De eerste mbo-opleiding met een elektrisch vliegtuig | Interview

In een van de hangars bij Lelystad Airport wordt druk gesleuteld aan enkele oude Cessna’s. Iets verderop staat een Pipistrel Velis Electro, de nieuwste aanwinst van MBO College Airport in Hoofddorp, het ROC van Amsterdam – Flevoland. Met de recente aanschaf van dit elektrische vliegtuig, registratie PH-VTC, speelt de onderwijsinstelling in op haar belofte aan de studenten om duurzaamheid in het opleidingspakket een prominente plek te geven.

‘Wij zijn de eerste mbo-opleiding met een elektrisch vliegtuig’, zegt Eric Sliphorst, opleidingsmanager Vliegtuigtechniek en Drone Engineering & Operations. ‘We hebben de elektrische Pipistrel aangeschaft om studenten in een vroeg stadium kennis te laten maken met de luchtvaart van de toekomst. Natuurlijk weet niemand nog precies hoe die er komt uit te zien, maar wij beschouwen onze Pipistrel wel als ons boegbeeld in de vorm van game changer op het gebied van technologische innovatie.’

Zoektocht

‘We leiden studenten op die nog 45 jaar moeten werken’, vervolgt Eric. ‘Alle reden om ons bezig te houden met de vraag wat die in die periode gaan tegenkomen. Enerzijds is er de vraag naar hoe verder met de luchtvaart. Voor ons is het duidelijk merkbaar dat jongeren kritisch zijn geworden, ze willen het werkveld wel coveren maar de wereld niet verwoesten. Anderzijds is de onbemande luchtvaart in opkomst. Ook wat dat aangaat is er sprake van een zoektocht.’

Grote sprong

‘Natuurlijk kun je gerust spreken van een enorme ontwikkeling in de luchtvaart als je bijvoorbeeld de Fokker Spin vergelijkt met de Airbus A380’, stelt Eric. Toch spreekt hij in relatie hiermee van een ‘relatief oude techniek die doorontwikkeld en gefinetuned is’. De ontwikkeling van de propellermotor naar de straalmotor ziet hij als een grote stap, de ontwikkeling van vliegen als zodanig naar het vliegen op niet-fossiele brandstoffen als een grote sprong. ‘Omdat we het gewoon nog niet weten hoe het er uiteindelijk gaat uitzien’, licht hij nader toe. ‘Alle stappen die gemaakt zijn vanaf het moment van de eerste vliegprestaties tot en met de meest moderne jets van nu, liggen in elkaars verlengde. Maar net zomin als dat het een eeuw geleden duidelijk was dat de mens ooit zou kunnen vliegen, is het nu duidelijk hoe we in de toekomst nog kunnen vliegen zonder gebruik te maken van fossiele brandstoffen. We praten over iets waarvan we helemaal niet weten waar het heengaat.’

Hij wijst erop dat er heel veel gaande is aan innovaties en verschillende trajecten. ‘Alleen al de vele startups die allemaal druk zijn met het bedenken hoe we anders kunnen vliegen, moet je niet onderschatten. Ik denk dat dit nog nooit op deze schaal heeft plaatsgevonden. Er zijn allerlei werk- en kennisdeelgroepjes. Nederland is natuurlijk niet zo groot, je komt dus vaak dezelfde mensen tegen. We wisselen continu uit, ik heb niet het idee dat er geheimen zijn voor elkaar. Eelde is met SAF en waterstof bezig. Zelf even een waterstofvliegtuig bouwen gaat hem voor ons niet worden, dat is veel te kostbaar, we zijn wel een school van publiek geld. Wij moeten afwachten wat die techniek gaat worden en vervolgens daarop insteken.’

Beste vinding

‘Uiteindelijk gaan er zeker vormen afvallen’, meent Eric. ‘Leidend zullen vragen zijn als: wat is technisch goed, makkelijk te onderhouden en niet moeilijk te leveren qua onderdelen.’ Moeilijkheid met elektrisch vliegen is dat het geen optie is voor langere afstanden. Short haule gaat misschien nog, maar long haule zeker niet. ‘Voor vlieglessen is zo’n Pipistrel als we hier hebben staan wellicht de beste vinding ooit’, sluit Eric niet uit. ‘Het laden kost drie kwartier waarna je een vliegtijd hebt van ongeveer één uur. Ervan uitgaande dat je een kwartier reserve aanhoudt, kan je er drie kwartier mee vliegen. Dus je landt met cursist 1, hangt het toestel aan de stekker, debrieft cursist 1, gaat cursist 2 ophalen, die brief je, je haalt de stekker eruit en je stapt in. Op die manier haal je zo’n vier tot vijf lessen per dag.’ Met een lach vervolgt hij: ‘Voor de hobbyist en mensen die het financieel een beetje beter hebben, is het ook een markt. Het vliegt echt fantastisch. Normaal gesproken heb je een hoop motorgeluid. Maar in dit toestel heb je de koptelefoon alleen maar nodig voor het contact met de verkeersleiding. Het lijkt bijna zweefvliegen. Het model van de Pipistrel is er ook een beetje van afgekeken, kijk maar naar de staart.’

Erg geliefd

Evenzeer als de in de hangar staande Cessna’s, dient ook de elektrische Pipistrel als sleutelobject. ‘Het vraagt een andere vorm van onderwijs omdat er heel andere materialen voor zijn gebruikt’, zegt Eric. ‘Vliegtuigen bestaan in toenemende mate uit onderdelen die van composietmateriaal zijn gemaakt, maar het airframe van de Pipistrel bestaat er in zijn geheel uit. Het repareren van ontstane schade verlangt specialistische kennis die niet alleen goed van pas komt bij een baan als grondwerktuigkundige, maar ook bijvoorbeeld als windturbinemonteur of race engineer. Deze kennis kunnen de studenten bij ons leren in de CRS-opleiding (Construction Repair Specialist).’

Sowieso zijn vliegtuigmonteurs erg geliefd in allerlei beroepen waar het om sleutelen gaat. Eric: ‘Dat komt omdat zij tijdens hun opleiding procedureel worden getraind want zo zit de vliegtuigindustrie in elkaar. Alles gaat volgens de manual, stap voor stap en ook al weet je het uit je hoofd hoe het allemaal moet: het mag niet. Stuur een automonteur de hangar in en het komt niet goed. Maar dat gebeurt wel als je een vliegtuigmonteur de garage instuurt.’

Een van de aanwezige Cessna’s dient alleen nog als donormachine. ‘Op den duur is een vliegtuig gewoon kapot gesleuteld’, licht Eric toe. ‘Onze docenten veroorzaken bewust storingen in systemen. Vervolgens moeten de studenten gaan zoeken waar de fout zit. Daarmee kan je dus niet oneindig aan de gang blijven.’ Hij attendeert op een ander exemplaar. ‘Deze heeft een slechte landing gehad en die maken we dus weer luchtwaardig.’ Veelal wordt er gewerkt met oudere materialen die is verkregen van partnerbedrijven.

Fieldlap

Op 15 december vorig jaar vond op Lelystad Airport de officiële ingebruikname plaats van een fieldlab Elektrificatie, wat dient als proeftuin rondom het onderhoud aan elektrische en/of hybride vliegtuigmotoren. ‘Onze Pipistrel maakt er deel van uit’, zegt Eric. Binnen het fieldlab werken diverse partijen waaronder Air Waterland en Lelystad Airport en het ROC van Amsterdam Flevoland ondersteund door zowel de provincie Flevoland als de gemeente Lelystad, met elkaar samen via het Samenwerkingsverband Amsterdam – Lelystad Airport (SCALA). Eric: ‘Het moet ook gaan dienen als een mini-demo waar je kunt laten zien hoe een duurzame luchthaven er in de toekomst uitziet. Bij scholieren van de basisschool kunnen we op die manier de interesse wekken en voor leerlingen van de middelbare school kan het een eyeopener zijn voor hun vakkenkeuze.’ Met gepaste trots voegt hij eraan toe: ‘We leiden specifiek op voor vliegtuigonderhoud. Er zijn nog niet veel bedrijven die elektrisch vliegen. Maar met onze Pipistrel laten we wel duidelijk zien dat we gaan voor de toekomst, niet voor wat geweest is, wat geschiedenis is’

Drones en waterstof

Zijn de studenten van MBO College Airport uit Hoofddorp om aan de elektrische Pipistrel te sleutelen aangewezen op Lelystad Airport, om aan de gang te kunnen met drones kunnen ze terecht op het voormalige Vliegkamp Valkenburg. ‘Een van onze docenten had zich verdiept in drones en vroeg of hij er een keuzedeel van mocht maken’, vertelt Eric. ‘Het is een verplichting om binnen mbo-opleidingen enkele keuzedelen te volgen. Dat kan in geval van vliegtuigtechniek bijvoorbeeld het blokje Gasturbinemotoren zijn. Met dergelijke keuzes ontstaat een arbeidsprofiel op basis waarvan tijdens een sollicitatie een beetje kan worden gestuurd bij een werkgever. Bij onze studenten bleek echter zoveel animo te bestaan voor het geïntroduceerde blokje over drones dat we het voor mogelijk hielden dat er wel eens een hele opleiding in zou kunnen zitten. Voorzichtig gingen we ermee van start, want er zit wel een investeringsrisico in. Inmiddels zijn we een voorloper. We beginnen nu met de derde lichting voor de opleiding Drone Engineering & Operations.’

Op Valkenburg kan volop met drones worden gevlogen. ‘Op onze hoofdvestiging in Hoofddorp lukt dat niet vanwege Schiphol’, zegt Eric. ‘Er staat ook een proefopstelling die we hebben gekocht om met waterstof te kunnen werken. We laten er nog geen vliegtuigen mee vliegen maar met die opstelling kunnen we wel voldoende opwekken om dat met drones te kunnen. Ook wordt de opstelling gebruikt om elektrische apparaten op te laten branden. Op deze manier kunnen we de techniek toch overbrengen op de studenten.’

Echt een probleem

Behalve dat de studenten van MBO College Airport in Hoofddorp op drie locaties praktijkervaring kunnen opdoen, wordt er ook gebruik gemaakt van stageplekken. Eric: ‘Onze grootste partners daarvoor zijn KLM en de Koninklijke Luchtmacht. Voor corona beschikten we over meer dan voldoende stageplekken. Tijdens corona werd het moeilijk omdat het luchtverkeer voor een groot deel kwam stil te liggen. Na de corona kwamen een aantal stageplekken niet terug, met name kleinere bedrijven die te maken hadden gekregen met personeelskrimp beschikten niet meer over voldoende capaciteit om studenten te begeleiden. De hangar in Lelystad biedt gelukkig uitkomst: hadden we die niet gehad dan hadden we geen stagemogelijkheid gehad voor sommige studenten.’

Echt een probleem is dat het aantal studenten dat voor een technisch vak kiest terugloopt. ‘Sinds corona is er sprake van een stevige krimp. Het is lastig daarin een beweging de andere kant op te krijgen, ondanks de vele investeringen, ook door de overheid. Lukt het niet, dan wordt het nog de vraag of we over vijf jaar met hetzelfde gemak op vliegvakantie kunnen als nu’, voorziet Eric. ‘We leven in een maatschappij waarin iedereen naar het hbo of de universiteit wil, terwijl wij waanzinnig mooie beroepen aanbieden die hard nodig zijn. De tijd is toch ook voorbij dat van tevoren al werd bedacht hoe je toekomst als jongen of meisje eruit moest komen te zien. De meiden die bij ons een opleiding volgen doen het heel goed, maar het blijven er zo weinig. En waarom?’ Een antwoord op die vraag blijft vooralsnog uit.

Leuke vorm van onderwijs

Dat Eric het mbo echt leuk onderwijs vindt, maakt zijn eigen beroepscarrière wel duidelijk. Na bij de pabo te zijn opgeleid als basisschoolleerkracht werkte hij ruim vijftien jaar als docent en mentor bij het Altra College, de laatste vier jaar in verscheidene functies en op meerdere locaties tegelijk. ‘Onder basisonderwijs valt in Nederland ook voortgezet speciaal onderwijs’, legt Eric uit. ‘Het werken met leerlingen die hulpvragen hebben vind ik echt heel leuk, het maakt iedere dag heel anders dan bij een baan in het gewone basisonderwijs. Er wordt niet alleen gekeken naar een aanbod binnen de schoolmuren, maar ook naar hoe de situatie thuis kan worden ondersteund en de vrijetijdsbesteding kan worden ingevuld. Samenwerking met het ROC maakt het mogelijk dat er ook een mbo 1 of 2-diploma kan worden behaald.’

Uiteindelijk groeide Eric verder tot directeur van drie scholen. ‘Die functie lag me niet echt’, zegt hij. ‘Ik stond te ver van mijn collega’s af, was te veel bezig met stakeholders. Algauw besloot ik verder te kijken. Het mbo leek me een leuke vorm van onderwijs. Er bleek bij MBO College Airport in Hoofddorp plek te zijn voor een opleidingsmanager Vliegtuigtechniek. Die functie vervul ik nu drie jaar samen met een collega. Het onderwijs en de examinering vallen onder haar verantwoordelijkheid, ik houd me bezig met de bedrijfsmatige en facilitaire kant. Nu heb ik wel veel contact met zowel collega’s als studenten, werk ik samen met bedrijven en houd ik me bezig met de beschikbaarheid van de benodigde materialen: alles in een juiste verhouding. En van een vliegtuigmotor hoef ik niets te weten, ik heb vijftig collega’s die er zoveel van weten dat ze er heel goed les over kunnen geven.’ Maar van een coureur die voor de teams van Offenga Racing en Abma Motorsport meermaals uitkwam als kampioen, valt natuurlijk onmogelijk te zeggen dat hij nul komma nul verstand heeft van techniek.

De nieuwe Bose A30-pilotenheadset: beter dan ooit?

Bestel nu in de webshop van Bose Aviation!