De eerste én laatste MD-11 van Martinair

Martin Schröder vond het maar wat spannend toen op 5 december 1994 zijn nieuwste vliegtuig op Schiphol arriveerde. De komst van de eerste MD-11 met de aflevering van nog vier exemplaren in het vooruitzicht, inclusief die van een Boeing 767, betekende een grote uitbreiding van de Martinair-vloot. De zaken gingen goed.

Toen de oprichter van Martinair plaatsnam in de cockpit van de PH-MCP om zich te laten fotograferen, was het flight deck zeker niet onbekend voor hem: Douglas-testvlieger John Miller wist te vertellen dat Schröder op het testveld Palmdale achter elkaar vier schitterende landingen maakte met de MD-11. ‘Dat doet niemand hem na’, stelde Miller. Martin Schröder had zo zijn eigen redenen om zijn type rating voor de driemotorige jet te behalen. ‘Nu kunnen de heren vliegers mij niets meer op de mouw spelden’, zei hij tegen een verslaggever van De Telegraaf. Tineke, zijn vrouw, stond zoals altijd achter hem. Zij ontwierp het interieur van het toestel dat als eerste beschikte over een fax aan boord en een reeks mobiele telefoons. De PH-MCP was ook uitgerust in ‘kameleonuitvoering’: als CF vloog zij óf met 393 stoelen óf volledig in vrachtuitvoering.

Op de staart

Algauw begon voor de MCP het gewone leven dat uit zoveel mogelijk vliegen en zo min mogelijk beton happen bestaat. Doorgaans kon ze na te zijn geland op allerlei bijzondere plekken die in de luchtvaartwereld maar heel gewoon zijn, enkele uren later gewoontegetrouw weer vertrekken. Maar op 2 april 1996 verging het haar in Santiago de Chili totaal anders. Evenals al haar driemotorige zusters, voorgangers en concurrenten is de eveneens staartlastige MD-11 erg kritisch in de belading. Een juiste gewichtsverdeling is van essentieel belang teneinde te voorkomen dat de machine tijdens het laden, lossen of bijtanken uit balans raakt, vervolgens achterover kantelt en op de staart valt.

Tijdens het lossen in Santiago overkwam het de MCP. Negen mensen bevonden zich op dat moment aan boord. Gelukkig raakte niemand geblesseerd, maar de schade aan het staartstuk van de tri-jet bleek aanzienlijk. De servicewagen die door het vliegtuig was geraakt, was total loss. Voor het terugzetten van de MCP in de normale stand waren drie grote ‘airbags’ nodig, twee kranen en twee speciale spanbanden. Dankzij een combinatie van zowel cargo als brandstof kon het evenwicht zeer geleidelijk worden hersteld en belandde het neuswiel uiteindelijk weer op de grond. Na te zijn gerepareerd kon de MCP weer het luchtruim kiezen.

Nu te bestellen bij onze partner Diecast Trading: een prachtig, exclusief 1:200 schaalmodel van de Martinair MD-11 PH-MCP! Let op: het gaat om een limited edition, dus de voorraad is beperkt.

Zandstorm

Tijdens een normaal lijkende rotatie Amsterdam-Khartoum-Nairobi landde de MCP met redelijk goed zicht eind van de middag op baan 18 in zuidelijke richting. Er stond weinig wind, de lucht was droog en warm. Maar een kwartier later veranderde de weersomstandigheden. Een sterke turbulente wind joeg droog woestijnzand op tot een lange hoge muur die zich vanuit het noorden richting de luchthaven verplaatste waar de MCP op dat moment werd gelost. Die bezigheden werden acuut gestaakt en in rap tempo werd alles zo goed mogelijk afgesloten. In een mum van tijd spreidde zich een deken van zand uit over de romp van het vliegtuig. Vanuit de cockpit zag de crew andere machines verdwijnen in de gele stormwind. Via de radio vingen de mannen het bericht op dat andere toestellen een doorstart maakten. Terwijl de zandstorm verder in zuidelijke richting trok verbeterde het zicht. Het lossen kon weer doorgang vinden, de deken van zand werd van de MCP verwijderd en de motoren konden probleemloos worden gestart, op naar Nairobi!

Airshow

Al haar roodstaartige zusters waren al richting sloop gevlogen, toen de MCP nog één keer mocht schitteren op 11 juni 2016 tijdens de Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht op Vliegbasis Leeuwarden. Het programma van de afscheidsvlucht voor het Nederlandse publiek zag er als volgt uit: na een initiële approach een flyby met het uitgeklapt onderstel, gevolgd door een Go Around rond het dorpje Stiens om daarna te accelereren en met ingetrokken onderstel in tegenovergestelde richting langs het publiek te vliegen. Aan de realisatie ervan ging een stevige drie uur durende voorbereiding in de simulator vooraf. Eenmaal met de MCP op weg naar Leeuwarden nam de flight crew de geplande procedures nogmaals door. ‘Tijdens de daling zagen we het publiek al van verre staan’, vertelt vlieger Sander de Kok. ‘Zeer apart om al die mensen zo dichtbij te zien terwijl je in een MD-11 voorbijvliegt!’ Hij vervolgt: ‘Na Stiens te hebben ontweken schoven we de throttles “in het vooronder”. Weldra zagen we in de bocht de display line weer opduiken. Omdat de kist leeg was, accelereerden we gigantisch snel. In een langzame daling lijnden we op met de geplande referentiepunten. Met een kleine bank angle, zodat het publiek het vliegtuig en het opschrift Martinair beter kon zien, vlogen we op hoge snelheid nogmaals voorbij. Aan het eind van de baan trokken we de neus op en in de klim zaaiden we met de vleugels naar het publiek voordat we in de wolken verdwenen, terug naar Schiphol.”

Afscheid

8 juli 2016, bijna 22 jaar later nadat de PH-MCP als eerste van de ‘elfjes’ de Martinair-vloot kwam versterken, was het haar beurt de vloot te verlaten. Het betrof geen gevalletje first in, last out, het liep gewoon zo. Het moment waarop een vliegtuig toe is aan een volgende grote onderhoudsbeurt, de D-check, is bepalend bij de volgorde van uitfasering. Martin Schröder en zijn vrouw zijn uitgenodigd bij het kleinschalige afscheid van de driemotorige jet in hangar 32. Vijf jaar eerder, toen alle 767’s van de hand werden gedaan omdat Martinair stopte met passagiersvervoer, uitte de oprichter van Martinair nog de hoop dat de MD-11’s vervangen zouden worden door nieuwe vliegtuigen. Het mocht niet zo zijn. Het trieste resultaat is bekend.

Veel vliegers en grondpersoneel raakten hun baan kwijt. En na de allerlaatste landing ooit van de MCP in de Californische woestijn om daar net als haar zusters te worden gesloopt, restte de maatschappij nog slechts één vliegtuig, de PH-MPS, een Boeing 747 in Martinair-livery. Vandaar dat kleinschalige afscheid. Er viel gewoon niets te vieren. Enigszins rood kleurde het evenement wel met de aanwezigheid van enkele vrouwen die er rondliepen in hun rode stewardessenuniformen van weleer. Zij kregen evenals de andere genodigden de kans om afscheidswensen te schrijven op zowel de wielen van de trijet als op de vlag die meegenomen zou worden aan boord tijdens die allerlaatste vlucht ooit.

Nadat de MD-11 de hangar was uitgesleept, was de beurt aan Schröder om de flight crew toestemming te geven de motoren van het vliegtuig te starten. Het ‘elfje’ kreeg een watersaluut als afscheid, onder begeleiding van een colonne gele LVN-voertuigen werd het naar de startbaan begeleid, waarna het full throttle geblazen was om op weg te gaan naar Miami waar niet alleen nog een hoeveelheid vracht werd afgeleverd maar waar papieren ook in orde werden gemaakt om het vliegtuig zelf te mogen invoeren als exportproduct. Niet alleen uitgezwaaid door de genodigden binnen de hekken maar ook door vele fans daarbuiten, klom de uitgefaseerde machine met traditioneel rokende motoren omhoog, het grijze wolkendek in. Een minuut of later verscheen de zwaar beladen heavy weer ten tonele voor een low-over. Om daarna haar thuishaven voor altijd te verlaten. Na 9,5 uur eindigde de vlucht als een ‘routine’-vlucht op Miami.

De volgende dag brak het moment aan van de echt aller, allerlaatste Martinair-MD-11-vlucht. Wederom uitgezwaaid met een watersaluut en flink wat belangstellenden. Van de 4,5 uur vliegen naar ‘final destination’ Mojave was het laatste deel VFR, zonder controle. ‘Zoals met een kleine Cessna naar Teuge’, vertelt toenmalig Manager Flight Operations MD-11 Roland Aalbers. ‘Maar wel met harde wind, bergen en het verboden militaire gebied van Edwards Air Force Base.’ De crew had geen tijd om stil te staan bij wat er komen ging: de echt aller, allerlaatste landing, nog een paar honderd meter taxiën, de motoren uitzetten en de MCP als laatste Martinair-MD-11 achterlaten op een plek ‘where airplanes have to die.’

Mojave

Zoals bij alle andere vliegtuigen die ontmanteling wacht, startten ook bij de aankomst van de MCP op Mojave de werkzaamheden meteen om haar van haar krachtbronnen te ontdoen. FedEx is de koper van de motoren, Mobility Air LCC van het airframe. Opmerkelijk genoeg werd de ‘koud gemaakte’ PH-MCP na de verwijdering van haar motoren niet meteen linea recta naar de plek gesleept waar de uitgevlogen toestellen door de jaren heen stukje bij beetje worden gekannibaliseerd en duiven in hun rompen koeren, voordat ze oog in oog komen te staan met de knipschaar. De eerste én de laatste Martinair-MD-11 zou nog enige tijd hebben mogen dienen als testbed voor andere motoren. Waar of niet waar, maar anno nu staat ze, met een geschonden neus en ontdaan van haar onderstel, te midden van andere uitgefaseerde machines for the time being te branden in de zon.

Nu te bestellen: Diecast Exclusive Martinair MD-11 PH-MCP Schaalmodel (1:200)

De PH-MCP was zowel de eerste als de laatste MD-11 die in de vloot van Martinair opereerde. Via onze partner Diecast Trading kunt u dit exclusieve, kleurrijke stukje luchtvaarthistorie in huis halen!