Fokker D.21 ‘bijna net zo goed als Spitfire’ | Interview

De herbouwde Fokker D.21 van Egmond Vintage Wings mag officieel het luchtruim kiezen: het Bewijs van Luchtwaardigheid (BvL) is toegekend. Op 8 juli a.s. zal de Fokker D.21 op vliegveld Hoogeveen aan het publiek getoond worden.

Het verkrijgen van het BvL is een laatste grote mijlpaal voor het project en een bekroning op het werk van Jack van Egmond. In mei 2014 begon hij samen met kleinzoon Tom Wilps aan het herbouwen van een Fokker D.21. Het toestel is aangemerkt als herbouw en geen replica, omdat veel originele onderdelen zijn aangewend. Ook is voor de constructie gebruik gemaakt van oorspronkelijke bouwtekeningen.

In de loop der jaren is het team van de familie Van Egmond erin geslaagd om veel originele onderdelen uit heel Europa te halen. Tom Wilps: ‘De D.21’s die in gebruik waren bij het Nederlandse leger hadden wielpoten die in Frankrijk waren geproduceerd. Deze waren niet van de beste kwaliteit, want ze braken gemakkelijk. Voor de Deense en Finse D.21’s waren steviger Duitse wielpoten gebruikt. Enkele jaren geleden werd in Denemarken een container gevonden met vliegtuigonderdelen uit de Tweede Wereldoorlog. Daar zat ook een paar D.21 wielpoten bij. Opa Jack had een paar Focke Wulf 190 wielen en remmen en hij kon deze ruilen voor de D.21 wielpoten!’

Testvluchten

In mei 2022 maakte de nieuwe D.21 ‘229’ de eerste vlucht, met Jac van Egmond jr. aan de stuurknuppel. Vervolgens is het afgelopen jaar gebruikt voor het uitvoeren van een testvliegprogramma. De Britse testvlieger Dan Griffith verrichtte deze testvluchten. Op donderdag 20 april van dit jaar maakte Dan de laatste testvlucht van het programma. Vervolgens zijn de rapporten over de testvluchten naar de Inspectie Leefomgeving & Transport (IL&T) gestuurd. Dit heeft nu geresulteerd in toekenning van het Speciaal Bewijs van Luchtwaardigheid (S-BvL).

Dan Griffith is een onafhankelijke testvlieger en voormalig testpiloot bij de Britse Civil Aviation Administration en de RAF. Door de familie Van Egmond is hij gevraagd om het testvliegprogramma uit te voeren, wat noodzakelijk was voor het aanvragen van een BvL. Eerder sprak Up in the Sky met Griffith, via een videoverbinding.

Spitfire

‘Het was een grote eer om gevraagd te worden om de D.21 te testen. Het project is geweldig, want het is echt een familieproject waarbij bijna de hele familie Van Egmond is betrokken. De Fokker D.21 is een belangrijk vliegtuigtype geweest voor de Nederlanders, vergelijkbaar met de Spitfire voor ons Britten. Er is geen recente kennis over hoe het toestel vliegt, dus vanuit het perspectief van een testpiloot is het heel interessant, want in feite is het een prototype.’

‘De Fokker D.21 vliegt veel mooier dan een Harvard en bijna net zo goed als een Spitfire. Hij is ook veel sneller en veel krachtiger dan de Harvard. De D.21 is een echt gevechtsvliegtuig, hoewel het in luchtvaarttermen een generatie ouder is dan bijvoorbeeld de Me109. In zijn tijd was het een zeer capabel vliegtuig. De Nederlanders hadden nogal wat successen tegen de Luftwaffe, door weerstand te bieden tegen de Duitse invasie in mei 1940. Een verbazingwekkende prestatie gezien de overweldigende kansen tegen hen!’

Wright Cyclone

Griffith is zeer positief over de kwaliteit van de Hoogeveens Fokker. ‘De aandacht voor alle details is enorm, de bouwstandaard is zeer hoog.’ De eerste testvluchten in mei 2022 verliepen echter niet bepaald vlekkeloos: ‘Tijdens mijn eerste testvlucht liep de motor niet soepel. ‘s Nachts werkte het Van Egmond-team aan de motor en de volgende dag maakte ik een tweede vlucht. De motor liep veel beter, hoewel nog niet perfect. Maar in elk geval goed genoeg om van het vliegveld weg te vliegen. In de maanden daarna zijn een aantal kleine problemen aan de motor en het vliegtuig verholpen.

De D.21 van Van Egmond is uitgerust met een Wright Cyclone motor, in plaats van een Bristol Mercury motor die de D.21’s van de Nederlandse luchtmacht aandreef. Desondanks is het nog steeds een originele D.21 motor. Jack van Egmond zei hier eerder over: ‘De Finse D.21’s hadden Pratt & Whitney motoren. Het Spaanse bedrijf Hispano kwam met Fokker overeen om de D.21 in licentie te bouwen, uitgerust met een Wright motor. De Wright Cyclone in onze 229 is zelfs een originele D.21 motor. Hij komt uit het Nederlands Militair Museum in Soesterberg en is daar jarenlang opgeslagen geweest, maar nooit operationeel gebruikt. In de bijbehorende documenten vonden we zelfs het verkoopcertificaat aan de Nederlandse Luchtmacht! Omdat de Nederlanders niet tevreden waren over de prestaties van de Bristol Mercury motoren, zouden deze worden vervangen door Wright motoren. Maar door de Duitse invasie in mei 1940 is dit nooit gebeurd.’

Cockpitkap

Griffith vervolgt: ‘Toen ik in november 2022 terugkwam, was het een stuk beter. Zowel de motor als het vliegtuig voelden veel beter aan. Helaas was het weer vrij slecht, maar toch konden we de prestaties op hoge snelheid controleren. Bij een snelheid van 350 km/u over de startbaan gebeurde er iets totaal onverwachts: de cockpitkap ging zomaar open! Het was erg eng, omdat ik vrij laag zat. Hoewel ik de kap weer dicht kon doen, moest ik toch goed opletten bij de landing. Want je wilt niet dat het nog eens gebeurt tijdens de landing. Gelukkig bleef de kap nu dicht. Het probleem werd uiteindelijk opgelost door de canopy opnieuw te ontwerpen met extra sluitingen.’

Griffith hoopt nog vaker met de D.21 te mogen vliegen: ‘Het doel van de testvluchten is vooral te bewijzen dat het vliegtuig veilig kan worden gevlogen. Na afloop van het testvliegprogramma zullen we het vliegtuig beter leren kennen. Het komende jaar zullen we er meer over te weten komen, bijvoorbeeld hoe de motor zal presteren als hij langere tijd draait. In het VK omvat een testvliegprogramma een vlucht met maximaal bereik of een vlucht van twee uur, afhankelijk van welke van de twee korter is. We zullen misschien niet snel zo’n lange vlucht maken, maar we zijn wel van plan er een langere vlucht van een uur of meer mee te maken.’

Met dank aan Dan Griffith voor zijn medewerking aan dit artikel. Dan is te volgen via Instagram.