Om grote Fokkers te zien vliegen, moet je tegenwoordig ver reizen. Wereldwijd is het Australische Alliance Airlines de grootste gebruiker van de Fokker 70 en Fokker 100. Oude Fokkers zijn te vinden in een museum bij Sydney, waar twee iconische Fokker-typen weer tot leven worden gewekt.
De “Historical Aircraft Restoration Society” (HARS) bevindt zich op Shellharbour Airport, zo’n 100 kilometer ten zuiden van Sydney. Verdeeld over twee hangaars bezit het museum bijna veertig toestellen, waarvan een aanzienlijk aantal in vliegende staat. Een van de pronkstukken is een vliegende replica van de “Southern Cross”, een Fokker F.VIIb-3m.
Met de oorspronkelijke Southern Cross vloog Charles Kingford-Smith in 1928 voor het eerst van Californië over de Stille Oceaan naar Australië. Dit toestel is bewaard gebleven en staat in een museum in Brisbane. Tussen 1980 en 1987 is een vliegende replica van de Fokker gebouwd als eerbetoon aan “Smithy”. In 1988 toerde het toestel door Australië vanwege het zestigjarig jubileum van Smithy’s vlucht. De Fokker zamelde toen geld in voor de Royal Flying Doctor Service (RFDS).
In 2002 raakte het vliegtuig zwaar beschadigd toen het een hoofdwiel verloor tijdens de start. Bij de landing brak een stuk van drie meter van de vleugel af. Na lang onderhandelen met de regionale regering van South Australia, kon de HARS uiteindelijk in 2010 het toestel overnemen.
Jim Thurstan is leider van het restauratieproject “Southern Cross” bij HARS. Afgelopen juli bracht Up in the Sky een bezoek aan HARS en sprak onder meer met Thurstan. ‘Sinds 2010 hebben we hard gewerkt om de Fokker terug te brengen naar vliegende staat. Zo hebben we de houten vleugel helemaal hersteld. Om zeker te weten of de vleugel ook sterk genoeg was, hebben we twee ton bakstenen gebruikt om de sterkte te testen. In 2018 kon de vleugel terug op de romp worden gezet. Vervolgens zijn we verder gegaan met het restaureren van de rest van het toestel. De romp en landingsgestel vergden reparaties en de drie motoren zijn volledig gereviseerd. Verder zijn de elektrische systemen en avionica vernieuwd, werd het interieur gerestaureerd en is het opnieuw geschilderd.’
Fokker F.VIIb/3m met Jim Thurstan in de cockpit © Howard Mitchell Fokker F.VIIb/3m met draaiende motoren in het HARS museum © Howard Mitchell Startende motoren van Fokker F.VIIb/3m © Howard Mitchell Fokker F.VIIb/3m op het platform van het HARS museum © Howard Mitchell Fokker F.VIIb/3m van het HARS museum © Howard Mitchell
Voor de restauratie is dankbaar gebruik gemaakt van oude Nederlandse bouwtekeningen, afkomstig van Fokker Amerika. Om die te ontcijferen, werd een beroep gedaan op HARS-vrijwilliger Johan Henzen. ‘Hoewel ik een geboren Australiër ben, komt mijn familie uit Nederland. Mijn Nederlands is wat roestig, maar goed genoeg om de teksten van de bouwtekeningen te vertalen.’
De maatregelen tijdens de coronapandemie zorgden voor een flinke vertraging van de werkzaamheden aan de Fokker-replica. Begin 2022 maakte het toestel zijn eerste taxi-run op eigen kracht. Daarna is er hard gewerkt om het toestel gereed te maken voor de eerste vlucht in meer dan 20 jaar. ‘We weten nog niet exact wanneer het zover is, maar we hopen dat deze Southern Cross later dit jaar toch echt weer kan gaan vliegen.’
Twee andere Fokkers van HARS zijn twee Fokker F27 Friendships. De Fokker F27 Friendship speelde een belangrijke rol in de naoorlogse Australische luchtvaart. Met de komst van de Fokkers ontwikkelden de luchtverbindingen zich tussen regionale luchthavens in Australië. Door de groei van het nationale luchtverkeer werden de landelijke en vaak afgelegen gebieden meer toegankelijk.
Johan Henzen, vrijwilliger bij HARS, herinnert zich de Fokker F27’s nog goed: ‘De Rolls Royce Dart-turbopropmotoren van de Friendship staan bekend om hun kenmerkende scherpe motorgeluid. In mijn jeugd kon je altijd de F27 vanuit Sydney al van ver horen aankomen.’
Meer dan 80 Friendships zijn in gebruik geweest bij luchtvaartmaatschappijen in heel Australië. De eerste F27 arriveerde in 1959 bij Trans-Australia Airlines. Tot begin jaren ’90 is de Fokker Friendship nog ingezet voor lijndiensten in Australië. Henzen: ‘Mijn luchtdoop in 1966 kreeg ik in een F27. Dankzij de drukcabine vlogen we relatief hoog en door de hoge vleugel had je een fantastisch uitzicht!’
Ook in Nieuw-Zeeland deed de Friendship veelvuldig dienst, zowel voor passagiersvluchten als vrachtverkeer. De twee Fokker F27’s van de HARS vlogen tot 2016 bij New Zealand Post. HARS kwam overeen beide toestellen over te nemen van New Zealand Post. Begin 2018 arriveerden de toestellen op Shellharbour Airport.
F27-500 Friendship VH-TQN, voormalige registratie ZK-POH, c/n 10680, wordt bij HARS gerestaureerd en weer teruggebracht in vliegende staat. Dit toestel begon zijn carrière in de Verenigde Staten en kwam via India uiteindelijk in Nieuw-Zeeland terecht. Na conversie tot vrachtvliegtuig, deed het sinds 1998 dienst bij New Zealand Post.
De andere Friendship van HARS is de VH-EWH, die bij New Zealand Post vloog als ZK-PAX. Daarvoor vloog het toestel in onder andere de Verenigde Staten, Gabon, Marokko, Frankrijk en Zwitserland. Dit toestel zal worden gerestaureerd en daarna waarschijnlijk worden geplaatst op de andere locatie van het HARS-museum. Dit bevindt zich bij Parkes Airport, 250 kilometer ten noordwesten van Sydney.
Henzen licht toe: ‘De verwachting is dat de TQN over ongeveer 2 jaar weer zal gaan vliegen. Mogelijk gaan we de cabine weer terug ombouwen en uitrusten met passagiersstoelen. Daar is echter veel tijd en geld voor nodig. Als we passagiers zouden willen meenemen voor bijvoorbeeld rondvluchten, is daar ook nog aparte certificering voor nodig.’
With thanks to Jim Thurstan, Johan Henzen Howard Mitchell and all others at HARS for their assistance in creating this article.
Amsterdammers: leer vliegen op Teuge!
Vanaf de A10 Zuid is het maar een dik uur rijden naar de zes (!) vliegscholen op vliegveld Teuge. Voor een enkele les is dat te veel. Maar als je bijvoorbeeld met twee personen twee lesvluchten van drie kwartier boekt, of twee lessen op één dag doet, loont het wél de moeite. En er zitten nog andere voordelen aan… Meer weten? Stuur een mail naar [email protected]. Doen!
Verschillend
