Lekker dan. Je hebt een beroep dat je altijd met plezier uitoefent en ineens wordt er met argusogen naar gekeken. Of nee, eigenlijk kan je je er maar beter voor schamen. Als passagier in een vliegtuig stappen moet al een gevoel van vliegschaamte oproepen, laat staan als je dat doet als piloot of stewardess. Waarom dat dan? Omdat met name de luchtvaart in ons stikstofstaatje de rode kaart krijgt uitgedeeld.
Niet alleen klimaatalarmisten zien het vliegtuig als een van de grootste boosdoeners. Langs de snelweg kan je inmiddels ook zomaar een billboard aantreffen waarop het vliegtuig geldt als zondebok. ‘Het einde is begonnen’, waarschuwt de tekst. ‘Blijft u straks achter?’, is daarna de vraag. Waarna als antwoord wordt gegeven: ‘Kies Jezus!’ Op de achtergrond een opstijgend vliegtuig als symbool dat het naderende einde inluidt.
Het einde van de wereld is al menig maal voorspeld. Veelal met gebruikmaking van de Bijbel, maar ook wel op grond van een samenstand van enkele planeten, cijfers, berichten van buitenaardse wezens, de Mayakalender en botsingen van astroïden. Allerlei jaartallen zijn genoemd, soms zelfs in combinatie met een exacte datum, waaronder 27 mei 482, 6 april 793, 1 januari 1000, 5 april 1534, 8 mei 1744, 22 oktober 1844, 21 december 1954, 21 april 2001, 12 december 2012 (12/12/12) en 23 september 2017. Geen van alle uitgekomen.
Dat geldt eveneens voor voorspellingen in de zeventiger jaren waarin de overtuiging leefde dat er een nieuwe ijstijd zou aanbreken. In 1974 bestond zelfs de gedachte dat er een ‘hartverwarmende creatie in de vorm van een gordeldier’ vanuit het water rond IJsland zou afdrijven richting Noord-Amerika. Nooit gebeurd.
Eind jaren negentig gingen voorspellingen een andere kant op. Het Noordpoolijs zou tegen 2022 verdwenen zijn, als er geen maatregelen zouden worden genomen om de CO2-uitstoot aan te pakken. 2007 werd gezien als het jaar van het beslissende moment in het gevecht tegen de opwarming van de aarde, met de dreiging dat de Noordelijke IJszee ergens tussen 2010 en 2015 in de zomertijd vrij zou zijn van ijs. Die voorspelling werd in 2018 bijgesteld naar 2022. Inmiddels wordt 2030 genoemd. Afwachten.
Veel verstand van klimatologie heb ik niet. Zeg maar gerust geen bal. Maar wat me opvalt is dat wetenschappers en experts op dit gebied elkaar flink tegenspreken. Wat dat aangaat niets nieuws onder de zon. Ik heb langdurig in het ziekenhuiswezen gewerkt en maakte meer dan eens hetzelfde mee met medisch specialisten.
Dat de waarheid van vandaag de onwaarheid van morgen kan zijn, heb ik eveneens binnen het kader van de medische wetenschap gezien. Wetenschap is altijd onzeker. Wetenschap ontwikkelt zich, het is een proces, geen eindpunt. Daarom hebben ook wetenschappers nooit de absolute waarheid in pacht.
Het kan zelfs gebeuren dat wetenschappers verschillende belangen hebben. Helaas komt het daarom voor dat ze zich, om er zelf beter van te worden, succesvol laten inzetten door een tak van de industrie om desinformatie te verspreiden. Als voorbeelden waarbij dit gebeurt worden vrijwel altijd genoemd de tabaksindustrie, de farmaceutische industrie en de olie-industrie. En wat te denken van Patrick Moore, ooit medeoprichter van Greenpeace, inmiddels werkzaam als industrieadviseur. Hij ageert fel tegen de constatering dat de aarde opwarmt, stelt dat meer CO2 in de atmosfeer van de aarde gunstig is en dat hij het niet bewezen acht dat de mensheid de wereldwijde klimaatverandering veroorzaakt. Heeft de man het bij het rechte eind of is het toch eerder een kwestie van wiens brood men eet, wiens woord men spreekt?
Zoals de farmaceutische industrie een ongewenste invloed heeft op het voorschrijfgedrag van artsen en praktijkondersteuners, zo heeft de windmolenindustrie dit gepresteerd bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het gebeurt overal. We zijn allemaal gewoon maar mensen, beïnvloedbaar. De reclamewereld verdient er goud mee. En mooie praatjes mogen dan wel geen gaatjes vullen, maar wie heeft zich daardoor nooit eens laten verleiden?
Mooie praatjes verkopen. Er zijn godshuizen waar ze er ook raad mee weten, soms in de vorm van donderpreken. Tja, waarom zou je een dergelijk angstaanjagend middel schuwen als je daarmee de mensheid een bepaalde richting in kunt duwen? Wee gij die des Heeren bevelen niet volgt, want de bokken zullen gescheiden worden van de schapen. De dreiging met hel en verdoemenis, het vagevuur, de buitenste duisternis waar het geween zal zijn en het tandengeknars, hangt altijd in de lucht. Zoals het vliegtuig dat dreigend in de lucht hangt bij de bang makende tekst die je wil laten geloven dat het einde is begonnen. Daarmee speelt de club die volgelingen voor Jezus wil genereren, handig in op de dreiging dat de aarde vergaat als de CO2-uitstoot niet wordt aangepakt. Het aanwijzen van schuldigen (het vliegtuig) en het creëren van een angstbeeld (de aarde vergaat) vormt een opmerkelijke overeenkomst tussen klimaatalarmisten en godvrezenden. Met het aanwijzen van schuldigen ligt de verkettering van de ander op de loer. Betekende dat ooit hup de brandstapel op waarna het roken als een ketter volgde, tegenwoordig resulteert het in polarisatie.
En dan die mensen die van hun geloof afvallen. John Huizinga verdiende ooit zijn geld als luchtverkeersleider op Maastricht Aachen Airport. Onder de kerosinedampen van zijn werk, jawel, kocht hij een huis zodat hij er in plaats van met zijn Porsche met zijn fiets naartoe kon. In die tijd vonden er nog nachtvluchten plaats en behoorden lawaaibakken als de Ilyushin Il-76 en Boeing 747-200 tot de geregelde bezoekers. Nu beklaagt de pensionado zich over vliegtuiglawaai. Werkelijk geen verrassender zoogdier dan de mens.
Niet te veronachtzamen de lieden die preken en zelf verloren gaan. Zo vlogen voor de jaarlijkse klimaatconferentie in 2022 politici en bewindslieden uit alle hoeken en gaten van de wereld naar Egypte. Ruim 400 privéjets landden in de zonovergoten badplaats Sharm el-Sheikh, waar een week lang zou worden gesproken over de mogelijke impact van de klimaatverandering. Ook Nederland was goed vertegenwoordigd met vijf bewindslieden, hun ambtelijke staf en zes Kamerleden. Allemaal pleitten ze voor het introduceren van allerlei klimaatmaatregelen en het tegengaan van het vliegverkeer door onder meer een vliegtaks in te stellen. Maar zelf namen ze allemaal het vliegtuig. Als ze werkelijk zouden geloven dat vliegen schadelijk is voor het klimaat, hadden ze ook wel een Zoomcall kunnen plannen.
Hebben we ook nog Youp van ’t Hek. In zijn wekelijkse column in NRC schrijft hij op 27 juli 2019: ‘Laten we Schiphol sluiten en met zijn allen weer gewoon gaan doen. Op vakantie naar onze eigen stranden. Dat scheelt tien graden.’ Wat hem betreft kon de verlaten luchthaven wel worden gebruikt voor theaterspektakels. Maar wat meldt hij op 2 juli 2022? ‘Ik ben weg. Lang en ver. Vakantie? De financieel weer gezonde KLM noemt het een vlucht. En zo noem ik het dit keer ook. Ik sta al op Schiphol. Wanneer ik vlieg? Dinsdag! De twaalfde!’ Op 29 juli 2023 kondigt hij heel vrolijk aan dat hij zelf lekker op vakantie gaat, naar Florida, jawel. Nu mag een columnist alles opschrijven, hij mag zelfs de waarheid liegen. Maar dit is toch hypocriet? En daar vangt deze draaikont duizend euri voor, week in week uit. Dat is mij ooit verteld door iemand die bij dat Nederlandse dagblad met de statuur van een kwaliteitskrant werkt. Klopt het niet, ach, dan is dit bij dezen een column.
Luchtvaart bashen is in. De luchtvaart in Nederland om zeep helpen geldt steeds vaker als een deugd. Opmerkelijk genoeg doet Schiphol niet mee aan de strijd die KLM, haar dochtermaatschappijen Transavia en Martinair, maar ook Delta, United, JetBlue, easyJet, Corendon, TUI fly, brancheorganisatie IATA en Airlines for America (A4A) voeren tegen de krimp van deze luchthaven. Dat is toch raar?
Juist dankzij de luchtvaart zijn miljarden mensen naar bestemmingen gebracht waar ze geliefden konden weerzien, hun blikveld konden verbreden, zaken konden doen. Juist dankzij de luchtvaart kunnen bederfelijke producten (zoals groenten, fruit, bloemen) en hoogwaardige artikelen (zoals elektronica) snel en veilig worden vervoerd. Vergeet vooral ook niet de betekenisvolle rol van de luchtvaart in geval van noodsituaties. Zo voerde KLM met haar uit de gratie geraakte Boeing 747-400’s evacuatievluchten uit nadat de orkaan Irma verwoestend had huisgehouden op Sint Maarten. Ook vervulde de Jumbo een glansrol in de Covid-19-luchtbrug met China. Zeker voor flight en cabin crew is vliegschaamte nergens voor nodig.
Vliegschaamte nooit nodig? Zeker wel. Voor al die glibberige draaikonten die jammeren dat vliegen zo slecht is voor het klimaat en het vliegtuig afschilderen als zondebok maar er vervolgens toch zelf lekker in stappen. Het is wel heel makkelijk om elders en van anderen opofferingen te verlangen en zichzelf allerlei luxe te blijven permitteren.
Maar wat dan als die luxe groen is? Het is te simpel om te denken dat groen schoon is. Neem nou die batterijen die de heilige graal lijken voor een groene toekomst. Cruciaal voor batterijen is het metaal lithium. Heerlijk groen is de winning ervan. Maar niet heus. Enorme stukken land en grote hoeveelheden water zijn hiervoor nodig, wat een verwoestend effect heeft op het plaatselijke milieu. Maar nee, de groenschaamte slaat niet toe. Heerlijk groen ook die 498 elektrische auto’s aan boord van het vrachtschip Fremantle Highway met de fik erin voor de kust van Ameland. Ternauwernood aan een milieuramp ontsnapt. Ook hier geen greintje groenschaamte.
Vliegtuigbouwers experimenteren al langere tijd met toestellen die vliegen op batterijen. Batterijpakketten zijn loodzwaar. Daardoor is er veel vermogen nodig om van de grond te komen. Koolwaterstoffen, zoals kerosine, hebben ten minste een factor 100 meer energie dan batterijen kunnen leveren. Heb je 200 ton kerosine nodig voor een reis, dan heb je ongelofelijk meer massa aan batterijen nodig voor dezelfde energie. In tegenstelling tot een vliegtuig dat op kerosine vliegt, neemt de massa van een vliegtuig tijdens de reis niet af. Vol of leeg wegen de batterijen hetzelfde. Het energiegebruik neemt hierdoor dus per passagier toe. En dat terwijl er minder ruimte voor passagiers overblijft. Zeker, er vliegen al batterijvliegtuigen. Kleintjes, dat wel. Maar denken dat ze ooit de plaats kunnen gaan innemen van grote toestellen als de Boeing 787 en de Airbus A350 is complete luchtfietserij. Of zeg maar groenfietserij.
Aan de TU Eindhoven ontwikkelen studenten een auto die tijdens het rijden meer CO2 opvangt dan uitstoot. In Rotterdam werkt het Nederlands-Sandinavisch bedrijf Paebbl aan een oplossing die de mineralisatie van koolstofdioxide radicaal versnelt. Wat de planeet eeuwen zou kosten, kan Paebbl in een uur. Of hierin perspectief zit voor de luchtvaart? Het maakt in elk geval duidelijk dat er verder gekeken wordt dan het “schone” groen. En dat is hard nodig want net zomin als dat het lukt mensen uit de auto te krijgen zal het lukken ze uit het vliegtuig te krijgen. De auto maakt de mens immers mobiel en de luchtvaart de wereld klein.
Pre-order nu: schaalmodel van de gloednieuwe KLM A321neo
Nu te bestellen in de webshop! Let op: limited edition.
Verschillend
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
