Nederlandse Boeing 747’s met een verhaal

Omdat deze maand de allerlaatste Boeing 747 de fabriek uitrolde nogmaals aandacht voor de Jumbo die het luchtvervoer voor het grote publiek bereikbaar maakte, ook in Nederland. Zowel KLM als Martinair verwelkomden het vliegtuig in hun vloot. Nog maar vier Jumbo’s hebben Schiphol als thuishaven. Van de vijftig andere die inmiddels allemaal zijn uitgefaseerd zit er aan enkele een bijzonder verhaal.

PH-BUA

Uiteraard geldt dat voor het exemplaar dat KLM ontving, de PH-BUA ‘Mississippi’. Haar komst bracht nogal wat teweeg. Overeenkomstig de afmetingen van dit ineens zoveel grotere vliegtuig moest onder andere een nieuwe hangar worden gebouwd (hangar 11) en de C-pier (zuidpier) verlengd. Ook het vliegtuigtrainingscentrum en de aankomsthal moesten worden uitgebreid. Op 31 januari 1971 maakte de Jumbo haar eerste landing op Schiphol. Haar wachtte een feestelijk onthaal waarbij honderden genodigden van de partij waren. Op 15 februari vertrok de machine voor haar eerste lijndienst met New York als bestemming. Het was tevens de eerste lijnvlucht ter wereld voor de zware 747-200B. Belangstelling volop.

Die kreeg de Jumbo weer toen ze op 25 november 1973 werd gekaapt door drie gewapende Palestijnen. Ze stuurden het vliegtuig met 247 passagiers en 17 bemanningsleden boven het Midden-Oosten van stad naar stad. Na een landing in Tripoli liep de spanning hoog op tijdens het urenlange telefoonverkeer tussen de kapers en de toren. Terwijl de kapers het toestel dreigden op te blazen, blokkeerde Libië de startbaan om te voorkomen dat het vliegtuig vertrok. Maar de bemanning slaagde erin te ontsnappen via een tweede korte baan die al jaren buiten gebruik was. De volgende landing vond op 27 november plaats op Malta waar, na de nodige onderhandelingen, de kapers erin toestemden alle passagiers vrij te laten in ruil voor kerosine. Daags daarna kwam de kaping, die in totaal 68 uur duurde met inbegrip van 27 vlieguren, in Dubai zonder bloedvergieten eindelijk ten einde.

Zestien jaar later, op 25 november 1989, verliet de Jumbo de inmiddels blauwe vloot. Als N531AW vloog zij nog zeven jaar door voor American West Airlines. Daarna wachtte haar de slopershamer op Kingman, Arizona.

PH-BUF

Aan de PH-BUF ‘Rijn’ zal menigeen met verdriet terugdenken omdat deze Jumbo betrokken was bij wat nog altijd geldt als de grootste luchtvaartramp in de geschiedenis. Op 27 maart 1977 moest het vliegtuig, dat op weg was naar Las Palmas de Gran Canaria, vanwege een bomaanslag uitwijken naar Los Rodeos op Tenerife. De Pan-Am-Boeing 747 N736PA ‘Clipper Victor’, de Jumbo die op 22 januari 1970 de allereerste commerciële 747-vlucht uitvoerde, moest die bewuste 27^ste maart evenals nog vier andere machines om dezelfde reden doorvliegen naar Tenerife. Beide 747’s kwamen met elkaar in botsing tijdens hun vertrek. 538 mensen kwamen om het leven. Slechts 61 inzittenden, allen aan boord van het Pan Am-toestel, overleefden de ramp.

PH-BUK & PH-BFB

Zowel de PH-BUK als de PH-BFB zijn machines waarvan met recht kan worden gezegd dat ze met pensioen zijn gegaan. Beide vliegtuigen kregen een plek waar ze tentoongesteld staan: de BUK in Luchtvaartmuseum Aviodrome, Lelystad, en de BFB bij het Corendon Village Hotel, Badhoevedorp. Het was bepaald geen sinecure deze vliegtuigen op hun laatste rustplaats te krijgen. De luchtreuzen konden er niet op eigen kracht heen omdat beide bestemmingen er niet op waren ingesteld ze vliegend te ontvangen.

De PH-BUK ‘Louis Blériot’ werd van haar vleugels, staart en stabilo ontdaan voor haar vervoer over de weg en het water. Voor het af te leggen traject moest van alles worden weggehaald: verkeersborden, – lichten, -portalen en zelfs een bushokje. Een tijdelijke brug moest aangelegd. Hydraulische transportwagens waren nodig voor het vervoer van de romp, de vleugels en de staart. Kranen van elk honderd ton kwamen eraan te pas om dit alles erop en eraf te takelen. Eenmaal aangekomen op haar nieuwe thuishaven werd ze weer keurig netjes in elkaar gezet. De invloeden van het Nederlandse klimaat maken het jammer genoeg niet makkelijk de 747 in een goede staat te houden. Dat geldt evenzeer voor de PH-BFB. Het is niet voor niets dat de N7470 ‘City of Everett’ na een grondige opknapbeurt een dak boven haar bult is gegund: Seattle beschikt evenals Nederland over een gematigd zeeklimaat.

Alhoewel zowel de registratie van de PH-BUK ‘Louis Blériot’ als van de PH-BFB ‘City of Bangkok’ zijn doorgehaald, prijkt de registratie van de BUK nog wel altijd op de romp van het betreffende vliegtuig en zo niet bij de BFB. Nadat laatstgenoemde van haar blauwe jasje was ontdaan kon ze in het kleurenschema van haar nieuwe eigenaar Corendon weliswaar nog één keer als PH-BFB het luchtruim kiezen, maar daarna was het ook wat dat betreft einde oefening. Gedurende drie nachten werd de Jumbo compleet met vleugels, staart en stabilo, in een slakkengang van vijf kilometer per uur op een SPMT met 192 wielen naar de nieuwe standplaats overgebracht. Daarbij werden zeventien sloten, vijftien weilanden, meerdere bruggen en de autosnelweg A9 gepasseerd.

PH-BUP

Minder bekend maar zeker heel spectaculair is het verhaal van de PH-BUP ‘Ganges’, een 747-200 in combi-uitvoering die, op dat moment nog geregistreerd als N1295E, als eerste van haar zeven zusjes een zogenaamde openrugoperatie moest ondergaan om te worden voorzien van een zogenaamd Stretched Upperdeck zoals bij de 747-300 en -400. KLM was de eerste luchtvaartmaatschappij die hiertoe besloot, een wereldprimeur die een investering van zo’n 600 miljoen gulden met zich meebracht. De verlenging van het bovengedeelte van de romp leverde een aerodynamische verbetering van het profiel op waardoor het vliegtuig zuiniger werd en de economische kruissnelheid kwam te liggen op Mach 0.85 in plaats van op Mach 0.84. Daarbij konden er ook nog eens 42 passagiers meer mee in de Business Class. Met een grote blauwe strik om haar romp stond de BUP klaar om in haar nieuwe gedaante de wereld weer te kunnen bevliegen.

PH-BUH & PH-BUI

Wat menigeen gehoopt had na de aanschaf van de PH-BFT, BFV en BFW door Longtail Aviation in 2021 en 2022, gebeurde in 1998 met de PH-BUH ‘Dr. Albert Plesman’ en PH-BUI ‘Wilbur Wright’: de twee Jumbo’s die ooit als Combi’s de fabriek uitrolden, werden omgebouwd tot Special Freighters. De ombouw hield onder meer het aanbrengen van een geheel nieuwe versterkte vloer in, in het gedeelte dat eerder voor passagiers was bestemd. Ook de vloer van het upperdeck moest worden ingekort zodat het mogelijk was dezelfde capaciteit aan 3.05 meter hoge pallets te kunnen beladen als in een regulieren 747-200F. Bovendien diende er dankzij een uitgekiende constructie ruimte te worden gecreëerd voor dertig main deck pallets. De SUD-bult op deze machines bracht een verandering van de luchtstroming met zich mee die bewerkstelligde dat het bestaande Smoke Detection System aanvankelijk niet goed functioneerde. Maar dankzij de nodige aanpassingen kwam er toch ook weer een oplossing voor dit probleem.

Meer lezen over bijzondere Boeing 747’s met een verhaal? Dat kan: ‘Bijzondere Boeings’ – Up in the Sky