Deze week is het zeventig jaar geleden dat de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden overstroomden. De watersnoodramp betekende ook het debuut van de eerste Nederlandse helikopter. Het toestel verrichtte levensreddend werk in de dagen na de ramp.
In 1947 kocht de ‘Stichting Hefschroefvliegtuigen’ een Amerikaanse Sikorsky S-51. De stichting was een samenwerking van onder meer KLM, Fokker en enkele ministeries. De naar huidige maatstaven kleine helikopter had ruimte voor vier inzittenden (inclusief de piloot). Één van de eerste piloten van de helikopter was marinevlieger Ruud Idzerda. Na twee crashes wilde de stichting het toestel (de PH-HAA) verkopen. Op advies van Idzerda kocht de MLD de S-51. In 1952 wordt de helikopter zelfs meegenomen aan boord van vliegdekschip de Karel Doorman en begin 1953 gestationeerd op Marine Vliegkamp Valkenburg.
De Marine was net begonnen met het opleiden van nieuwe helikopterbemanningen, toen op 31 januari 1953 de Zeeuwse dijken doorbraken. Op zondagochtend 1 februari kon de helikopter vanwege de stormachtige wind niet opstijgen. Pas de volgende dag was de windkracht zo ver afgenomen, dat het toestel veilig kon starten. ‘s Ochtends vroeg maakte Idzerda met de ‘Jezebel’ (zoals de helikopter werd genoemd) een eerste vlucht richting Zeeland. Een tweede bemanning reed per auto naar vliegbasis Woensdrecht, dat de tijdelijke basis van de Jezebel zou worden.
Idzerda komt in Zeeland direct in actie en gaat met de helikopter mensen redden die op daken van boerderijen zitten. Hij doet dit samen met zijn helper, adelborst vlieger Mulder die de hijslier bedient. Per keer kunnen slechts twee mensen worden meegenomen. Op 2 en 3 februari brengen de twee bemanningen, die elkaar na elke tankbeurt aflossen, in ruim zestien vlieguren 66 personen in veiligheid.
Ter gelegenheid van 100 jaar Marine Luchtvaart Dienst in 2017, vertelt de dan 93-jarige Idzerda aan defensiemagazine Alle Hens over zijn herinneringen aan de reddingsactie: “Bij de Watersnoodramp van 1953 kregen we het verzoek om met Jezebel, zoals we bij de MLD onze S-51 helikopter hadden gedoopt, te gaan kijken of wij konden helpen. Vanwege de zware storm konden we er helaas niet meteen op af, want Jezebel kon die zware windstoten niet verwerken. Pas de volgende ochtend gingen we op weg naar Zeeland.”
“We hadden niet veel informatie, wel dat het goed mis moest zijn. Toen we bij Hoek van Holland waren aangekomen, was er haast niets te zien, behalve water, met hier en daar een paar boomtoppen en daken, waar mensen op zaten. Jezebel was uitgerust met een lier, die helaas niet meer dan 100 kilo kon torsen. Een van de mecano’s, sergeant Bogert, had speciaal een canvas lus van een parachuteharnas gefabriceerd. Op die lus stond met zwarte letters geschreven ‘onder de oksels’. Zo hebben we ongeveer honderd mensen kunnen redden met onze enige Nederlandse helikopter. De befaamde ‘Lus van Bogert’ heb ik vele jaren in mijn bezit gehad en bevindt zich thans in de Traditiekamer van de MLD.”
In mei 1959 ging de eerste Nederlandse helikopter van de marine over naar Fokker als testobject. In 1969 zou de heli zijn gesloopt en helaas is dit historische toestel dus niet bewaard gebleven. De gele helikopter die opgeschilderd als ‘Jezebel’ in het Aviodrome staat, is een Westland Dragonfly. Dit is een Britse in licentie gebouwde S-51, die ooit dienst deed bij de Royal Navy.
Bronnen:
- Nieuwsbrief Traditiekamer MLD voorjaar 2020 (in memoriam VOMLD Idzerda)
- Alle Hens, maart 2017
Verschillend
