ‘Eind jaren ’90 waren er nog genoeg te zien op Schiphol en vlogen wij met PH-MCS en MCR naar Canada en weer terug. Het was ook mijn eerste vlucht in een widebody. Ik heb de zon zien opkomen tijdens een bezoek aan de cockpit. Ik mis het toestel vooral door de mooie winglets. En ja, het was altijd speciaal helemaal achterin te staan met motor 2 net boven je hoofd.’
Rien Moerland vond het ‘aan boord van de DC-10 en de MD-11 wel knus. Alsof je thuiskwam’, meent hij. Hij was ook vaak te vinden langs de baan. ‘Haar silhouet in de nadering: altijd te herkennen, zo mooi’, mijmert hij. ‘De vorm van de vleugels, de grote inboard flaps, de typische split scimitar winglets – misschien haar tijd vooruit – en het center landing gear voor meer laadvermogen.’ Vol overtuiging voegt hij eraan toe: ‘Volgens mij een niet te evenaren concept.’
Verschillend
_(2).jpg){kind=link}
_(2).jpg){kind=link}