De enige Nederlandse F-16 die een vijandelijk toestel heeft neergeschoten, maakte afgelopen vrijdag vanaf vliegbasis Volkel zijn laatste operationele vlucht. In 1999 tijdens operatie ‘Allied Force’ in het voormalige Joegoslavië, schoot F-16AM ‘J-063’ een Joegoslavische MiG-29 neer. De Nederlandse F-16 vlieger was majoor Peter Tankink.
Nog altijd staat het silhouet van de MiG-29 onder de cockpit van de J-063. Voor de gelegenheid was de naam van (nu kolonel-vlieger) Peter ‘Wobble’ Tankink op de F-16 gezet. Bovendien kreeg Tankink zelf de eer om de laatste operationele vlucht met het toestel te maken. Tankink heeft tegenwoordig een staffunctie bij Defensie.
Allied Force
Eind jaren ’90 bij het uiteenvallen van Joegoslavië waren er diverse conflicten tussen de diverse landen die samen Joegoslavië vormden. De Federale Republiek Joegoslavië (het tegenwoordige Servië) weigerde om een akkoord te tekenen over Kosovo, ondanks grote druk van NAVO en de VN. Uiteindelijk werd op 24 maart besloten tot operatie ‘Allied Force’, het uitvoeren van luchtaanvallen. In het boek ‘Crossing the border’, over de Koninklijke Luchtmacht na de val van de Berlijnse Muur, wordt het verloop van die eerste missie op 24 maart 1999 beschreven.
Aanvalsformatie
Vier Nederlandse F-16’s hadden de taak om een aanvalsformatie van veertig geallieerde toestellen te beschermen. Van een NAVO AWACS-toestel kregen ze het bericht dat er drie Servische MiG-29’s in de lucht waren. Eén MiG-29 verscheen op de radar bij de Nederlanders. Later bleek dat twee van de drie andere MiG-29’s al door Amerikaanse F-15’s waren neergehaald. Tankink beschrijft in ‘Crossing the border’: “Achter ons vielen de bommen van de door ons te beschermen package. De MiG bleef doorvliegen, maar wij hadden nog altijd geen klaring om te schieten. Het vijandelijk toestel was op dat moment aan het zakken en korte tijd later verdween hij bij onze leider van zijn radarscope. De leider en nummer twee van onze formatie waren op dat moment te dicht bij het doel en draaiden om. Ik zag het vijandelijk vliegtuig nog wel op mijn radarscherm en was vanaf dat moment de verantwoordelijke om ‘door te duwen’. Meteen daarop kreeg ik van de AWACS de klaring: je mag hem afknallen.”
Steekvlam
In 2018 ontving Tankink het Vliegerkruis vanwege zijn inzet tijdens Allied Force. Naar aanleiding hiervan beschrijft Tankink in de Defensiekrant het moment van vuren: “Ik drukte op de knop. En dacht: nu gaat ‘ie er af. Maar in die ene seconde, die zo veel langer leek te duren, dacht ik echt dat de raket bleef hangen. En toen, opeens zag ik een steekvlam. Hij deed het. Elk jaar vertel ik dit verhaal aan jonge vliegers, met name over die ene seconde die een eeuwigheid leek. Dit is zo’n moment dat je nooit echt kunt oefenen. Bij een training drukken we wel op een knop, maar de raketten gaan niet echt af.”
Museum
De ‘kill’ van Tankink was de eerste voor Nederland sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ook was het de eerste keer dat een Nederlandse luchtmachtvlieger een toestel neerschoot met een luchtdoelraket. Wat er met de J-063 gaat gebeuren is nog onbekend. Mogelijk wordt de F-16 verkocht aan een andere luchtmacht, of wordt het toestel gesloopt. Ook zou het toestel bewaard kunnen worden in een museum, maar dat laatste is nog lang niet zeker.
Met dank aan Roel de Bijl voor het beschikbaar stellen van de foto’s. Instagram: @roel_de_bijl_images
Verschillend
VWO