Dat de tot KDC-10 omgebouwde DC-10’s waarmee de Koninklijke Luchtmacht 25 jaar lang straaljagers in de lucht van brandstof voorzag afgeleid zijn van de KC-10 mag als bekend worden verondersteld. Minder bekend is wellicht is het gegeven dat de United States Air Force (USAF) halverwege de zeventiger jaren twee primaire ontwerpen selecteerde uit de kanshebbers voor het Advanced Tanker-Cargo Aircraft-programma (ATCA).
De USAF was in 1975 op zoek naar een opvolger voor de KC-135, een tanker die veel lijkt op de Boeing 707 maar is afgeleid van de 367-80 die de basis vormde voor deze beide types. Het werd uiteindelijk de van de DC-10 afgeleide KC-10, maar de Lockheed L-1011, de Lockheed C-5 en de Boeing 747 waren destijds ook in de race. De L-1011 viel af omdat er op dat moment nog geen vrachtvariant van dit type was gefabriceerd. De C-5 werd het ook niet: de machine werd te groot en te duur bevonden voor deze missie.
Ongelooflijk stabiel
Behalve de DC-10 bleef de Boeing 747 dus over in de concurrentieslag met haar rivaal uit Santa Monica/Long Beach. De Jumbo, als tanker bekend onder de namen KC-747 en KC-25, overtrof haar concurrent ruimschoots als het ging om brandstofcapaciteit, laadvermogen en pure snelheid. De KC-25, ook wel aangeduid als KC-747, toonde zich bovendien ongelooflijk stabiel tijdens het overpompen van brandstof in een andere machine.
Iran
Toch viel de keus van de Amerikanen op de KC-10 die goedkoper in aanschaf en exploitatie was, van kortere start- en landingsbanen kon opereren en voorzien was van een aantal unieke kenmerken. Zo had de KC-10 onder meer het fly-by-wire geavanceerde tankboomsysteem dat veel beweeglijker was dan de oorspronkelijke tankboomconfiguratie van de KC-25. De sjah van Iran zag het echter wel zitten met de KC-747 en besloot tot aanschaf. Alhoewel hij er vele op zijn verlanglijstje had staan, bleef het bij drie van de vier bestaande exemplaren omdat hij werd afgezet. Het betrof de 5-8103 / EP-SHC, de 5-8105 / EP-SHD en de 5-8107 / EP-NHP, waarvan er één later verloren zou zijn gegaan tijdens heftig onweer. Het vierde toestel dat als eerste KC-25 / KC-747 heeft gediend is de RA001 / N7470, oftewel de vermaarde City of Everett.
TriStar K.1 en KC.1’s
Dat Lockheed wat de USAF betreft het nakijken had hield echter niet in dat deze vliegtuigfabrikant helemaal geen tankvliegtuigen kon afleveren. De vliegtuigbouwer die het met de L-1011 als verkeersvliegtuig ook al had moeten afleggen tegen Douglas met de DC-10, kreeg de Royal Air Force (RAF) als klant. Daardoor konden uiteindelijk toch zes exemplaren als tankvliegtuig worden afgeleverd: twee TriStar K.1’s en vier TriStar KC.1’s. In totaal heeft de RAF negen TriStars in gebruik gehad, zes als tankvliegtuig en nog eens drie als transporttoestel. Alle negen hadden er al een carrière opzitten bij British Airways en PanAm. De machines deden dienst tot 2014. Pogingen om ze een volgend leven te geven, zoals de beide KDC-10’s die de KLu verkocht aan Omega Air, mislukten jammerlijk. Zes van de negen Tristars stonden tot begin 2022 op het Britse vliegveld Bruntingthorpe in opslag. Toen wachtte hen het onvermijdelijke lot van de slopershamer.
Lees ook: ‘De operationele carrière van de KDC-10 bij de Koninklijke Luchtmacht’ – Up in the Sky
Nu te bestellen: Diecast Exclusive Martinair MD-11 PH-MCP Schaalmodel (1:200)
De PH-MCP was zowel de eerste als de laatste MD-11 die in de vloot van Martinair opereerde. Via onze partner Diecast Trading kunt u dit exclusieve, kleurrijke stukje luchtvaarthistorie in huis halen!
